Ơi kônh wa n’hanh băl mpôl!

Tơm ba tâm khay mih way geh tu ndru\ng chuh sa jêng nău geh mô âk lah mô dơi mât chăm ue\h, poh phân di trong. Tâm nkô| trăch nar aơ, kỹ sư tuch tăm Ngô Hữu Châu, Ntu\k rgum ntru\t nsôr tuch tăm n’gor Dak Lak mbra nt^m nti kônh wa trong poh phân tâm di.

Phân poh an tơm ba lah phân hữu cơ n’hanh phân hoá học.

Đah phân hoá học: Tơm ba u\ch geh du rnoh đạm tâm rnôk bôk năp (nklăp 40 nar kơp ntơm bah lôch srih) gay an luh le\ kao, tâm rnôk an ba hao jêng gay an săk găr n’hanh tâm rnôk luh mbôn an play l^t ue\h tâm ban. Mô to\ng đạm [ư an ba jêng êr tât nđ^r blak, tơm ba brêt têh n’hanh mô dâk so\ng n’hanh luh pra, ngăch ranh, lha jê| n’hanh êr ru\ng, đêt chông, nkong kao glêh. Rmeh đạm tơm luh âk lha, [ư ba dơh chôt pă; têk nkre mông nar hao jêng jo\, luh mbôn mbrơi, âk hon pih n’hanh ntưp tu ndru\ng chuh sa (Bu tuh kro rvoanh, bu tuh ôm tơm, s^ch guh, srah, bu jôp n’hanh ndru\ng chuh tơm) jêng tât hu\ch geh âk ba đo\ng.

Kỹ thuật poh phân đạm: he mbra do\ng poh phân t^ng uănh lha ba nsing tâm bảng tâm rđ^l lha ba mô lah poh phân t^ng trong “Âk bôk năp đêt bah kơi”, jêng lah rgum poh tâm rnôk bôk năp, lơn lah rnôk luh chông gay geh âk kao n’hanh rnôk hao jêng gay geh âk play ta kao.

Phân lân: Kơl tơm ba geh reh hao dăng n’hanh hôm geh nău tam [ư bah ăch găr rmih đo\ng, ntrôl rnôk luh n’hanh du\m rgum n’hanh du\m ơm, ntrôl luh ngăch chông, kơl tơm dâk hao jêng ngăch lôch rnôk mâp mô ue\h trôk nar. Kônh wa [ư bah nău mô to\ng lân ma trong poh ăp ntil phân geh rnoh âk lân dơh lêk kơt DAP (18:46:0) mô lah NPK (16-16-8).

Phân Kali du\t khlay an ba cao sản mât chăm ue\h, Kali geh nău tam bah ir khuch tu ndru\ng lơh sa, chôt pă n’hanh kơl tơm rhôp sa ăp dak kah ue\h lơn; hao têh play n’hanh jâk găr, n’hao săk kah phe. Mô to\ng Kali [ư lha kro mbrơi mbrơi ntơm bah chông lăp, tơm mô hao têh, bah ir geh pra tơm. Tơm dêh, lha pra n’hanh lha geh nđ^r ngo. Lah kônh wa poh âk Kali lăn ir geh rnôk mô ns^t geh mpeh wa\ng sa, jêng ân nkre poh nsum Kali bah lha ta rnôk n’gle\ du\t, gay đăp mpăn rnoh âk phân Kali tê| mơ geh nău tam. Mpeh rnôk n’hanh rnoh âk phân poh, kỹ sư Ngô Hữu Châu an g^t:

Lôch rnôk srih 10-12 nar ri [ư poh phân du tơ\, lah he do\ng phân poh êng du ntil ri urê dơi do\ng 10kg an 1000m² n’hanh Kali do\ng 5kg an 1000m². Tâl bar, rnôk ba ho\ 35 nar lôch rnôk srih tăm ri poh 10kg phân urê n’hanh 5kg Kali an 1000m² đo\ng. N’hanh tâl pe, rnôk dja rơh poh wơt an ba luh mbôn, rnôk ba ho\ 45-50 nar; rnôk dja rnoh phân đạm poh hu\ch n’hanh Kali hao, urê 5kg n’hanh Kali 10kg.

            Lah mô poh phân êng du ntil ri kônh wa mbra do\ng phân poh way do\ng an tơm ba.

            Kônh wa do\ng ăp ntil phân bah công ty phân poh Bình Điền kơt Đầu trâu lúa 1, Đầu trâu lúa 2 ri poh [ư 3 tơ\ đo\ng. Bar tơ\ bôk năp ri lôch srih 10 nar đo\ng n’hanh 30- 35 nar ri he poh phân Đầu trâu lúa 1, poh âk 15kg an 1000m² . Rnôk ba ho\ bơi luh mbôn, 50 nar lôch rnôk srih tăm ri rgâl poh phân Đầu trâu lúa 2 đah rnoh âk lah 18kg an 1000m²  ndr^ lah to\ng rnoh ndơ sa kah an tơm ba hôm.

            Ăp nău njrăng lah ân mât rnoh dak an tâm di rnôk poh phân, nklăp 2- 3cm n’hanh mô an dak lăp tâm lo\ du\t n’hâm đê| lah 3 nar; mô poh phân rnôk lha ba hôm mbe\; mô sui phân rnôk trôk bơi mih, phân mbra geh dak rdu le\; ân poh phân tâm ban NPK; der poh âk N, mô to\ng P n’hanh K, tơm ba geh su\ng, chôt pă, âk tu ndru\ng chuh sa. Ba khay mih dơh geh luh ăch găm rmih, ân poh âk vôi; mât kloh pih tâm lo\ sre yor pih tâm rlong sa phân đah ba n’hanh nta trong dơh an tu ndru\ng rơ\ jêng jêng jik kloh pih lor rnôk poh phân.

            Tơm phân hữu cơ gẹh bah ăp ndo\k nja n’hanh ăch su\r djăr ndrôk rpu, ân ndum rmu\ ôm lor rnôk poh gay nkh^t găr pih n’hanh tơm bu tuh sa. Nău tam phân hữu cơ lah nđ^r ue\h neh n’hanh [ư an rmu\ ôm neh, mât phân hoá học gay pă an tơm sa mbrơi, kơl reh hao jêng ue\h. Kỹ sư Ngô Hữu Châu lah:

            Rnăk geh phân ndrung n’gar, ndum êng ndo\k nja ndơ tuch tăm ri rnôk [ư neh lor bôk năp poh đah rnoh du\t ue\h lah 1 tấn an 1000m², lo\ sre he jo\ jong lơn, mô geh sât blak.

            Tâm mât tăm ba a[aơ, du đêt kônh wa [ư t^ng trong poh phân hữu cơ, n’hu\ch rnoh phân poh hoá học, n’hao âk rnoh phân hữu cơ. Ntu\k rgum ntru\t nsôr tuch tăm n’gor Dak Lăk le\ an [ư du đêt trong leo kan dja đo\ng. Kỹ sư Ngô Hữu Châu uănh năl: Ntu\k rgum ntru\t nsôr tuch tăm n’gor Dak Lak le\ rlong do\ng phân Azotobacterin poh tơm ba, ri le\ hu\ch n’gul rnoh âk phân hoá học yơn nha đăp mpăn săk geh đo\ng. Mô lah kônh wa do\ng vôi Địa Long poh lor rnôk srih tăm ri hu\ch rnoh phân poh hoá học 30% đo\ng.

            Mpôl hên saơ lôch rlong poh ri roh huach prăk do\ng mô âk ma săk jêng ri geh lo\ rgâl ue\h lơn. Mhe aơ nơh kơt [ư ta Buôn Đôn, hu\ch phân poh hoá học ri tâm ban đo\ng yơn rnoh săk geh hao 20%, nar mât chăm tâm ban đo\ng.

Kônh wa n’hanh băl mpôl mhe tă djăt nkô| trăch Ndrel hăn [on lan kan lo\ mir, tă bah Nhih pah kan Đài TNVN nkual Tây Nguyên [ư đah nău ntop kơl bah Ntu\k rgum ntru\t nsôr tuch tăm mât rong gưl ngih dak, Bộ NN- PTNT. Dăn tâm mâp tay kônh wa tâm ăp nar nkoch bah kơi tay. Lah ue\h kônh wa n’hanh băl mpôl le\ pơk djăt./.

Nu^h rblang: Điểu Thân