VOV4.Mnông:  Đah nău ndum êng phân hữu cơ vi sinh bâh ntô găr cà phê gay ma mât poh an tơm tăm, ma Nông trường Dak Ngo, ta nkuăl Tuy Đức, n’gor Dak Nông, le\ geh dơi tâm nău kan tăm cà phê ta nkual neh sop, mpêt nkrem prăk kan, ns^t tay nău geh wa\ng sa, nău nkoch bâh phóng viên thường trú ta nkual Tây Nguyên.

Mir ca phê ueh nđir, ta n’g^ng âk rkê play, ta ăp yôk mor cà phê ueh nđir . wa Trần Trọng Trình, ta rmôt pah kan mbrô 1, Nông trường Dak Ngo an g^t, 7 năm ba năp mô geh nu^h m^n tơm cà phê mbra dơi hao jêng ta nkual neh aơ. Yor neh sop, mih âk, neh geh dak rdu sât blak, tơm cà phê mô jêng. Bâh ntơm nông trường ndum ntô găr cà phê [ư phân hữu cơ vi sinh, mir tơm cà phê le\ geh jêng tay n’hanh hun hao ueh. Wa Trần Trọng Trình an g^t.

Dơn phân hữu cơ vi sinh bâh cty pă s^t poh r^ mir tơm cà phê n’ha ueh nđir, tơm n’hanh play ueh lơn rdâng đah nău bu tuh n’hanh ta khay wai r^ păng mô geh khuch bâh duh phang đo\ng.

Nô Đỗ Văn Thuật, đội trưởng đội 1, Nông trường cà phê Đak Ngo, lah na nê|, do\ng phân hữu cơ vi sin yor nông trường [ư êng, [on lan geh nkrem âk prăk rvăt phân poh hoá học, n’hanh bah ir to\ dak, ma nău geh cà phê hôm nha âk đo\ng. “ăp rnăk ma poh phân vi sinh aơ r^ mir tơm du\t ueh jêng, nt^t lah nău ngăn kơt rnăk vâl gâp [ư 1,2 ha, năm mhe nơh geh 23 tấn n’gul cà phê rêh, ne\ lah nău geh klâp ma 4 tấn n’gul rnglăy/ha. Lah rnăk vâl le\ poh phân vi sinh aơ tâm 3 năm mbro, ta nkual neh yôk prêh yơn ta khay wai tơm kro hoănh du\t mbrơi, yor reh păng le\ krêp sa ta neh l’^t jo\, nđâp ma rnôk to\ dak lah 2 rơh tâm [ah 20-25 nar, yơn ăp rnăk ma poh phân vi sinh r^ mbra geh 30-35 nar mơ to\ tay.

Nô Bùi Văn Đông, groi giám đốc nông trường Dak Ngo, an g^t, do\ng le\ rnoh ntô găr cà phê, bâh năm 2006 tât a[aơ, ăp năm, ntu\k kan [ư geh 450 tấn phân hữu cơ vi sinh pă an nu^h pah kan mât chăm tơm tăm. T^ng nău ua\nh năl bâh Viện khoa hịc kĩ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên, nău ueh phân poh ma Nông trường ndum êng hôm nha âk lơn ăp ntil phân vi sinh dôl tăch ta ntu\k tăch rgâl, đah to\ng ăp ntil mpeh ndơ hữu cơ, rnoh kali, sinh vât…yơn lah, rnoh khlay [ư kanu\ng đah n’gul rnoh phân poh ndrel ntil ta ntu\k tăch rgâl.

Bâh geh do\ng phân poh aơ, ndrel đah nău do\ng na nê| nău way tuch tăm ta nkual neh yôk, Nông trường le\ ndâk nsơm geh bơi tât 200 ha cà phê mbra nchrăp jăng dơm yor mô jêng. A[aơ rlău 350 ha cà phê bâh nông trường le\ an nău geh đăp mpăn 3 tấn rnglăy/1h, n’hanh nău geh dôl hao t^ng ăp năm, nô Bùi Văn Đông ngơi. “Neh tâm lâm trường ntơm nơh lah neh  kăy ma máy mok jêng lah du\t kram, nkre lah ăo năm bôk năm tăm ndơ, rnoh dak rdu du\t âk, jêng lah neh dăng kram ba dâng, tơm cà phê jêng ma hun hao reh, r^ nông trường le\ nt^m an nu^h pah kan jik pih t^ng mbor, tăm ba ta n’kang n’gul ăp mbor cà phê gay ma bah chroh neh. Tal 2 lah đă [on lan kuai ntu, gay ma poh phân vi sinh nkre lah tâp le\ ăp ntil pih ta trôm, ăp ntil ndơ vi sinh vât mbra [ư lêk ndơ pih an ueh pru ne, r^ ngoăy lah ntop rnoh phân hoá học, mpêt nkrem prăk kan.

Do\ng rnoh ntô găr càphê ơm geh ndum phân hữu cơ vi sinh, mât chăm mir tơm hun hao nâp nâl, ne\ lah ntrong kan dôl geh [ư têh hvi ta lam ăp ntu\k ta n’gor Dak Nông.

Ntô cà phê geh rnoh hữu cơ du\t âk (rlău 30%) jêng lah ndum mô ho\ rmu\ ôm ma ndjôt poh ri mbra jêng bu tuh an tơm tăm. Rlơ\ tay, ntô cà phê lah tơm ndơ du\t u\eh gay [ư njêng phân hữu cơ vi sinh kah jêng ue\h. Dak kah tâm 1kg phân vi sinh [ư bah ntô cà phê tâm ban đah 3kg phân ndrung n’gar ntil săk jêng ue\h. geh bar trong ndum ntô cà phê n’hanh [ư phân hữu cơ vi sinh kơt bah kơi aơ:

            Trong [ư bôk năp: Ndum t^ng rêng di gay phân hữu cơ vi sinh săk jêng ue\h. Ndơ [ư lah 1 tấn ntô cà phê , 3 tạ ăch su\r ndrôk (lơn ma âk lơn ma ue\h), 50kg lân nung chảy, 5kg Urê, 1kg dak tao (mô lah đường êr), 1kg ndrui HB-01 (mô lah 5kg ndrui Trichoderma).

            Rêng [ư ndum:

            Bôk năp: To\ dak âk tơ\ [ư jôn ntô cà phê, an sơh dak.

            Tâl bar: Mpli dak tao (mô lah đường êr) đah dak, to\ lam tâm mbu\ch ntô cà phê, an nklăp 5h an lăp lam (njrăng rnoh dak dah găp bah hoch luh bah dih).

            Tâl pe: Tâm pot lam ntô cà phê+lân+urê+ăch su\r ndrôk. Mpli le\ rngôch ndrui nklăp 50lít dak. Sơch ntu\k neh lâng mô geh ngâr dak rli ntô cà phê jêng mbor hvi 1,5m, jong nklăp 2m, mbâl 40cm, lôch nê to\ dak ndrui lam bah lơ. {ư tay du dăp mbor bah lơ tâm pot lam mbâl 30cm n’hanh to\ lam dak ndrui. {ư nklăp 5 dăp phâm [ư an mbu\ch ndum prêh 1,5m. So\k lha baih nkrum j^r gay mât răm n’hanh duh. Mô dơi mpet chăt mbu\ch ndum (mô jot bah lơ mbu\ch ndum).

            Tâl poăn: Lôch rnôk ndum du pơh ri uănh mbu\ch ndum. Mbu\ch ndum kru\l duh nklăp 70độ C, geh brâp nđôch lah ue\h, brâp blak lah tă bah mô to\ng dak, ân to\ tay dak. Rnoh ak âk ir mô lah đêt ir khuch tât rnôk jêng lêk ndrui da dê (kônh wa mbra uănh năl rnoh duh ma trong so\k ti păt, saơ luh dak lah dơi hôm).

            Rlău 20 nar [ư tâm pot rlu\, bun mbu\ch n’hanh nkrum bạt, djăt ma 10 nar uănh mbu\ch du tơ\, lah saơ sơh ri ân kơi to\ tay dak. Lôch 2 khay bun mbu\ch rmu\ ôm, kônh wa p\ơk lha baih an 1-2 nar an phân nđik, lôch nê ndjôt poh an tơm tăm mô lah an sơh tâl bao.

            Trong [ư tâl bar: Ndum ơm gay an rmu\ ôm ntô cà phê (trong [ư dja do\ng ndrui vi sinh 1kg HB-01 mô lah 5kg Trichoderma an 1 tấn ntô cà phê dơm), mô geh tê| phân ndrung n’gar, dak tao, lân, urê…

            Lôch rnôk le\ [ư jôn ntô cà phê ma trong to\ dak âk tơ\, kônh wa joi ntu\k neh lâng sơh prêh gay [ư mbor ndum, tuh t^ng dăp ntô cà phê mbâl nklăp 30cm, ăp dăp to\ lam dak ndrui vi sinh. [ư nklăp 5 dăp phâm [ư an mbu\ch prêh rlău 1,5m, n’hanh so\k lha baih nkrum j^r. Mô dơi mpet chăt, mô jot bah lơ mbu\ch. Ndum nklăp du pơh ri uănh tay mbu\ch ndum, to\ tay dak. Kônh wa to\ rnoh dak to\ng găp ma trong so\k ti păt ntô cà phê, saơ luh dak lah găp hôm.

            Lôch 20 nar [ư tâm pot, bun mbu\ch n’hanh nkrum lha baih, djăt ma 10 nar uănh mbu\ch ndum du tơ\, lah saơ sơh ri ân kơi to\ tay dak. Lôch 3 khay mbu\ch ndum rmu\ ôm, kônh wa pơk lha baih an 1-2 nar phân nđik, lôch nê ndjôt poh an tơm tăm mô lah an sơh tâl bao.

Nu^h rblang: Thị Đoắt- Điểu Thân