VOV4.M’nông: Lôch 2 tơ\ mih mbro tâm khay 11 n’hanh khay 12 mhe aơ, hang rbăn ha tơm tiêu ta nkual Tây Nguyên kh^t dak trăm, [ư klach rvê têh an [on lan kan lo\ mir. Phâm [ư gay ma kơl săm bah neh tăm tiêu geh tât khuch dôl lah nkô| nău jăch ndăn. Bah kơi aơ, phóng viên nkô| way nkoch geh rơh tâm ôp đah Tiến sĩ Trương Hồng, nău dơi [ư Viện trưởng Viện Khoa học Kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên, mpeh nkô| nău dja, jă kônh wa n’hanh băl mpôl ndrel gu\ djăt:

            Ơi tiến sĩ, mih ntoch jong tâm bôk khay wai kơt mhe aơ nơh ri du\t đêt geh ta nkual Tây Nguyên tâm ăp năm dăch aơ. Dăn ôp tiến sĩ ăp nău khuch khat bah tơm tiêu kơt a[aơ lah nău geh mha êng du năm dơm lah mbra hôm geh tâm ăp năm tay đo\ng?

            TS Trương Hồng: Đah tơm tiêu, ri aơ lah tơm du\t u\ch geh dak yơn du\t klach dak đo\ng. Tâm rnôk bri mih âk ri neh geh mbe\ n’hanh tơm geh rmeh dak jêng tât reh bah tơm tăm geh kru\l n’hâm. N’hanh rnôk reh geh kru\l n’hâm kơt nê| ri geh ma nău ôm reh n’hanh ndrel rnôk nê ri geh mbr^ng sêt lăp, lơn lah mbr^ng sêt Phytophthora, [ư reh ôm ngăch lơn n’hanh tơm tiêu mbra geh kh^t.

            Mpôl hên nchroh ta nâm nău tât bah rgâl duh nđik trôk nar ri nău dja nha hôm geh tay đo\ng. Ma gay rdâng lơh đah nău dja ri he ân n’hao dăng ăp trong nkra kỹ thuật n’hoch luh dak an tơm tiêu lơn ma ngăch lơn ma ue\h, gay bah ir bu tuh kh^t ngăch đah tơm tiêu.

            Ơ kơt Tiến sĩ mhe nkoch ri ân n’hoch suăt dak an tơm tiêu n’hanh aơ lah nău kan khlay ân dơi [ư lor rnôk geh mih. Hôm tâm rnôk mih ntoch jong n’hanh lôch rnôk mih ntoch jong ri [on lan phâm [ư gay mih tiêu he đăp mpăn mêh?

            TS Trương Hồng: Trong kan lor bôk năp ma mpôl hên dăn đă đah kônh wa lah rnôk tăm tiêu ri ân m^n tât trong n’hoch dak n’hanh ân tăm ta neh geh ma nău suăt luh dak ue\h, mô tăm ta neh mbra geh ngâr dak. Aơ lah trong [ư du\t dơh n’hanh du\t mpêt nkrem an nău kan tăm tiêu jo\ jong tâm rnôk rgâl duh nđik trôk nar. Hôm mpeh ăp trong nkra ntop kơl êng [a [a\ nt^t kơt rnôk saơ mih âk, reh mô dơi rhôp sa dak kah bah neh ri he mbra puh du đêt chế phẩm bah lha gay pă an ndơ sa kah an tơm. He mô dơi poh phân lăp tâm tơm. Yor rnôk reh tơm tiêu le\ geh khuch hôm ma poh phân tâm tơm đo\ng ri păng [ư an tơm kh^t ngăch lơn.

            Rnôk tiêu kh^t hôm nu^h [on lan du\t rvê. Khân păng tăm tay tiêu ri rvê kh^t tay đo\ng. Tăm tơm êng ri rvê mô ns^t geh wa\ng sa. T^ng tiến sĩ kônh wa ân tăm tay tiêu đo\ng lah mô?

            TS Trương Hồng: Mpôl hên njrăng đă lah neh nê tăm tơm nê. Mô di le\ d^ng ntil neh dơi tăm tiêu dơi đo\ng ôh. Lah neh mô suăt luh dak ri he mô dơi tăm tiêu. Uănh nsum mpôl hên njrăng đă ndơ lor bôk năp rnôk tăm tiêu lah neh ntu ân tâm di luh suăt dak ue\h, tâl bar lah ân do\ng ăp trong nkra kỹ thuật ăp kôp, mpeh ntil, mpeh phân poh tâm ban, njrăng n’gang tu ndru\ng chuh sa ma ăp ntil dak si tâm di.

            Kônh wa n’hanh băl mpôl dôl djăt nkô| way nkoch Mât chăm tơm tăm, tă bah Nhih pah kan Radio nău ngơi Việt Nam way gu\ kan nkual Tây Nguyên [ư, đah nău ntop kơl bah Tập đoàn Lộc Trời. a[aơ he ndrel tâm ôp tay đah Tiến sĩ Trương Hồng, nău dơi [ư Viện trưởng Viện Khoa học Kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên, mpeh ăp trong mât chăm, săm ngăch đah mir tiêu geh tât khuch lôch mih dak bu\k.

            Hơi tiến sĩ. Tây Nguyên mhe rlău bar rơh mih ntoch jong, lôch nê rgâl ăp nar sial kro d^l. Trôk nar kơt nê| ri geh khuch tât tơm tiêu đo\ng? Nău way ntoh moh ntil bu tuh n’hanh kônh wa ân puh moh ntil dak si tâm rnôk dja mêh?

            TS Trương Hồng: Lôch rnôk mih ma rgâl jêng duh kro kơt rnôk dja lah rnôk gay bu tuh hao rơ\ jêng. Hôm moh dak si puh phâm puh ri kônh wa njrăng lah: Moh ndơ bu tuh do\ng dak si nê, mô dơi puh âk ntil dak si. Nău tâl bar đo\ng lah tâm rnôk mât chăm tơm tiêu kônh wa ân njrăng hao rêh dăng bah mir tiêu he đo\ng. Nt^t kơt lôch mih ma tơm tiêu mpơl lha nhop huănh mô lah êr rnhơt ri reh păng nklăp geh nău khuch, geh mbr^ng sêt tuh mô lah geh mô to\ng n’hâm ho\ bah jo\. Rnôk nê ri he ân mât chăm mbrơi mbrơi ma trong puh phân poh lha. Nkah lah mô puh âk, ma puh mbrơi mbrơi du tơ\ đêt, puh âk tơ\ gay kơl tơm dâk hao jêng tay.

            Ơi tiến sĩ, phâm [ư gay [on lan g^t dơi moh ndơ bu tuh do\ng dak si nê kơt may mhe nkoch nê mêh? Rnôk mâp geh bu tuh nu^h [on lan ntu\k ôp? Hăn ôp ta ntu\k tăch dak si mât njrăng tơm tăm lah hăn ôp tât ăp ntu\k kan khoa học kơt Viện khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên?

            TS Trương Hồng: T^ng gâp ri lor bôk năp kônh wa ân năp an săk he nơm du đêt nău g^t tơm mpeh khoa học kỹ thuật tăm n’hanh mât chăm tơm tiêu. Tâl bar đo\ng lah rnôk geh nău mpơl ma he mô g^t năl nkô| ri kônh wa mbra hăn tât du đêt nhih pah kan rnâng kan kơt ntu\k mât njrăng tơm tăm ta ntu\k, ntu\k rgum ntru\t nsôr tuch tăm mô lah hăn tât Viện khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên. Tât a[aơ Viện le\ geh du nhih pah kan mât chăm tơm tăm. Ri kônh wa mbra so\k ntil tơm geh bu tuh hăn ndjôt tât, ăp nu^h g^t blău mât chăm tơm tăm ta nê mbra kơl nchroh n’hanh njrăng đă mpeh dak si njrăng n’gang, an tât kỹ thuật puh…

            Tâm rơh mih mhe aơ nơh ri mô dơn geh ăp neh ngâr dak trăm ma hôm geh le\ ma du đêt tơm tiêu geh chôt pă đo\ng. Ndr^ [on lan ân moh ndơ [ư đah ăp tơm tiêu geh chôt pă kơt nê| mêh, hơi tiến sĩ?

            TS Trương Hồng: Rnôk ma tơm tiêu geh chôt pă tă bah sial mih lơh ri reh păng ta nâm geh tăch đo\ng, geh sôt khap. Nkhêp geh nău dja he ân rdâk mbrơi mbrơi dơm. Ta năp măt ân rdâk tay du n’gâng mhe; mbrơi mbrơi têk tơm tiêu du\t n’hâm gre\ gre\, lơi nch^k dăng [ư sôt khap n’ging, tơm. Lôch nê ri he poh phân hữu cơ, lôch nê poh phân bah lha an tơm tiêu. Rnôk têk an kât n’gâng êng bah đah ri tơm tiêu mbrơi mbrơi dâk hao jêng tay. Rnoh ngăch mbrơi nsing tâm rnoh jru sôt khap bah reh păng. Mpôl hên dơi g^t, nu^h i [ư ue\h ri lôch nklăp 3 khay tơm tiêu mbra dâk hao jêng tay kơt ơm, jo\ ri roh nklăp n’gul năm.

            Ơi tiến sĩ. Lôch rơh mih mhe aơ nơh du đêt nu^h le\ koh rse [ư yơng ntil bah mir tiêu nơm tă geh khuch gay tăm njâm tay ăp tơm geh kh^t. Geh nu^h lôch koh rse ntil ri mir tiêu jêng kruănh lha. Dăn ôp tiến sĩ, nkô| bah nău dja lah bah ntơm mêh?

            TS Trương Hồng: Mpôl hên njrăng đă kônh wa lah u\ch geh du mir tiêu ue\h ri ân rvăt ntil bah ăp ntu\k yơng ntil geh nsing nơm, dơi gưl n’gâng kan dơi kan an [ư. Mô dơi so\k rse tiêu bah ăp mir tiêu le\ geh bu tuh. Nt^t kơt ăp mir tiêu geh kh^t tâm rơh mih mhe aơ ri jêng lah mir tiêu le\ geh ntưp bu tuh, kônh wa yơng ntil gay tăm ăp ntu\k êng [a [a\ ri rnoh rêh jêng mô âk. Bah meng nê, geh ăp mir tiêu ngăn yơn lôch rnôk kônh wa koh so\k [ư ntil ri tơm tiêu geh kruănh lha, bu way kuăl lah tiêu ndrăng. Nkô| geh bar pe ntil nău: ngoăy lah mir tiêu nê geh ntưp kaman. Rnôk he koh n’hanh yơng ntil ri [ư ntưp bu tuh ngăch lơn. Tâl bar đo\ng lah tă bah ndơ koh rse tiêu kônh wa le\ mô mât kloh ue\h na nê|, jêng tât ntưp bu tuh bah rse dja tât rse êng [a [a\. Mô dơn tơm geh koh ntưp bu tuh ma rse nê ndjôt hăn tăm geh ntưp bu tuh đo\ng. Yor kơt nê| kônh wa njrăng, ân du\t n’hâm uănh na nê|  rnôk do\ng pêh, nkăp gay koh rse tiêu. Lôch ăp rse tiêu koh dơi ma kônh wa ân rao kloh ue\h pêh nkăp du tơ\ ma dak si nkh^t kaman, mô dơi rgum koh mbro âk rse mô lah âk mir êng êng.

            Ơ, dăn lah ue\h tiến sĩ.

Nu^h nchih rblang: Điểu Thân