VOV4.Mnông: Tăm tâm breh tiu tâm mir cà phê a[aơ dôl lah ntrong kan tăm tâm breh geh âk nu^h săch n’hanh nău ngăn an saơ tăm tâm breh kơt aơ ns^t tay săk rnglăy âk đo\ng. yơn lah gay ma nău kan aơ ns^t săk rnglăy mpeh wa\ng sa n’hanh đăp mpăn hun hao nâp ueh bâh mir tơm, kônh wa an geh [ư t^ng ăp ntrong kan kĩ thuật tâm rnôk tăm n’hanh mât ăp ntil tơm aơ.

Tâm nău rnoh neh an nău tuch tăm ăp nar lơ ma le\ huêt, nău tăm tâm breh âk ntil tơm tăm ta ndrel du rnoh neh geh âk nu^h [on lan săch yor mô dơn geh do\ng rnoh neh ma hôm nha ntop n’hao nău geh ta du rnoh neh ơm geh. Ngoăy tâm âk ntil tơm tăm geh [on lan tăm tâm breh du\t âk a[aơ lah tăm tâm breh tiêu ta mir cà phê. Tiến sĩ Phan Việt Hag an g^t, nău tăm tâm breh tiu ta mir cà phê geh âk nău ueh đah mir tơm tăm n’hanh ns^t tay nău geh na nê|.

Tăm tâm breh tiu ta mir cà phê r^ geh ăp nău ueh kơt aơ: bôk năp lah păng mbra [ư n’hao ueh ndơ sinh học tâm mir tơm n’hanh geh nău [ư bah ir bu tuh tâm mir tơm. Tal 2 lah rnôk tăm tâm breh tiu tâm mir cà phê r^ păng mra ntop [ư nku\m n’hâm an mir cà phê. Tal pe lah tâm du ndrel du rnoh neh ma tăm 2 ntil tơm r^ he mbra geh nkre ma play cà phê nkre ma play tiu tâm du rơh. Tâm nău rnoh khlay ndơ mât tăm huch hao r^ tơm aơ mbra ntop an tơm êng an mât đăp mpăn wa\ng sa.

Tiến sĩ nkah mbơh kônh wa kan lo\ mir du đê| nău rnôk tăm tâm breh, bôk năp lah nău tâm pit mpeh măt nar. An geh mât đăp mpăn rnoh srêt srang tăm tơm tâm ban kơt g^t ăp nău ueh ang bâh tơm tăm gay ma pă mât an tơm tăm an tâm di. Tal 2 lah tâm pit lah ndơ kah, ăp ntil tơm geh u\ch ndơ kah êng êng, lah tăm mô di r^ mbra geh tơm aơ so\k in sa ndơ kah tơm êng. Tal 3 lah nău bu tuh, đah ăp ntil tơm geh ndrel du ntil bu tuh mbra [ư  khuch âk tât nău geh n’hanh nău ueh an mir tơm. Yor ne\, lah mô joi g^t na nê| ê lor tăm r^ nău mât tơm tăm geh mâp âk nău jêr jo\t n’hanh roh hoach âk.

Đah tiu tăm tâm breh ta mir cà phê r^ tât a[aơ hôm nha ê ho\ geh ăp nău m^n ua\nh na nê| mhâm tăm an tâm di, yơn lah t^ng nău tă g^t kan bâh mpôl hên n’hanh t^ng nău ua\nh năl  tâm di r^ lah do\ng tăm tiu ta mir cà phê an geh tăm đah rnoh srêt srang 2 mbor cà phê tăm 1 mbor tiu, ne\ lah mbor đah mbor tâm [ah 6 mét, tơm đah tơm tâm [ah 3 mét n’hanh an tăm ta nklang 4 tơm cà phê.

Đah nău srêt srang tăm kơt mhe mbơh, le\ ma tiu n’hanh cà phê mbra geh dơn măt nar an to\ng ăp, mô an geh tâm pit mpeh ndơ kah tâm ban kơt an bah nău bu tuh tre\ lam. Ntrong mât chăm r^ [on lan kan lo\ mir an geh do\ng mât chăm le\ 2 ntil tơm. Yơn lah an njrăng mât to\ tiu tâm khay wai, yor nău u\ch dak bâh 2 ntil tơm aơ mô tâm ban.

I ngăn, tơm tiêu tăm rlu\ tâm mir cà phê ri nău tâm pit ndơ sa đah tơm cà phê lah du\t đêt, jêng kônh wa mbra poh di rnoh phân dơi njrăng đă mô lah n’hu\ch đêt, yor ăp ndo\k lha ôm le\ rgop [ư to\ng ndơ sa bah tơm tiêu hôm. Yơn lah, tiến sĩ Phan Việt Hà njrăng đă kônh wa ân do\ng di t^ng rêng [ư kỹ thuật dơi ndơ\ luh.

Kơt nău le\ nkoch, mât chăm tơm tiêu rlu\ tâm mir cà phê ri nău poh phân nha ân t^ng [ư di rêng kỹ thuật đo\ng, he ân uănh neh phâm săk jêng n’hanh săk geh ndơ tuch tăm phâm geh gay ndơ\ luh rnoh phân poh tâm di. Trong poh ri he ân poh rnôk neh l’^t mbe\ n’hanh bôr phân gay der roh huach phân. He mbra do\ng du\t âk ntil phân poh bu tăch yơn ân t^ng nău way 4 di đo\ng: di ntil, di rnoh an t^ng rơh, di rnôk n’hanh di trong [ư.

Kônh wa mbra tâm pă phân jêng âk tơ\ poh n’hanh poh di t^ng nău u\ch geh ndơ sa bah tơm đah le\ rngôch rnoh phân poh ntơm bah 1ký 2 tât 1 ký n’gul phân NPK tâm 1 năm, tâm nê ăp tơ\ poh nklăp 2-3 lạng phân tâm du tơm.

 Đah tơm tiêu poh phân ăp năm ân poh jêng 5- 6 tơ\ uănh t^ng nkual. Ân njrăng rnoh phân uănh t^ng rơh, nt^t kơt rnôk dja lah rnôk tơm tiêu dôl luh jêng play n’hanh hao têh play ri rnôk poh ân sơch ăp ntil phân geh rnoh đạm n’hanh lân âk. Tâm khay mih đạm mbra kơl an play têh, lân mbra hao jêng reh gay tơm hao jêng ue\h. Rnôk tât kêng du\t năm ri rnôk nê tơm tiêu ntơm rgum dak kro ri he mbra sơch ăp ntil phân geh rnoh đạm âk n’hanh kali tâm ban yor rnôk dja tơm u\ch geh kali âk.

Tiến sĩ Phan Việt Hà njrăng đă du đêt nkô| nău tâm rnôk kônh wa poh phân an tơm tiêu, lơn lah kỹ thuật poh n’hanh rnoh phân poh đah ăp tơm.

Tơm tiêu lah tơm geh reh mô lăng dăng n’hanh du\t dơh lăp sa đah phân poh jêng rnôk poh mô di ri du\t dơh geh tât khuch n’hanh geh kh^t tơm. Jêng he ân poh âk tơ\ tâm du năm n’hanh tâm pă jê|, he mô dơi poh du tơ\ lăn âk ir yor kơt nê| mbra khuch tât reh tiêu. Rnôk poh ân poh bah dih reh du đêt, rnôk poh phân ri ân koch mbor jê| thơl kalơ, der [ư khuch tât reh, rnôk poh phân ri bôr tay phân. Koch mbor dja ân gu\ bah dih mpu\m lha du đêt gay ma der bah khuch tât tơm tiêu n’hanh reh păng.

Nu^h rblang răk: Thị Đoăt + Điểu Thân