VOV4.Mnông:  Đah nău do\ng công nghệ to\ pêt nkrem nkre đah poh phân bâh dak to\, âk mir cà phê ta Dak Lak dôl hao jêng ueh, âk play lơn ma mô ir hoach nar kan, phân poh n’hanh dak to\. Aơ lah du ntrong kan geh săk rnglăy gay ma njrăng duh phang an ntil tơm tăm tơm ta Tây Nguyên, tâm nău duh phang ăp nar lơ ma hô.

Mir cà phê rlău, 1 ha bâh rnăk vâl wa Hoàng tấn Trung, ta thôn Hiệp Hoà, xã Quảng Hiệp, nkuăl Cư M’gar, n’gor Dak Lak, ueh nđir, ăp n’g^ng rklê play. Wa du\t rhơn, bâh do\ng kơt công nghệ to\ nkrem dak tâm rgop nkre đah poh phân bâh dak to\, jêng bar pe năm aơ wa mô hôm nchoăt kiau ma têk d^ng to\ dak an cà phê. D^ng dak le\ geh tâp ta neh tât ăp ntu cà phê, nău to\ dak  poh phân a[aơ le\ du\t dơh ma săk rnglăy âk. Wa Hoàng Tấn Trung, an g^t:

Nt^t lah kơt đah nău to\ ma béc, r^ rnoh dak an ăp ntu cà phê geh rnôk du\t âk, geh tât 600-800 lít. Yơn ma ta aơ r^ gâp to\ dak kơt ne\ mbra lah kâp tâm di; du ntu kơt ne\ lah du mn^t to\ dak d^ng âk lit dak, kơt ne\ u\ch geh d^ng âk lit dak gay ma to\ cà phê an luh kao r^ he to\ d^ng ne\, r^ mpêt nkrem du\t săk rnglăy.

Săk rnglăy bâh nău kan to\ nkrem dak nkre đah poh phân bâh dak to\ geh mpơl na nê| lah ta rlău 5 ha cà phê mhe tăm tay, yor Viện khoa học Kĩ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên tâm rgop đah cty cà phê tháng 10 [ư. Yuh Nguyễn Thị Hiền, nu^h kan bâh cty cà phê tháng 10, an g^t, bơi tât 2 năm ba năp, mir cà phê hao jêng tâm ban, mô klach duh phang, ma nu^h pah kan mô ir o\ r’ah đo\ng.

Rnôk ma mhe to\ rơh bôk năp r^ gâp rvê đo\ng, mô g^t lah to\ kơt aơ r^ cà phê g^t to\ng mbe\ l’^t đo\ng lah mô, păng dơi tâm rdâng đah khay wai đo\ng lah mô. Yơn ma gâp saơ lah bôl ma geh duh phang kơt a[aơ r^ nău to\ dak kơt aơ lah hôm nha du\t ueh. Gâp saơ lah du\t tâm di, he nkre ma nkrem dak, nkre ma nkrem nar kan, kơt ntơm nơh roh 10 nu^h kan r^ a[aơ knu\ng hôm 2-3 nar kan dơm.

D^ng to\ dak mpêt nkrem nkre đah poh phân bâh dak to\ geh Viện khoa học kĩ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên m^n ua\nh bâh công nghệ to\ ntru\h bâh Ixrael, gay ma do\ng an tâm di đah nkual neh bah Tây Nguyên. D^ng dak geh ăp d^ng ndơ\ dak bâh tu tât ăp ntu cà phê, ăp ntu geh du bec jê| gay ma  to\ dak. Phân geh mpli nsum tâm bể dak n’hanh an n’hoch lăp d^ng to\ dak. Nău ua\nh năl rnoh dak geh [ư bâh ăp ntu\k r[et. Đah nău kan aơ, le\ rngôch rnoh dak n’hanh phân poh geh lăp ta ntu cà phê da dê.

Prăk rvăt năp d^ng dak bôk aơ klâp ma 20 tât 50 rkeh prăk 1 ha, t^ng ntil khlăy ntru\p. đah rnoh khlăy 50 rkeh prăk, năm khăy jo\ do\ng lah 10 năm. T^ng nău ua\nh năl bâh ăp nu^h kan khoa học bâh nău do\ng ngăn, công nghệ mhe kơl an [on lan mpêt nkrem geh 1/3 rnoh dak to\, 80% nu^h pah kan, nkre lah n’hao nău geh 0,3 tấn cà phê/ha.

Prăk pah kan bôk năp khlăy, yơn lah kơp săk do\ng jo\ jong n’hanh ăp nău geh na nê| ma păng ns^t tay, r^ nău ntru\p do\ng công nghệ to\ mkrem dak nkre đah poh phân bâh dak to\ an tơm cà phê du\t tâm đi dah prăk do\ng kan, gay ma [on lan kơt [ư âk ntu\k.

Mpeh trong [ư mpêt nkrem dak to\ nkre ma poh phân đah trong dak to\, Tiến sỹ Lê Ngọc Báu, Viện trưởng Viện khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên, nhih pah kan gu\ m^n [ư njêng công ngệ dja, an g^:

            Công nghệ to\ dak dja du\t n’hâm dơh, mô kâp sơch tơm dak kloh ue\h, mô kâp ndjăt dak mô lah van n’hui n’hâm; n’hanh [on lan mbra [ư dơi đah ăp d^ng têh mô lah áp suất êng êng bah máy bơm. Ntru\p dơh, ndơ ntru\p ri ơm geh bu tăch. Lah do\ng d^ng tâp ta nâm neh ri 20 năm nha do\ng ue\h đo\ng rnoh ntuh kơl 40 rkeh prăk 1ha; lah he sơch ndơ ntru\p thuk prăk, do\ng jo\ 4 năm ri ntuh kơl nklăp bar pe jât rkeh prăk dơm; geh du\t âk trong sơch [ư an [on lan. Gay lor nchrăp poh phân ma trong dak ri mpôl hên geh ndơ ntru\p n’hanh [on lan mbra [ư dơi đo\ng, roh huach bar pe rhiăng rbăn prăk an du mblâm ndơ rhôp êng phân poh: Kali n’hanh Urê nkhu\t thu\ng dak ri păng mbra geh mboi mpli rhôp to\ êng mô kâp do\ng ăp ntil phân way do\ng.

            T^ng Tiến sỹ Lê Ngọc Báu, gay n’hu\ch bah roh huach prăk do\ng bôk năp, kônh wa mbra do\ng ăp d^ng dak to\ cà phê ơm geh gay ntru\p t^ng công nghệ mhe. N’hanh công nghệ dja mbra dơi do\ng an le\ rngôch ăp mir cà phê ta Tây Nguyên:

            Lah do\ng an le\ rngôch ăp mir cà phê, n’hanh lah so\k dak bah ntu jru 40m, ngai nklăp 500m, sop nkêng 10% ri nha dơi to\ đo\ng. Hôm máy bơm ri do\ng bah 5 tât 10 mã lực. Mpôl hên le\ rlong [ư ta Dak Lak, Gia Lai n’hanh Dak Nông tâm 3 năm mbro, ri kêng du\t an saơ săk geh cà phê hao âk, tâm rnôk rnoh dak to\ hu\ch 20%, n’hanh hu\ch 20% rnoh âk phân poh kali n’hanh Urê; n’hanh mpêt nkrem le\ rngôch ăp nar luh to\: ndơ dja djăt ma pơk cầu dao lah to\ dơm. A[aơ ns^t geh wa\ng sa mbra mpêt nkrem dơi 15 rkeh prăk 1ha 1 năm. Lơn lah ta ăp mir cà phê săk geh đêt ri nău tâm l^n lơ mpeh nău săk geh đah to\ dak dja đah to\ way ơm du\t kloh.

            Na nê| mpeh nău way to\ t^ng công nghệ dja, Tiến sỹ Lê Ngọc Báu an g^t:

            Rnoh âk dak ăp tơ\ to\ đah cà phê mhe tăm bôk năp 60- 80 lít an du tơm, rvoăch to\ lah 10 nar du tơ\, n’hanh rnôk bôk năp khay mih he to\ mbro. Đah cà phê ho\ klêh play ri rnoh dak to\ bôk năp nklăp 360lít, ăp tơ\ bah kơi ri to\ nklăp 160 lít 1 tơm; rvoăch to\ bôk năp cà phê dang kao hôm ri 20 nar lôch nê mơ to\ tâl 2, hôm ăp tơ\ bah kơi ri nklăp 10 nar to\ 1 tơ\. Rnôk to\ bôk năp rnôk tơm ho\ ntơm răch pu\r kao ri tâm nklăp khay 2 dương lịch./.

Nu^h rblang: Thị Đoắt- Điểu Thân