VOV4.Mnông: Măng 16/1 mhe aơ, ta nkual [on têh Buôn Ma Thuột, n’gor Dak Lak, n’hanh du đêt nkual kiău ma, le\ geh rơh mih têh. Bah năp nê, rnôk kêng du\t khay 12/2015, ta âk ntu\k ta ăp n’gor Dak Lak, Dak Nông, geh mih wai đo\ng. Ăp rơh mih tât ndal le\ [ư cà phê luh dang kao ơm, [ư [on lan klach rvê. cà phê luh dang kao rnôk mhe lôch klêh play, mô ho\ năn koh n’ging mât chăm dâk hao jêng tay, mbra khuch tât săk geh năm bah kơi tay.

Wa Phạm Văn Công, ta xã Cư Dliê Mnông, nkuâl Cư M’gar, n’gor Dak Lak, nter lah: năm aơ duh phang tât ơm, rngơ\ ma tât mih ndal khay wai, nê lah nău ue\h an ăp ntil tơm tăm êng [a [a\, yơn đah cà phê ri du\t jêr jo\t mât chăm. Mir cà phê rkeh lha lôch rnôk klêh, mô ho\ năn koh n’ging ma ho\ luh dang kao, năm bah kơi tay nklăp săk geh play đêt, tă bah kơn play mô tâm ban. A[aơ păng pha lah kâp kao nhop mơ kuaih kloh ue\h mir cà phê, n’hanh an tơm sơh kro tay gay kâp luh kao rơh bah kơi. Wa Phạm Văn Công lah:

A[aơ he t^ng rơh kao dja, to\ mât chăm an păng, ri rơh luh kao bah kơi tay khuch le\. A[aơ lah kâp nơm tâm trôk nar dơm.

Đah rnăk wa Lê Thị Uyên, ta xã Ea Drơng, nkuâl Cư M’gar, khuch khat ho\ saơ kloh, yor mih đê| mô ho\ to\ng dak gay tơm cà phê to\ng soan dang kao kơn play. Wa Lê Thị Uyên rvoah rvăch mô g^t phâm trong mât chăm tơm cà phê an tâm di rnôk dja:

Tơm dja lah mô to\ng dak, păng geh dang kao êr le\ kơt aơ lah mô kơn play ôh. Ri nơm ăp nu^h khoa học nt^m gay nu^h [on lan g^t trong [ư bah, nt^t kơt phâm [ư lah mô to\ng dak gay [on lan to\, mô lah phâm [ư an geh play âk lơn.

Ndrel nău rvê bah nu^h [on lan tăm cà phê ta nkuâl Cư M’gar ta năp nău tât ndal bah trôk nar, wa Trần Đức Thiên, lah:

Năm aơ tă bah trôk mih ơm jêng cà phê luh kao ơm. Jêng mpôl hên u\ch ôp ăp nu^h khoa học lah phâm trong mât chăm tơm cà phê lôch rơh cà phê luh dang kao dja ri ân phâm to\ gay păng geh nău tam âk.

Năm aơ nơh, nu^h tăm cà phê ta Dak Lak lah êng n’hanh Tây Nguyên lah nsum le\ mâp âk jêr jo\t yor duh phang. Năm 2016 dja, mô dơn duh phang hô bah ntơm bôk năm, lôch nê rnoh khlay cà phê hu\ch mbro đo\ng, ri ăp rơh mih rlơ\ khay lôch rnôk klêh [ư cà phê luh dang kao ơm [ư kônh wa lơn ma rvê. Bol ma ơm g^t jo\ năm mât chăm cà phê, yơn [on lan n’gor Dak Lak nha rvoah rvoăch rnôk tâm rdâng đah nău tât ndal bah trôk nar đo\ng.

Mpeh nău tơm cà phê luh dang kao ơm yor mâp mih rlơ\ yan, Tiến sĩ Tôn Nữ Tuấn Nam, tă kan cán bộ Viện khoa học kĩ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên an g^t, ta Dak Lak, ăp rơh mih têh mhe nơh le\ [ư dang klâp ma 20 tât 30% rnoh kao yan tât tay. [on lan kan lo\ mir an geh ua\nh nđôi trôk nar gay ma mât chăm mir tơm an geh săk rnglăy. Ba kơi lah nău ôp bâh phóng viên radiô nău ngpi VN đah Tiến sỹ Tôn Nữ Tuấn <st1:country-region w:st="on">Nam</st1:country-region>, du hê nu^h kan mpeh tuch tăm mpeh cà phê.

            Ơi tiến sỹ, ăp nar bôk khay wai, ta Tây Nguyên way geh ăp rơh mih rlơ\ yan, [ư an cà phê ta âk ntu\k dang kao ơm lor rnôk mhe lôch lêh play. Kơt nău nkoch mhe mbơh ba lơ r^ geh ăp mir tơm mô soan ma dang kao, ma [on lan kan lo\ mir ntơ lah dang kao chanh, mbra [ư n’huch nău geh. Kơt ne\ nu^h tăm cà phê mhâm [ư rnôk mâp ăp rơh mih kơt ne\ eh?

            Tiến sỹ Tôn Nữ Tuấn <st1:country-region w:st="on">Nam</st1:country-region>: Rnôk le\ geh dang kao chanh hôm r^ kơt lah le\ khuch rơh kao ne\. jêng lah [on lan an kahg^t, rnôk ma mih tât ndal kơt mhe nơh, ăp ntu\k ma he nơm ua\nh ê ho\ to\ng dak, ne\ lah rlău 30 mm, r^ [on lan mô kâp to\ dak t^ng. ăp ntu\k ma rnoh mih mô to\ng an kao dang, lah păng hôm nha luh kao yơn kao brâp brâp mô dơi dang le\ rngôch, kơt ne\ r^ he an to\ dak tay, he mbra dơi ku^h neh gay ma g^t, lah kơt dak lăp jru geh klâp ma 30-40cm, r^ to\ng an cà phê dang kao le\ rngôch. Hôm lah dak đê| ir,  mih jê|, păng kanu\ng lăp klâp ma 10cm dơm r^ an geh to\ dak tay. To\ ntop dak tay lah to\ dâl lôch rnôk bah mih mô dơi lah kâp saơ kao mô dang mơ d^ng to\ r^ rnôk ne\ mô dơi đo\ng, mô hôm dơi an kao dang ueh tay.

          Ơi tiến sỹ, đah ăp mir cà phê le\ dang kao ơm rnôk mâp mih rlơ\ yan r^ [on lan mơh nău an kahg^t mât chăm an tâm di eh?

Tiến sỹ Tôn Nữ Tuấn <st1:country-region w:st="on">Nam</st1:country-region>: Lah kơt ntu\k I rnoh mih to\ng an cà phê dang kao r^ [on lan djăt ma đăp mpăn mpeh rnoh kao ne\, păng mbra geh kơn play. N’hanh yor rơh kao ne\ păng mhe dang klâp ma ê ho\ to\ng 30% kao bâh yan tât tay, jêng lah he an mir cà phê he nơm geh rdâng đah duh phang tay. R^ [on lan an geh ua\nh nđôi tay na nê| tât rnôk mblom kao geh luh kao tay tât bôk chông n’g^ng r^ he mơ to\ tay dak gay ma rơh kao tơm ta rơh to\ tay. Kônh wa lơi d^ng ndăn ma to\ dak gay ma rong ăp kao le\ dang rơh mhe nơh, r^ păng mbra [ư khuch nkre ăp rơh kao ba kơi, păng dang kao mô tâm ban.

            Ơi tiến sỹ, tâm rơh aơ, geh ăp mir cà phê mhe lêh play, ê ho\ năn koh n’g^ng r^ le\ dang kao. Kơt rnôk aơ [on lan mhâm [ư koh n’g^ng cà phê an tâm di eh?

Tiến sỹ Tôn Nữ Tuấn <st1:country-region w:st="on">Nam</st1:country-region>: R^ he an kâp an kao dang le\ rngôch, an păng kro kao r^ mơ mbra ntơm koh n’g^ng kơt ơm. Yor năm aơ nchroh lah mbra geh duh phang hô, jêng lah ta ăp mir tơm dăng r^ [on lan an koh n’g^ng ơm, yơn ma ăp mir tơm le\ ranh mô lah mô hôm ueh yor năm ba năp âk play ma poh phân mô năn mô lah ăp mir tơm chông sial, ne\ lah mô geh tơm si êng nking sial, r^ he an koh n’g^ng jo\. Ne\ lah he koh n’g^ng 2 tơ\, rơh bôk năp kanu\ng koh ăp n’g^ng kro, kuaih ueh mir tơm dơm; hôm ăp n’g^ng prêh mô lah ranh r^ an ntêm tay, lôch to\ dak 1-2 rơh mô lah ta bôk khay mih he mbra koh tay n’g^ng. [ư kơt ne\ mbra kơl an tơm cà phê dơi tâm rdâng đah duh phang ueh, yor lah mir tơm mô dăng tơm mô ueh ma he koh le\ n’g^ng r^ mbra nting grong, sial khôm nkre đah nău duh phang hô r^ mbra [ư an tơm kro tay du\t ngăch. Jêng lah kônh wa an kahg^t năm aơ mbra t^ng nău dăng ueh tơm ma koh n’g^ng an tâm di

Ơ dăn lah ueh Tiến sỹ.