Ơi wa nău sreh tăm tay phâm geh nău khlay tât hao săk geh cà phê mêh?

            TS Trương Hồng: Kơt le\ g^t ri ntil cà phê ntơm nơh mô lăng ue\h jêng ngăn. Du\t n’hâm mât chăm săk geh nklăp 3 tấn dơm. A[aơ he sreh tăm tay ri aơ lah rnôk he rgâl tăm ntil ue\h. Ntil mhe a[aơ rnôk he do\ng ăp kôp khoa học kỹ thuật mât chăm r^ng geh tât 5 tấn n’hanh kơt nê| ns^t geh wa\ng sa mbra hao âk lơn. Bol ma sreh tăm tay lah ntul rlong yơn lah rnôk gay he geh âk rnôk rgâl mir cà phê mô săk jêng bah he.

            Ndr^ moh rnôk nu^h [on lan dơi sreh tăm tay cà phê bah he mêh?

            TS Trương Hồng: Tơm cà phê tăm ta Tây Nguyên du\t jo\ hôm, lơn âk lah bah năm 80 tât a[aơ jêng uănh nsum neh tăm cà phê kro ranh nar lơn ma âk. Rnôk mir tơm cà phê kro ranh săk geh 1 tấn n’gul ntoch jong tâm âk năm mbro ri ân sreh tăm tay. Yor săk geh đêt kơt nê| mbra mô ns^t geh wa\ng sa âk.

            Rnôk n’glêh an sreh tăm tay cà phê kônh wa moh ndơ njrăng tât mêh?

            TS Trương Hồng: Rnôk n’glêh an sreh tăm tay cà phê kônh wa ân njrăng kơt bah kơi aơ: Bôk năp, uănh mir cà phê he nchrăp sreh tăm tay geh bu tuh đo\ng lah mô. Aơ lah ndơ du\t khlay. Lah geh bu tuh he mbra sreh tăm tay d^l. lah geh bu tuh he uănh mir g^t bu tuh đêt mô lah hô. Lah geh bu tuh đêt ri he tăm tâm pleh 1 năm, bu tuh hô ri tâm pleh 2 năm n’hanh aơ lah trong ân t^ng [ư ngăn. Tâl bar, rnôk sreh tăm tay kônh wa njrăng sơch ntil ue\h. A[aơ geh du đêt ntil dơi Bộ Nông nghiệp- Phát triển Nông thôn kơp dơn săk jêng ue\h. Lôch rnôk tăm, kônh wa ân poh phân tâm ban n’hanh tâm di t^ng nău njrăng đă tâm rêng [ư sreh tăm tay. Tâm nê njrăng lah poh phân hữu cơ. Lah geh ndơ ri poh 1 năm/tơ\ mbra kơl tơm cà phê hao jêng ue\h..

            Ndr^ may mbra dơi nkoch kloh lơn mpeh rgâl ue\h neh sreh tăm tay cà phê đo\ng?

            TS Trương Hồng: Nău rgâl ue\h neh tâm sreh tăm tay cà phê kônh wa ân njrăng ăp nkô| nău bah kơi aơ: Rnôk ntro\ng năl sreh tăm tay ri lôch klêh ân rôk jăng tơm cà phê ranh d^l, dău kloh n’hanh ih kro neh. Yor tâm rnôk ih neh lơn ma jo\ ri lơn ma ue\h. Rnôk ih neh kơt nê| ri măt nar lăp duh tâm neh [ư kamu\n kaman tâm neh kh^t kro jêng bah ir geh nău ntưp bu tuh ôm reh tơm cà phê jêh aơ tay. Lôch nê lah he ân poh vôi lam mir, rgâl du gâl rnoh srat bah neh n’hanh lôch nê lah lor rnôk sreh tăm tay mir tơm mô geh bu tuh, he mbra ku^h ntu lôch nê poh săp ma phân ndrung n’gar, phân lân gay tăm mhe tâm khay 5, khay 6. Lah mir tơm geh bu tuh, uănh t^ng rnoh hô ri he ân tâm pleh tăm, tâm pleh tăm ma tơm tuh mô lah ăp ntil tơm êng [a [a\ gay he nkre geh ndơ tăch n’hanh rnôk tâm pleh kơt nê| ri ăp ndo\k nja păng he mplơ\ tay le\ rngôch an neh, cày bôr tâm neh kơl n’hao rmu\ ôm neh kơt nê| neh ntu mbra jêng ue\h lơn, rgop kơl tơm cà phê hao jêng ue\h jêh aơ tay.

            Lôch rgâl ue\h jêng neh ri nău sơch ntil phâm geh nău khlay n’hanh kônh wa moh ndơ njrăng rnôk sơch ntil mêh wa?

            TS Trương Hồng: Ntil cà phê lah nkô| nău n’glêh an săk jêng ue\h an tơm tăm jong nar lah nsum tâm nê geh tơm cà phê. Lah sơch ntil ue\h ri jêh aơ tay he mbra ns^t geh wa\ng sa âk. Jêng rnôk sreh tăm tay kônh wa ân njrăng a[aơ he geh ăp bôk nău kan ntop kơl ntil cà phê an kônh wa [ư sreh tăm tay ma trong bah Vicofa, jêng lah Hiệp hội cà phê ca cao Việt Nam ăp năm khân păng nha ntop kơl ntil TRS1 đo\ng, aơ lah ntil tăm ma găr săk jêng ue\h. Tâl 2 lah ma trong tâm boh bah Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên đah công ty Nestle trong dja mô ntop kơl 50% dơm, hôm 50% kônh wa ân so\k prăk rvăt. Rnôk kônh wa mô geh ndơ tât đah 2 tơm ntil bah lơ nê rnôk hăn rvăt ntil kônh wa ân njrăng rnôk hăn rvăt ntil ân hăn tât ntu\k [ư yơng ntil t^ng quy định bah pháp luật. Geh tơm ntil, geh g^t tu tơm luh ntil n’hanh nău khlay rnôk rvăt ntil ân sơch kon ntil hao jêng ue\h, mô geh bu tuh aơ lah ngoăy tâm ăp ndơ n’glêh an gay sreh tăm tay geh nău dơi.

          Ndr^ ơi wa geh ăp ntil cà phê i le\ kơp dơn n’hanh do\ng âk đo\ng. Kônh wa ntu\k hăn rvăt ntil dja mêh?

            TS Trương Hồng:  A[aơ geh 9 ntil cà phê Vối dơi Bộ Nông nghiệp n’hanh Phát triển nông thôn kơp dơn lah TR4, TR5, TR6,TR7, TR8,TR9, TR11, TR12, TR13 n’hanh ntil TRS1 lah ntil lai âk tơm. Ăp ntil dja kônh wa mbra ôp đah ngoăy lah Viện khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên, 2 lah ntu\k yơng ntil mpeh Sở Nông nghiệp n’hanh phát triển nông thôn. Aơ lah bar nhih pah kan dơi ngih dak an yơng ntil hôm ăp ntu\k êng [a [a\ kônh wa njrăng rnôk hăn rvăt ntil ri uănh ôp khân păng g^t le\ geh nhih pah kan dơi kan pă an yơng ntil n’hanh tăch ntil đo\ng lah mô, lah mô geh ri nklăp tơm ntil mô săk jêng ue\h.

          Ơi wa nău mât chăm mir cà phê sreh tăm tay ri geh êng đah nău tăm mhe đo\ng, n’hanh moh ndơ he njrăng mêh?

            TS Trương Hồng: Mât chăm mir cà phê sreh tăm tay mô êng đah mir tăm mhe yơn geh du đêt nkô| nău kônh wa ân njrăng nê lah: Ngoăy he ra reh khai hoang ri ân ra reh du\t ue\h na nê|, ân lơh neh ma vôi, lơn lah poh phân ndrung n’gar an tơm cà phê n’hanh lah geh ndơ he kơi to\ tay du đêt chế phẩm vi sinh vật geh nău tam tâm rdâng đah ăp tu ndru\ng chuh sa tâm neh kơt: Tricodema, Bcddomoonat he tâm pot nsum đah phân ndrung n’gar gay poh lor rnôk tăm mhe. N’hanh ăp năm bah kơi ân njrăng poh phân ndrung n’gar ăp to\ng đo\ng. Phân hoá học ri năm bôk năp he mô kâp poh âk ôh ma he ân poh âk phân hữu cơ. Nău dja kơl an neh rmu\ ôm lơn n’hanh lơn lah rgâl ue\h ndơ gu\ rêh tâm neh ue\h jêng an tơm tăm.

          Ơ dăn lah ue\h wa!

            Kônh wa n’hanh băl mpôl mhe tă djăt Tiến sĩ Trương Hồng, Groi Viện trưởng Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên njrăng du đêt kỹ thuật tâm sreh tăm tay cà phê. Mpo\ng đah ăp nău njrăng đă dja mbra kơl kônh wa n’hanh băl mpôl sreh tăm tay ue\h lơn, ns^t tay nău geh wa\ng sa âk lơn tâm let năp aơ tay.

Kônh wa n’hanh băl mpôl mhe tă djăt nkô| trăch “Ndrel hăn [on lan kan lo\ mir” tă bah nhih pah kan Đài TNVN nkual Tây Nguyên [ư đah nău ntop kơl bah ntu\k rgum ntru\t nsôr tuch tăm gưl ngih dak, Bộ NN- PTNT. Ăp ntil nău kônh wa u\ch ôp tât kỹ thuật tuch tăm, mât rong dăn njuăl tât Ban biên tập chuyên mục “Đồng hành cùng nhà nông”- Cơ quan thường trú Đài TNVN tại Tây Nguyên, số 19A Lê Duẩn, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Dak Lak. Mpôl hên mbra jă ăp nu^h rnâng kan tâm trong tuch tăm mât rong rblang ăp nău ôp bah kônh wa.

Nu^h răk rblang: Điểu Thân n’hanh Thị Đoắt