T^ng Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam, rnoh âk geh cà phê bah dak he năm 2014- 2015 mbra hu\ch rđ^l đah năm bah năp nơh. Nkô| lah tă bah tơm cà phê ât duh phang tâm rnôk luh kao n’hanh mih âk tâm ăp khay dăch aơ [ư cà phê geh ntưp mbr^ng sêt n’hanh [ư ru\ng play nse. Âk neh tăm cà phê ta Tây Nguyên le\ geh ru\ng 15% rnoh play, [ư hu\ch mpeh rnoh âk./.

Lôch mông nar rlong [ư nău kan mât ua\nh n’hanh do\ng nău ntơ cà phê Arabica Lang Biang, ntơm bôk năp le\ ns^t tay nău geh na nê| ta n’gor Lâm Đồng. aơ lah nău ntơ cà phê tal 2 bâh n’gor Lâm Đồng geh ntu\k kan mât nău g^t kan-n’gâng kan khoa học n’hanh công nghệ pă s[ kơp dơn lôch geh nău ntơ cà phê Di Linh. Bâh nău aơ, mhe aơ, Uỷ ban nhân dân n’gor Lâm Đồng le\ geh nău ntru\nh mbơh nău kan mât ua\nh n’hanh do\ng nău ntơ geh kơp dơn cà phê Arabica Lang Biang.

Mhe aơ, ta du đê| nkuăl bâh n’gor Lâm Đồng, nu^h tăch rvăt ta ăp ntu\k le\ tât rvăt sầu riêng đah rnoh khlay. Du\t nkah lah nu^h tăch rvăt nđâp sầu riêng nse  đah rnoh khlay bâh 24-26 rbăn ma mô g^t mơh ndơ [ư, jêng n’gâng kan ta ntu\k du\t rvê. N’gâng kan ta ntu\k le\ geh nău mbơh lor đah nu^h [on lan nău tăch sầu riêng nse gay ma der geh nău khuch roh mpeh wa\ng sa.

 Lah du hê nu^h pah kan jan sa blău, wa K’Sớ, kruanh [on B’Dâng, xã Quảng Khê, nkuăl Dak Glong, n’gor Dak Nông, mô dơn nkah ua\nh mpeh kĩ thuật mât chăm cà phê an nău geh âk, ma nău lêh cà phê le\ wa ua\nh kan na nê| đo\ng.

Năm aơ, 3 ha cà phê bâh rnăk wa nchroh geh rlău13 tấn rnglăy. Wa K’Sớ an g^t, rnăk kâp an cà phê du\m le\ rngôch mơ lêh du tơ\.

bar pe năm ba năp gâp tâm ban [on lan ta aơ đo\ng cà phê mô nă\ du\m le\ rngôch lêh dâl jêng nău geh mô âk, mô ueh. A[aơ lah rnôk lêh cà phê le\ dum le\ rngôch mơ lêh du tơ\, r^ jâk lơn, nău geh âk lơn, ma găr cà phê ueh đo\ng.

Lôch lêh cà phê, wa K’Sớ  săch nar duh ueh ma ih an tâm di cà phê ueh, wa K’Sớ ngơi.

Rnôk gâp lêh cà phê r^ ndum an bar pe nar. Lah trôk duh ueh r^ ih, ih 3-4 nar tâl ta bao. Lah trôk mih he an ta ne\ tât jât nar le\ kađôi. Ne\ lah nău tă kan bâh ăp năm ba năp, mô g^t [ư kơt ne\ jêng găr krak, mô tâm ban, mô ueh.

T^ng nău mbơh bâh wa K’Sớ, u\ch kâp an cà phê du\m tâm ban mơ d^ng lêh, r^ rnăk vâl n’hanh [on lan an geh [ư mât ueh mir tơm mô an bu lêh ntung. Bâh geh rmôt kan mât ua\nh, ma bâh bôk khay pe\ lêh năm aơ, [on B’Dâng le\ geh saơ njrăng ban 2 rơh ntung cà phê. Lah kruanh ntu\k kan mât ua\nh, wa K’Sớ mbơh nău kan bâh nơm ta [on.

Rmôt kan mât ua\nh bâh thôn, [on hên pă jêng 3 rmôt tâm rgop ua\nh mât yan lêh cà phê. Tâm [on a[aơ geh âk nu^h bâh ntu\k êng tât lêh cà phê, r^ hên ua\nh njrăng mbro, pă oh nô kâp chăm kơt ne\. r^ du rnăk du năm lah rgop 50 rbăn rpăk gay ma kơl an oh nô prăk xăng ndeh, u\nh long jep jơi rnôk hăn pah kan mât njrăng cà phê an [on lan.

Rnoh săk geh cà phê nsing du\t âk tâm nău klêh n’hanh mât prăp bôk năp, nê lah nău năl bah wa Triệu Văn Tiến, Groi Giám đốc Ntu\k rgum ntru\t nsôr tuch tăm mât rong si gle tui ka n’gor Dak Nông. Wa Tiến mbơh njrăng lor: Kônh wa ân klêh cà phê du\t n’hâm đê| 2 tơ\, bôk năp lah klêh sơch play du\m, tâl bar lah klêh le\ ma tơm. Ân klêh le\ cà phê rnôk rnoh play ta tơm du\m tât 90% dơm. Wa Triệu Văn Tiến rblang uănh ndơ  lơh d^ng play cà phê du\m an săk geh âk n’hanh ue\h lơn cà phê w^t:

Triệu Văn Tiến: Ăp dak kah tâm play cà phê du\m ri păng rgum âk lơn cà phê w^t, jêng rnoh săk kah cà phê mbra ue\h lơn. Lah ma klêh cà phê rnoh du\m geh bah 90- 100% ri rnoh âk geh păng mbra hao âk lơn, jêng lah rnoh play rêh luh play kro mbra hao âk lơn; hôm lah rnoh play w^t âk ri rnoh dak păng mbra âk lơn, lôch rnôk ih ri păng hu\ch hao âk lơn.

Ơi wa, ndr^ lôch rnôk klêh cà phê s^t, kônh wa dơi ih pâr phâm [ư gay ma đăp mpăn săk ue\h mêh?

Triệu Văn Tiến: Du\t ue\h lah rnôk klêh ns^t ri mô dơi ndum jo\ ma he ih d^l. lah cà phê w^t ri he mbra dơi ndum tay jo\ oi đo\ng. n’hanh he lơn ma ih geh âk nar tâm gơnh ranh ri lơn ma ue\h. tâm rnôk ih ri mô dơi ih mbâl ir, mô dơi ih mpling ta neh, păng mbra geh tâm rlu\ tâm buh neh n’hanh cà phê mô kro rănh ngăch ri mbra khuch tât rnoh ue\h cà phê rnglăy.

Ơi wa, ăp ntu\k tăch rgâl nar lơn ma jêr lơn mpeh rnoh kah ue\h rnôk sơch rvăt cà phê. Ndr^ may moh geh nău mbơh njrăng lor đah kônh wa tâm trong ih pâr cà phê gay ma n’hao săk kah n’hanh tặch an geh rnoh khlay mêh?

Triệu Văn Tiến: Ntơm nơh ri kônh wa he way ih cà phê le\ ma ntô, mpeh mông nar ih ri du\t jo\, du đêt play mô kro rănh tâm ban mbra khuch tât rnoh săk ue\h đo\ng. Ma ndjôt k^n rêh d^ng ih ri trong kan dja du\t ngăch yơn ma păng geh nău mô ue\h [ư an găr cà phê d^n tep. A[aơ ri geh [ư lò pâr, ngăch rănh, rnoh kro rănh tâm ban lơn, mô nsing tâm trôk nar. Ăp bôk nău kan ntru\t nsôr tuch tăm dôl ntru\t nsôr kônh wa lah geh ndơ ri ân [ư lò pâr ta rnăk wâl ri do\ng lò pâr ntil jê| nklăp ma 8m², lor nchrăp tâm trong klêh ns^t nkret njêng ndơ, mô dơn an cà phê ma he mbra pâr ăp ntil ndơ êng [a [a\ đo\ng kơt ba, mbo, tuh…Bu way do\ng lò su u\nh si ônh mpơng su\t n’hanh puh sial duh lăp.

Ơ dăn lah ue\h wa!

                        Điểu Thân –Thị Đoắt răk rblang