VOV4.Mnông:  Ăp nar dăch aơ, ta du đê| ntu\k ta Tây Nguyên le\ geh mih, ntopueh nđik an tơm tăm. Ngăn lah đah cà phê, aơ mbra ua\nh lah rơh mih maih mô dơn kơl an tơm bah kro phang, ma hôm nha pơk trong an du rơh mhe: mât chăm cà phê rong play têh an nău geh âk. Yơn lah, [on lan kan lo\ mir hôm nha m^n rvê lah ta rnôk aơ, âk ntil nău bu tuh dôl ntoh luh ta mir cà phê, n’hanh ngăn lah nău ru\ng play nse rnôk trôk mih tât. Nău nkoch bâh phóg viên nkô| trăch ta xã Ea Kêng, nkuăl Krông Pách, n’gor Dak Lak.

                      Rơh mih bôk yan bôl ma du [lât yơn le\ rao kloh nsuk ta mir cfa phê bâh rnăk vâl yuh Nguyễn Thị Ngọc, ta thôn Tân Đông, xã Ea Kêng, nkuăl Krông Pách. N’ha cà phê ueh nđir tay lôch âk nar kro phang yor duh hô. Mih le\ rao kloh ueh tơm n’ha nkre [ư mpơl  ăp nău bu tuh dôl ntoh ta mir cà phê. Yuh Nguyễn Thị Ngọc an g^t: “Mir cà phê gâp a[aơ gâp saơ geh âk ntil bu tuh, ngăn lah mbring kro, lôch ne\ lah âk nău bu tuh êng, gur, gu\h n’hanh kơt lah bu tuh ôm reh đo\ng. nău way kơt bar pe năm ba năp r^ rnôk play nse têh du đê| lah păng way geh ru\ng, bôk năp êr oi, lôch ne\ jêng mau ggur, lôch ne\ krăk nkong n’hanh ru\ng le\ ta ntu.

                         Ê ho\ lôch khay mih le\ hăn klôn d^ng dak to\ cà phê, rnăk vâl wa Nguyễn Thị Hồng, ta xã Ea Kênh, le\ nchrăp lor phân poh, dak si mât tơm tăm gay ma mât chăm, mât ueh mir tơm cà phê lôch kro phang. Wa an g^t: “Ta khay to\ dak lôch ne\ cà phê way ntoh luh âk nău bu tuh, nt^t lah kơt nău bu tuh mbr^ng, nău bu tuh ru\ng play, lôch ne\ ôm reh hun hao âk, âk tpm kh^t le\ rngôch.

            Lah nu^h le\ tă geh âk năm mât tăm cà phê, yơn wa Đào Văn Tuấn le\ du\t rvê, yor t^ng păng m^n, trôk nar duh hô r^ nău mât chăm njrăng bu tuh an cà phê du\t jêr đo\ng. kơt năm aơ duh phang jo\ jong, nău bu tuh mbring âk, ăp ntil nău bu tuh ntoh luh hô. N’hanh cà phê ru\ng play nse lah nău mô dơi njrăng. Wa Đào Văn Tuấn ngơi: “Năm aơ trôk nar duh hô jêng kao cà phê mô dang du tơ\, play kơn ba năp ba kơi, mô tâm ba, jêr mât chăm. [on lan u\ch ăp nu^h kan khoa học m^n ua\nh nău ngăn mât săm ăp nău bu tuh gay ma kơl an [on lan ơm đăp mpăn nău geh ueh cà phê.

Tâm rnôk rgâl bah khay wai tât khay mih, tơm cà phê way ntoh âk bu tuh, n’hanh ntoh ru\ng play nse, khuch hô tât săk geh mir tơm. Mpeh ăp trong mât chăm cà phê tâm rnôk dja, phóng viên nkô| way nkoch geh rơh tâm ôp đah nu^h rnâng kan tuch tăm Nguyễn Thành Nhân, jă kônh wa n’hanh băl mpôl gu\ djăt.

Ơi wa, tâm khay wai n’hanh bôk khay mih, kônh wa way rvê mir cà phê geh ru\ng play nse. Nkô| bah nău ru\ng play dja lah moh ndơ mêh hơi wa?

Kỹ sư Nguyễn Thành Nhân: Rnôk kêng du\t khay wai ri tơm cà phê dôl rgum mât play măt k^t. T^ng gu\ m^n bah mpôl hên ri cà phê way geh ru\ng play nse yor du đêt nkô| nău bah kơi aơ: Bôk năp lah nău way ru\ng êng rnôk  hao têh jêng lah khuch bah nău poh phân mô tâm ban, n’hanh tâl bar lah khuch bah trôk nar. Ăp năm ma duh phang mô lah mih âk păng [ư ru\ng play cà phê đo\ng. n’hanh nkô| nău tâl 3 lah tă bah cà phê tât khuch bah tu ndru\ng chuh sa.

Gay bah ir nău cà phê ru\ng play tă bah mô to\ng ndơ sa kah ri tâm rnôk duh phang dja [on lan ân mât chăm poh phân mhâm [ư mêh wa?

Kỹ sư Nguyễn Thành Nhân: Tâm rnôk kêng du\t khay wai rgâl bôk khay mih ri geh du đêt phân poh kônh wa mbra kơi ntop poh an tơm cà phê, nt^t kơt phân urê sinh học geh sêt mecurigê, păng mbra kơl reh cà phê luh jong gay rhôp sa ue\h lơn. Tâm khay 4 kônh wa mbra kơi ntop phân poh ma lha ntru\t an play cà phê ngăch têh n’hanh n’ging lha luh jêng âk lơn gay geh n’ging ntêm an năm bah kơi tay.

Ơi wa, trôk nar duh phang [ư cà phê nhop huănh n’hanh du đêt tu ndru\ng chuh sa kơt mbrek măt, mbr^ng sêt guh…ntoh luh. Ndr^ kônh wa do\ng moh ntil dak si gay mât njrăng mir tơm bah he mêh?

Kỹ sư Nguyễn Thành Nhân: Đah trong nkra hoá học ri mpôl hên njrăng đă kônh wa ân do\ng dak si hoá học đah rnoh âk tâm di kơt ăp công ty njrăng đă  n’hanh aơ lah trong nkra n’gle\ du\t ma mpôl hên do\ng dơm. Mpeh ăp bu tuh mbrek măt, mbr^ng sêt guh, mô lah bu tuh nđôch lha, ri mpôl hên njrăng đă kônh wa ân do\ng dak si Đô-mắc mô lah Amistar Top, păng săm tam le\ ntil bu tuh dja. Bah meng nê ri kônh wa mbra do\ng dak si ISACOP gay puh mbr^ng sêt guh. He mbra tâm pot nsum du đêt ntil dak si puh gay mpêt nkrem nar luh kan đo\ng.

Đah bu ro\ sa reh [ư cà phê kruănh êr mô dơi hao jêng, mô dơi mât play ri phâm [ư mêh wa?

Kỹ sư Nguyễn Thành Nhân: Mpeh bu ro\ sa reh ri kônh wa njrăng lah bu ro\ sa reh way geh tâm neh jêng he du\t jêr saơ. Ri mpôl hên njrăng đă ân mât njrăng bu ro\ sa reh t^ng trong r[o\ng hữu cơ sinh học, jêng lah do\ng dak si geh mbr^ng sêt tricoderma, ri rlău ma nău mât njrăng sêt fusarium [ư ôm reh êr lha ri păng hôm mât njrăng le\ ma bu ro\ sa reh đo\ng. Ndr^ he ân do\ng sêt tricoderma du năm 3 tơ\, tâm bôk khay mih, n’gul khay mih n’hanh kêng du\t khay mih, do\ng to\ tâm tơm ri păng mbra mât njrăng dơi bu ro\ sa reh n’hanh fusarium.

Ơi wa, kônh wa nkoch lah trôk nar lơn ma kro phang ri rđiăt ntoh luh lơn ma hô. Ndr^ may mbra nt^m nti trong nkra bah ntil bu tuh dja đo\ng?

Kỹ sư Nguyễn Thành Nhân: Đah rđiăt ri kônh wa njrăng lah way chop khâl mir mbro uănh rku\m play nse, yor rđiăt păng way lăp tâm trôm nê, lah mô phik uănh na nê| mbra mô g^t saơ. Rnôk saơ rđiăt hao rơ\ ri he ân do\ng dak si hoá học gay mât njrăng. Dak si ANBOOM kônh wa mbra dơi do\ng gay puh rđiăt, n’hanh lah rđiăt hao rơ\ ta tơm ri he do\ng dak si dja to\ tâm tơm đo\ng.

Ơ dăn lah ue\h wa!

Nkô| trăch Ndrel hăn [on lan kan lo\ mir tă bah Công ty phân poh Bình Điền kan nsum đah nhih pah kan Radio nău ngơi Việt Nam gu\ ta Tây Nguyên [ư.

Nu^h răk rblang: Điểu Thân n’hanh Thị Đoắt