Rnoh khlay tiêu n’hanh cà phê dôl hao âk. Na nê|, rnoh khlay tiêu dơi ăp doanh nghiệp, đại lý rvăt ndơ tuch tăm ta ăp n’gor Tây Nguyên rvăt ăp nar kêng du\t khay 4 hu\ch hao đah rnoh khlay 136 rbăn prăk/kg, hao bah 15 rbăn tât 17 rbăn prăk/kg rđ^l đah bôk khay. Tât rnôk dja, lơn âk [l tăm tiêu nha mât geh ndơ tăch, mô ho\ đal tăch. Tâm rnôk nê, rnoh khlay cà phê plơ\ hao tay n’hanh tât rnoh 41 rkeh prăk/tấn. yơn lah, t^ng uănh năl, rnoh khlay cà phê hôm mât tay tâm [l hôm nklăp 20% dơm. Le\ rngôch [l ntêm cà phê tât rnôk dja nha prăp ndơ kâp rnoh hao khlay tay đo\ng./.

          Ta n’gor Dak Lak dôl geh tay nău kônh wa tăm mbo lai mô săk găr. Êng ta xã Dak Nuê, nkuâl Lăk, bar pe jât rnăk [l dôl ma rvoah rvăch yor roh prăk ntuh kơl tăm mbo lai NK67 moh Syngenta tơm luh bah Thái Lan, dơi rvăt n’glăp bah Cty TNHH Syngenta Việt Nam, a[aơ dơn geh tơm n’hanh lha an ndrôk sa dơm. Aơ mô di lah lor bôk năp âk [l ta ăp nkuâl Mdrăk, Krông Bông, Ea Súp mâp geh nău dja. Nău dja an saơ, [l ân njrăng lơn tâm nău sơch ntil, ân geh tu tơm luh na nê| n’hanh ân rlong g^t lor./.

          Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai dôl nsrôih ntuh kơl tâm nău kan tuch tăm công nghệ cao. Năm 2013, nău geh sa lôch rnôk ndơ\ thuế bah tập đoàn dja geh rlău 900 rmen prăk, tâm nê trong kan tuch tăm jêng tơm ndơ wa\ng sa khlay đah rnoh âk ns^t geh 39% lơn âk lah tao n’hanh cao su. Năm 2014 dja, tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai ntro\ng tâm nău kan tuch tăm kơt kan nsum đah [l tăm mbo, tơm cọ dầu n’hanh mât ndrôk. Nchrăp tâm năm aơ mbra geh 40 rbăn ntil ndrôk bah Úc mbra dơi tập đoàn dja rvăt s^t mât ta ăp n’gor Tây Nguyên n’hanh Lào./.

        Ơi kônh wa n’hanh băl mpôl! T^ng kỹ sư công nghệ sinh học nông nghiệp Vũ Đình Hiệu, Kruanh uănh năl ue\h jêng bah Cty cổ phần ứng dụng công nghệ sinh học An Thái: Djăt ma geh nar luh kan dơm, ndăn mban ntô cà phê n’hanh du đêt prăk gay rvăt men sinh học, ăch su\r ndrôk, du đêt phân u rê, phân lân, vôi, n’hanh đường sa ri mbra [ư njêng luh phân hữu cơ sinh học jêng ue\h yơn rnoh khlay dah 30% rđ^l đah rnoh khlay phân ndrel ntil tăch kalơ ntu\k tăch rgâl dơm. Măt êng, poh phân hữu cơ sinh học dja an tơm tăm, rgop đăp mpăn săk geh, n’hu\ch bah ir rnoh âk phân khoáng lah trong hăn geh âk nău mpo\ng dơi gay mpêt nkrem prăk do\ng kan.

          Mpeh rnôk [ư njêng, t^ng kỹ sư Vũ Đình Hiệu, ăp rêng kan, ndơ do\ng [ư ân nchrăp ăp to\ng na nê| n’hanh mông nar ndum ân jo\ tât du năm mơ dơi đăp mpăn jêng ue\h. lơn lah kônh wa ân njrăng rnôk lêk sa ndrui sinh học gay ma luh le\ rnoh âk geh hữu cơ geh tâm ăp chế phẩm bah ndơ tuch tăm. Na nê| tâm rnôk [ư njêng phân hữu cơ vi sinh bah nja ntô cà phê, kỹ sư Vũ Đình Hiệu lah:

          “Nja cà phê rlău rơh bôk năp mbra tâm pot đah ăp ntil mbr^ng sêt tâm rdil gay ma tâm nkh^t le\ rngôch ăp tơm ndơ khuch djơh tâm nja cà phê, rnôk dja way lah jo\ tâm 1 khay. Lôch nê mbra [ư tâm pot đah ăch su\r ndrôk, đah bo\k si ônh n’hanh u\nh buh tao gay so\k ăp trung vi lượng…rnôk dja lah du\t jo\ n’hanh du\t khlay, way jo\ bah 3-5 khay uănh t^ng ue\h trôk nar n’hanh ndơ geh [ư ue\h lah mô lah ta rnôk dja. Ta rnôk dja, kơi [ư ntop ăp ntil ndrui vi sinh vật le\ ma vi sinh vật mô rgâl đạm, vi sinh vật lêk chrai lân n’hanh kơi ntop tay vi sinh vật phân giải xen-lu-lô…lôch rnôk dja mơ ntơm ra, k^n n’hanh tâl ma bao jêng ndơ geh [ư tăch”.

          Kônh wa ân phâm [ư gay ma do\ng le\ ăp ndo\k nja ndơ tuch tăm kơt ntô cà phê gay [ư phân hữu cơ vi sinh?

          “Gay do\ng ăp chế phẩm tâm tuch tăm kơt bah lơ nê ta lo\ sre kônh wa he kơt bah tơm cà phê ri geh ntô cà phê, lha, n’ging, săk ăp ntil tơm tăm…ri kônh wa ntơm bah ăp ndo\k nja ndơ tuch tăm nê ri rnôk [ư ndum, yor nău mha êng ăp chế phẩm dja geh âk hàm lượng hữu cơ yơn jêr lêk lơn yor păng ta ntil geh êng jêng ân geh mông nar jo\ lơn rnôk [ư ndum. Nkre ma rnôk ndum an jêng phân poh an lo\ sre bah he ri kônh wa ân njrăng lah kơi tâm pot tay ăch su\r ndrôk gay kơi ntop ăch su\r ndrôk tâm ban kơt ăp chung vi lượng geh ue\h an tơm tăm đo\ng. N’hanh kơi ntop tay tâm nê, kônh wa ân kơi ntop ăp mbr^ng sêt vi lượng, ăp ndrui ndum ntô ma lơn geh âk vi sinh vật lơn ma ue\h”.

          Dăn lah ue\h kỹ sư!

          Kônh wa n’hanh băl mpôl mhe tă djăt jêh nkô| trăch  “Ndrel hăn đah [l kan lo\ mir”- tă bah Nhih pah kan Đài TNVN tại Tây Nguyên [ư, đah nău ntop kơl bah ntu\k rgum ntru\t nsôr tuch tăm mât rong gưl nghih dak, Bộ NN- PTNT. Kônh wa u\ch joi g^t kỹ thuật tâm pah kan tuch tăm, ân njuăl s[ tât mpôl hên ta: Cơ quan TT Đài TNVN khu vực Tây Nguyên- số 19A, đường Lê Duẩn- Tp. BMT- tỉnh Dak Lak. Ăp nu^h rnâng kan tuch tăm mbra rblang ăp nkô| nău u\ch g^t an kônh wa ma bôk ntuh nău ngơi dja. Dăn tâm mâp tay đah kônh wa tâm ăp bôk ntu\k bah kơi tay, dơi pơk tâm nar puăn n’hanh nar pơh ăp pơh./.