VOV4.M’nông: Gay kơl kônh wa ta n’gor Dak Lak njrăng n’gang bu tuh “kh^t ngăch, kh^t mbrơi” an tơm tiêu tâm ban kơt [ư luh play tiêu kloh ue\h đo\ng, Viện mât njrăng si tăm Trung ương le\ t^ng [ư trong leo mât chăm tơm tiêu ma trong do\ng ăp chế phẩm sinh học, phân ndrung n’gar rgâl phân hoá học ta xã Ea Ning, nkuâl Cư Kuin, n’gor Dak Lak. Lôch rlău 3 năm an [ư, trong leo dja đêt ntoh ăp ntil bu tuh n’hanh [ư jêng luh play tiêu săk kah ue\h. Viện mât njrăng si tăm Trung ương dôl [ư pơk hvi trong leo tuch tăm dja ta ăp nkuâl ta n’gor Dak Lak.

       Mir tiêu rlău 1.100 n’gâng dôl an klêh play bah rnăk wa Nguyễn Quang Tùng ta thôn 23, xã Ea Ning, nkuâl Cư Kuin nđ^r jêng lam da dê; t^ng rku\m play nse rsuel rdăp nchep, mpơl du năm ju\r geh play. Wa Nguyễn Quang Tùng an g^t, ntơm nơh rnăk mât chăm êng ri roh huach prăk phân poh âk n’hanh mir tiêu jo\ jo\ ntoh bu tuh “kh^t ngăch, kh^t mbrơi” tă bah trong n’hoch dak sor ta mir mô ho\ đăp mpăn di kỹ thuật. yơn lah ntơm bah bôk năm 2014 tât a[aơ, ăp cán bộ Viện mât njrăng si tăm Trung ương le\ nt^m nti koch suăt trong dak sor hoch, rnôk ăp tơ\ mir ju\r dak hoch suăt ngăch jêng tơm đăp mpăn mô geh dak sor trăm, jêng bah ir geh ntoh bu tuh bu sa. Wa Tùng an g^t.

      “Cán bộ bah Viện khoa học bah Bộ Nông nghiệp le\ tât nt^m nti mpôl hên trong koch n’hong dak sor du\t khoa học, ndrel đah nê lah phăt dơm an mpôl hên du đêt chế phẩm sinh học gay poh an tiêu. Tât a[aơ nô nău bu tuh “kh^t ngăch, kh^t mbrơi” mô hôm geh n’hanh hu\ch ngăn rđ^l đah ntơm nơh, do\ng chế phẩm sinh học păng hu\ch tât rlău 30% phân hoá học rđ^l đah mô ho\ do\ng”.

       Dơi tăm dơi geh nău ntop kơl mât chăm njrăng n’gang bu tuh “kh^t ngăch, kh^t mbrơi” an tơm tiêu ma trong do\ng chế phẩm sinh học đo\ng, rlău 3 năm aơ, mir tiêu rlău 500 n’gâng bah rnăk nô Bùi Vũ Lê Trung ta thôn 24, xã Ea Ning, nkuâl Cư Kuin, an geh klêh ntơm bah 1,6- 1,8 tấn tiêu ăp năm. Lơn lah nău êr lha bu tuh “kh^t ngăch, kh^t mbrơi” le\ mô hôm ntoh đo\ng ôh. Nô Trung lah:

        “Tiêu rnăk gâp dôl kh^t ri dơi viện an rnăk gâp ăp chế phẩm sinh học gay rlong puh ri ăp tơm tiêu dôl kh^t rlu tay, tât năm tâl 3 ri rlu ngăn kơt lah mô hôm geh kh^t đo\ng ôh. Rnoh âk geh play rnôk mhe tăm dơn geh 1,5 tấn dơm hôm a[aơ ri hao 1,8 tấn. Tơm ri jêng tâm ban n’hanh ue\h hôm mô geh bu tuh đo\ng ôh”.

         Wa Nguyễn Phương Trúc Linh, cán bộ nhih pah kan tuch tăm n’hanh Mât njrăng si tăm nkuâl Cư Kuin an g^t, Bôk nău kan tăm mât chăm njrăng n’gang bu tuh “kh^t ngăch, kh^t mbrơi” do\ng chế phẩm sinh học rgâl poh phân hoá học dơi Viện Mât njrăng si tăm Trung ương kan nsum đah Nhih pah kan tuch tăm n’hanh Mât njrăng si tăm nkuâl gu\ m^n n’hanh rlong tăm ntơm bah khay 2/2014. Bôk nău kan dơi [ư ta neh hvi 5 ha bah 5 rnăk [on lan ta xã Ea Ning, ntu\k rgum tăm âk tiêu ta nkuâl Cư Kuin. Trong tăm mât chăm dja lơn âk do\ng phân poh vô cơ le\ rlău ndum s^n ue\h, chế phẩm sinh học mhe. Tât a[aơ hvi neh tăm dja bôk năp le\ geh nău dơi tam, rnoh âk geh tâm ban kơt săk kah ue\h tiêu du\t ue\h. wa Nguyễn Phương Trúc Linh an g^t:

       “Bôk khay mih mpôl hên so\k ntil hăn uănh năl, lôch uănh năl rblang ri tê| phân phâm [ư n’hanh lôch rnôk poh ri phâm păng. Play tiêu lôch klêh ri du\t kloh ue\h, play têh lay l^t ue\h lơn, ue\h lơn n’hanh tăch n’gluh tât dak bah dih ri geh nău dơi âk lơn. Ndrel du tơ\ mpôl hên do\ng chế phẩm sinh học n’hanh koch n’hong dak sor khoa học ri păng mbra hu\ch bah ir bu tuh “kh^t ngăch, kh^t mbrơi”. Rnoh âk poh phân hoá học hu\ch đo\ng tă bah do\ng chế phẩm gay ma rgâl.”

       T^ng ôp uănh bah jrô kan tuch tăm n’hanh mât rong hun hao [on lan nkuâl Cư Kuin, tât rnôk dja nkuâl geh nklăp 4000ha tiêu, tâm nê geh rlău 2.500 ha dôl tâm rnôk an klêh play, rnoh âk geh nchroh bơi 9 rbăn tấn ăp năm. Yơn lah trong [ư mât chăm bah kônh wa lơn âk nsing tâm nău tă ơm g^t kan way ơm, do\ng phân poh vô cơ [ư rnoh kah ue\h play tiêu mô âk, rnoh âk geh mô đăp mpăn. Ndrel đah nê, nău tât ndal bah trôk nar lơh nta trong dơh an âm o rơ\ jêng lơn lah bu tuh “kh^t ngăch, kh^t mbrơi”.

        Trong leo [ư tăm mât chăm tơm tiêu tă bah Viện Mât njrăng si tăm kan nsum đah Nhih pah kan tuch tăm n’hanh mât njrăng si tăm nkuâl t^ng [ư ta xã Ea Ning, ntơm an saơ du\t geh nău dơi. Wa Lương Thị Ninh, Groi kruanh nhih pah kan tuch tăm n’hanh mât njrăng si tăm nkuâl Cư Kuin an g^t, let năp aơ tay mbra [ư pơk hvi trong leo kan dja:

      “Tâm let năp aơ tay, ndrel đah UBND nkuâl n’hanh Viện Mât njrăng si tăm Trung ương mpôl hên mbra [ư tâm nchră n’glôch jêh trong leo [ư lor, lôch nê mpôl hên mbra pơk hvi trong leo [ư lam nkuâl. Aơ lah trong leo [ư mhe gay kônh wa lam nkuâl tât kơt nti mpeh rgâl mhe khoa học kỹ thuật mhe tâm ban kơt nău tă ơm g^t kan bah kônh wa nơm ho\ rtu\t n’glôn tay”.

        Dak Lak lah ntu\k geh rnoh neh tăm tiêu du\t hvi lam dak đah rlău 28 rbăn ha, rnoh âk geh nklăp 37 rbăn tấn/năm. Yơn lah, dơn geh 2/3 rnoh âk tiêu bah Dak Lak dơi uănh năl lah đăp mpăn to\ng di rnoh dơm, mbra tăch n’gluh dơi tâm ăp ntu\k rvăt khăch khoch kơt: Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc n’hanh Châu Âu…Gay ndơ tăch dja nar lơn ma âk nu^h u\ch rvăt do\ng, tâm ban kơt mbra dơi tăch n’gluh ue\h lơn đo\ng, n’gâng kan tuch tăm ta n’gor lor nchrăp ntrôl dăng lơn đo\ng pah kan r[o\ng trong hăn hun hao n’gâng kan tiêu t^ng di rnoh dak bah dih. Trong leo tăm tiêu kloh ue\h, do\ng ăp chế phẩm sinh học, ăp ntil phân hữu cơ săk jêng ue\h gay nkre n’hao rnoh khlay ndơ tuch tăm, nkre n’hao nău geh ngân sách an n’gor hôm der bah nău tât rmoh rman an nu^h [on lan kan lo\ mir đo\ng./.

Nu^h nchih rblang: Điểu Thân