Rnoi nuĭh gŭ jo năm nklang nkual bri ling dâng rđŭng têh tây Nguyên, rêh dăch dêh đah neh bri, nuĭh Bahnar uănh khlay kon nuĭh bah bri ma luh n’hanh rnôk khĭt plơ̆ tay đah bri. Nuĭh Bahnar tĭng nău khĭt mô hŏ lĕ. Bah meng nău rêh aƀaơ, hôm e du nău rêh êng nĕ lah play neh bah nuĭh khĭt, bah brah phan. Bah nău lah aơ, nuĭh Bahnar geh du lễ hội dŭt uĕh, nĕ lah ƀư ntlơi môch (ƀư ntĭnh nuĭh khĭt sĭt đah play neh bah brah phan). Đah nkô̆ nău nĕ đŏng, ƀư ntlơi môch mô di gay nhĭm, ma nuĭh ƀon lan tâm ƀon hôm tâm chĭng, ngêt ndrănh yăng, njroh mprơ răm m’ak kơt du nău ƀư ntĭnh n’glêh dŭt. N’hanh ngoăy tâm âk ntil mô dơi mô geh ƀư ntlơi môch nĕ lah rdâk kon mut jay môch. Aơ dơi kơt du trong nkoch nău rŏng bah nuĭh dôl rêh đah nuĭh lĕ roh. Họa sỹ Đinh Tiến Hải, nuĭh an âk năm mĭn njêng mpeh văn hóa, nghệ thuật Tây Nguyên, an gĭt:

 Rnôk geh du hê khĭt, ri khân pơng an lah nĕ mô di lah khĭt, ma rgâl bah rêh sĭt khĭt. Tĭng nău lah bah năp đaơ, lĕ rngôch drăp ndơ tâm jay bah nuĭh Bahnar, geh moh ndơ tâm pă an nuĭh khĭt du gâl, yơn ndơ dŏng nĕ dơi ƀư êng, mô lah an plŭng ƀư an pơng chah nkue. Tât ƀư ntlơi môch, bu an lah nuĭh khĭt mbra hăn sĭt nkre re play neh kon nuĭh, jêng nuĭh rêh an lĕ nău rŏng bah nơm gay ƀư kon mut jay môch. Ăp rup kon mut jay môch aơ dơi rdâk ta nkual jay môch mbra rdơn an nuĭh rêh tĭng nuĭh khĭt lăp play neh huêng phan, play neh bah brah phan. ƀư ntlơi môch jêh ri ăp rup kon mut mbra gŭ mro ta nĕ.

Gay ƀư rup kon mut, nuĭh bên tâm rnăk wâl n’hanh jrŏng rnoi djôt yeh, sung hăn tâm bri kăl si, trah mon. Khân pơng săch si têh nklăp 30 cm let lơ gay trah mon. Knŭng sung, yeh, pêh, n’hat, ăp nghệ nhân n’hanh nuĭh ƀon lan tâm ƀon trah mon rup kon mut jay môch mô knŭng tĭng rnoh, têh jêt mô kâp, ma knŭng đah nău mĭn saơ, khân rgum nău rŏng gay nkoch nău rŏng mpơl nău mĭn kon nuĭh mpeh nău rêh. Yor rĭ geh nuĭh knŭng mon du rup kon mut tâm nău rêh n’hanh yor nău aơ, ƀư an kon mut jay môch jêng dŭt uĕh, âk rup gi n’hanh geh “huêng”.

Ăp rup kon mut tâm nkual jay môch mô knŭng lah rup sĭm, mpa bri mô lah ndơ dŏng ăp nar. Yơn âk geh n’ăp lĕ rngôch rup kon mut, geh kon mut nuĭh dâk, nuĭh gŭ, dôl tâm ut kơt rnôk dôl rêh, ăp du du bom măt. Rup kon mut dŭt âk ngăn ta jay môch lah nuĭh gŭ, ntăl ty ta kô mŭk, 2 mpang ty pah ta trôm bom, măt kơt rngot uănh let jru ngai, nhĭm khĭt. Yơn bah meng nĕ geh âk rup kon mut nkoch nău răm bah kon nuĭh kơt: kon mut goh gâr, tŭr chĭng, peh ba, nuĭh bu ur bŭn, đê̆ đŏng geh kôp kon mut nkoch nău bu ur bu klô... Uănh ăp rup kon mut aơ, nuĭh uănh mô geh nău klach, ma hôm nkoch tât nău rêh uĕh. Nău khĭt mô hŏ lah khĭt, ma hôm ntơm an nău rêh mhe. Lĕ rngôch rƀŏng tât nău ŭch mpŏng, nĕ lah rlet rlău nău ur sai, nău rêh, jêh nĕ dơi plơ̆ tay đah rêh kon nuĭh. Hoạ sỹ Đinh Tiến Hải, an lah:

 Ăp nuĭh trah mon aƀaơ dơi ƀư ăp kon mut dŭt uĕh, yơn gay dơi geh kon mut jay môch uĕh kơt nĕ rĭ mô di nuĭh dơi ƀư đŏng. Yor bu ƀư kon mut jay môch mô knŭng nkô̆ nău drăp ndơ, ma hôm lah nkô̆ nău huêng phan. Khân pơng lĕ rgum lĕ nău rêh nuih n’hâm tâm ăp rup kon mut jay môch, yor rĭ ăp kon mut dŭt uĕh.

Ăp nuĭh tran mon way ơm lĕ nsĭt nău dăch bah nău rêh ngăn tâm ăp ndơ ƀư nghệ thuật du trong geh ơm, Rnôk uănh kon mut jay môch, dơi wât du gâl nău uĕh văn hóa tĭng nkual kơt ăp nău way ơm uĕh. Nuĭh khĭt rnôk hôm e rêh n’hâm rup gui săk jăn, moh nău kan, m’hâm nău rêh... nău rŏng bah rnăk wâl đah nuĭh khĭt... moh nău dơi ƀư tă bah rup kon mut jay môch. Wa Lương Thanh Sơn, Tă ƀư Giám đốc Bảo tàng dân tộc n’gor Dak Lak, an gĭt:

N’ăp Bah lơ n’hanh bah dâng Tây Nguyên, bu dŭt khlay nău rdâk kon mut jay môch. Bu đêp đêp, ƀư ăp ndơ uĕh ngăn an nuĭh khĭt. Yơn lah geh nău êng đŏng: nkual bah lơ Tây Nguyên, dŭt âk trah mon mpeh kon nuĭh, tâm rnôk ta bah dâng Tây Nguyên, ăp n’gar jay môch lŏ dŭt âk lah rup kon mut ăp mpa rong lĕ bên, dăch dêh đah kon nuĭh.

Ăp kon mut jay môch bah nuih Bahnar ngăn ngên lah ăp ndơ trah mon uĕh an saơ nău blău mĭn ƀư mhe, nău uĕh blău n’hanh nău way rêh bah rnoi nuĭh. Kon mut jay môch bah nuĭh Bahnar rgop mât ndrăy nău uĕh way ơm ƀon lan ta Việt Nam.