VOV4.Mnông: Tâm khay mih, nău l’^t bâh trôk nar hao âk lah rơh dơh geh ntưp nău bu tuh ta tơm cà phê. Nău do\ng ăp ntrong kan njrăng bu tuh hôm nha geh âk nău jêr, ak ntil nău bu tuh ê ho\ geh dak si săm, bâh ne\ khuch âk tât nău geh n’hanh nău ueh bâh cà phê rnôk lêh play.

Wa Nguyễn Văn Tùng, ta xã Ea Kênh, nkuăl Krông Pach, n’gor Daklak geh 1 ha cà phê an nău geh 3 tấn cà phê rnglăy ăp năm. Yơn lah, yor nău tât mô ueh bâh trôk nar, bâh ntơm bôk khay mih, mir cà phê jay wa le\ ntưp nău bu tuh ru\ng play nse n’hanh geh ăp ntil nău bu tuh mpeh sêt mbring tât rnôk aơ, rnoh kơn play bâh mir cà phê mô geh âk.

“ Ta rơh play nse cà phê way ru\ng play, ta nkong play geh brâp krăk lôch ne\ ru\ng, ta bôk khay mih r^ way geh mbr^ng sêt n’hanh yôm gur, bêk măt reng..gap m^n ne\ lah ăp nkô| nău tơm khuch tât nău ru\ng play ta tơm cà phê.

Tâm ban kơt wa Tùng đo\ng, mir cà phê bâh wa Phan Quang An, ta xã Ea Phê, nkuăl Krông Pach năm aơ geh roh dơm n’hanh geh âk ntil bu tuh. Yor mô geh puh dak si mât njrăng jêng ăp nău bu tuh le\ ntưp trêng tât âk tơm êng tâm mir jêng lah rnoh luh kao bâh tơm le\ huch. Wa Phan Quang An, ngơi:

“ Năm aơ trôk nar rgâl ndal âk jêng kao cà phê mô dơi luh rgum, dang mô tâm ban, aơ lah yor nău tât bâh trôk nar. Ăp nău bu tuh khuch tât nău geh a[aơ lah mbr^ng, ôm reh, bêk măt reng, hên u\ch ăp nu^h kan khoa học m^n ua\nh mpeh nău aơ na nê| lơn”.

Wa Nguyễn Thanh Chung, cán bộ tuch tăm xã Hoà Phú, nkuăl [on têh Buôn Ma Thuột, n’gor Daklak nkah đă [on lan an mât chăm cà phê tâm rơh aơ.

“ Năm aơ kơt hên saơ lah duh phang Elnino ntoch jong [ư an năm aơ mih âk, rnoh mih jo\ lơn mbra jêng geh nău bu tuh âk lơn jêng lah hên mbơh đă [on lan an geh kok ueh mbah n’g^ng tơm nku\m n’hâm an tơm cà phê, ăp tơm sa play tâm mir cà phê an tâm di lơn. Tal 2 lah ua\nh njrăng na nê| nău koh n’g^ng n’hanh poh phân an mir tơm, an tâm di ueh lơn gay ma mô geh nău bu tuh ntoh luh âk”.

                           Njrăng n’gang tu ndru\ng chuh sa tơm cà phê n’hanh poh phân an tâm di.

       Gay kơl kônh wa n’hanh băl mpôl do\ng trong njrăng n’gang tu ndru\ng chuh sa tơm cà phê du trong ns^t geh nău tam, bah kơi aơ, Tiến sĩ Phan Việt Hà- Viện Khoa học Kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên mbra njrăng đă kônh wa du đêt nkô| nău tơm.

Ơi tiến sĩ, tâm rnôk dja ri ta tơm cà phê way ntoh moh ntil tu ndru\ng chuh sa mêh?

TS Phan Việt Hà: Rnôk dja lah rnôk n’gul khay mih nkre đah bri duh, aơ lah rnôk tu ndru\ng chuh sa hao rơ\ jêng du\t âk lơn lah ăp ntil mpr^ng sêt. Tâm rnôk dja he njrăng du đêt ntil bu tuh tơm ta cà phê đo\ng. Bu tuh mbra geh ăp ntil ndơ kơt rđiăt, rsap ư\r, rsap guh. Bu tuh ri mbra geh mbrek măt, mbr^ng sêt guh, lơn lah mbr^ng sêt guh hao rơ\ du\t âk tâm nklăp khay 9, khay 10 tâm năm.

A[aơ ri he moh geh dak si tam gay njrăng n’gang ăp ntil tu ndru\ng chuh sa dja mêh hơi tiến sĩ?

TS Phan Việt Hà: Đah bu tuh ăp ntil rđiăt ri a[aơ he geh du\t âk dak si n’hanh ăp ntil dak si tam puh rđiăt ta tơm cà phê ma he dơi kơp tât lah AnBum 40EC, Bi58, dak si puh ndru\ng gay he puh an tơm. Đah rđiăt he ân njrăng trong nkra kĩ thuật t^ng groi nđôi tơm mbro rnôk ma rnoh âk rđiăt rlău 10% tâm n’ging lha rnôk nê he puh, tâm khay dja rđiăt way gu\ krap tâm rku\m cà phê, ndr^ rnôk puh he ân puh mbe\ lam le\ rngôch.

{on lan ân moh ndơ [ư gay bah ir tu ndru\ng chuh sa cà phê tâm rnôk dja mêh hơi tiến sĩ?

TS Phan Việt Hà: Đah tơm cà phê ri he way njrăng đă kônh wa do\ng le\ rngôch ăp trong njrăng n’gang rgum IPM. Rlău ma nău do\ng dak si tam săm t^ng ntil bu tuh, ri he ân ôp joi tay âk trong njrăng n’gang êng [a [a\, nt^t kơt poh phân tâm di. Lơn lah đah khay dja mih âk ri he ân rkeh ăp n’ging tơm nking sial an mir tơm aih, der [ư n’glu n’hâm âk n’hanh der [ư an ăp ntil mbr^ng sêt hao rơ\ jêng.

Tiến sĩ moh ndơ njrăng đă gay rnôk puh dak si njrăng n’hang tu ndru\ng chuh sa mô geh hu\ch nău tam bah dak si mêh?

TS Phan Việt Hà: Rnôk puh dak si ri he ân puh tâm ăp ntu\k geh tu ndru\ng chuh sa ri he ân puh mbe\ lam, ăp tơm i mô ho\ geh rđiăt ri he mô ho\ kâp puh ôh. Rnôk puh dak si kônh wa njrăng lah he puh di kĩ thuật, di rnôk. He ân uănh trôk nar nt^t kơt trôk nar phang mô lah mih têh ri he mô dơi puh, lơn lah rnôk puh du\t ue\h tâm nar he mbra puh tâm kêng măng bri nđik, mô lah ăp nar nklăp lah mô geh mih, hôm nklăp ma geh mih ri he mô dơi puh.

Do\ng rmeh mô lah mô to\ng phân poh geh [ư an tơm dơh tu ndru\ng chuh sa đo\ng hơi tiến sĩ?

TS Phan Việt Hà: Lah he poh rmeh mô lah mô to\ng phân ri mô geh tu ndru\ng chuh sa, yơn mbra lah ntu\k an dơh gay tu ndru\ng chuh sa rdôl lăp, ta rnôk dja mpôl hên way njrăng đă kônh wa, jêng mpôl hên way njrăng đă kônh wa tâm rnôk dja ân poh tâm ban đạm n’hanh kali gay tơm nkre hao têh play, kali lah ngoăy tâm ăp ndơ kơl tơm rdâng lơh tay dăng tu ndru\ng chuh sa.

Dăn lah ue\h tiến sĩ!

Nkô| way nkoch “Ndrel hăn [on lan kan lo\ mir” nar aơ mhe nt^m nti kônh wa n’hanh băl mpôl trong mât chăm n’hanh njrăng n’gang tu ndru\ng chuh sa an tơm cà phê tâm n’gul khay mih. Dăn an kônh wa n’hanh băl mpôl mât chăm mir tơm geh nău dơi gay ns^t tay nău geh wa\ng sa an du\t ue\h./.

Nu^h răk rblang: Điểu Thân n’hanh Thị Đoắt