VOV4.Mnông: {ư t^ng nău hun hao tuch tăm mât rong t^ng ntrong do\ng công nghệ mhe, tâm ba năp nơh, âk [on lan kan lo\ mir ta nkuăl Dak Song, n’gor Dak Nông le\ nănh ntuh [ư ăp nău kan kơt lah to\ ntruh dak, [ư ngih sial, mât tăm ma công nghệ sinh học…ăp nău kan aơ ntơm le\ ns^t tay nău geh wa\ng sa yor le\ mpêt nkrem prăk kan tâm rnôk pah kan n’hanh n’hao nău geh tơm tăm.

            Năm 2011, rnăk vâl wa Trần Thị Nga ta thôn 1, xã Nam Bình, nkuăl Dak Song, n’gor Dak Nông [ư  mât tăm tay 10 ha neh tăm cà phê le\ ranh, nău geh mô âk t^ng ntrong: 8 ha tăm tiu đah n’gâng rêh, 2 ha tăm cà phê ntil mhe n’hanh tăm tâm breh đah âk ntil tơm êng gay ma nkre nku\m n’hâm, nkre geh tơm sa play….rnăk vâl wa Nga hôm nha nănh ntuh kơl rlău 500 rkeh prăk gay ma ntru\p công ngệ to\ dak ntruh. Wa Nga an g^t,  rnoh khlăy ntru\p d^ng dak to\ ntruh le\ 50 rkeh prăk/ha; ăp năm rnăk ntuh [ư ntru\p 2-3 ha. Bar năm aơ, mir cà phê bâh rnăk wa Trần Thị Nga le\ an nău geh klâp ma 6 rmen prăk/năm, tâm rnôk prăk do\ng kan ăp năm huch du\t âk bâh ntơm geh ntrup d^ng to\ dak ntruh êng. Wa Trần Thị Nga ngơi.

“Nău to\ dak ntruh êng dơi geh mpêt nkrem nu^h kan n’hanh mpêt nkrem mông nar to\, nt^t lah 1 hê nu^h tâm 1 nar  1 măng mbra dơi to\ 10 ha, hôm lah to\ ma uih d^ng kơt ntơm r^ 1 nar 1 măng mô dơi to\ le\ 10 ha. Mbra dơi mpli phân, dak si tâm dak lôch ne\ to\ ta ntu tiu nkre ma nkrem dak nkre ma nkrem pring đo\ng.

Mir tăm bâh wa Nguyễn Thị Huệ ta xã Trường Xuân, nkuăl Dak Song, n’gor Dak Nông đah rlău 2 rbăn ntu tiu, 1 rbăn tơm cam, bơ n’hanh play bu\ng le\ geh ntru\p ding to\ ntruh. Wa Nguyễn Thị Huệ an g^t, nău to\ ntruh mât rnoh dak tâm ban lam rnôk to\, njrăng dak rchoh n’hanh n’hao nău ueh l^t an neh, kơl an tăm hun hao tâm ban.

“Rnăk vâl ntru\p d^ng to\ dak ntruh, nău aơ du\t ueh, mô hoach nar kan, mô hoach điện, mpêt nkrem dak to\, na nê| lah poh phân du\t dơh, mô hoach. Hôm mpeh đah khuyến nông r^ nt^m do\ng dak si, ăp nău bu tuh geh du ntil dak si êng êng, geh khuyến nông mbơh r^ he joi g^t gay ma do\ng an săk rnglăy.

Ta ăp xã Thuận Hà, Thuận Hành, nkuăl Dak Song, âk rnăk [on lan le\ mbơh [ư nău kan tăm biăp bum tâm jay jal. Hun hao t^ng ntrong ntu\k way kan, tât a[aơ ăp xã aơ le\ geh nchrăp [ư rlău 700 ha biăp bum n’hanh kao si geh mât tăm t^ng công nghệ aơ. N’gâng kan 2 xã hôm nha kơl an [on lan [ư 2 nău kan ngih jal, ươm ntil bắp sú t^ng ntrong đăp mpăn gay ma pă ntil ta ntu\k an [on lan kan lo\ mir. Wa Phạm Quang Chung ta xã Thuận Hà, nkuăl Dak Song  an g^t:  bâh geh nkrem ơm geh ntil tăm ueh, n’huch prăk pah kan, nău kan tăm biăp, kao ta rnăk vâl le\ n’hao nău geh wa\ng sa.

“Biăp tăm ta neh aơ le\ 17 năm hôm, yơn tăm kơt a[aơ mơ geh sakư rnglăy wa\ng sa đah ntơm nơh n’hanh ăp nkual neh rđu\ng. ua\nh nsum tăm ngăch kanu\ng geh rlău 2 khay lah geh so\k. lah 1 ha an nău geh tât 300 rkeh prăk/năm.

T^ng nău mbơh bâh wa Trần Văn Được, kruanh Uỷ ban nhân dân xã Thuận Hà, nkuăl Dak Song, hun hao tuch tăm mât rong t^ng ntrong do\ng công nghệ mhe lah ngoăy tâm âk nău kan tơm ma xã nsrôih [ư gay ma  [ư t^ng Nghị quyết bâh n’gor Dak Nông, ua\nh aơ lah ngoăy tâm âk nău ueh mhe bâh ta ntu\k. ăp nău geh săk rnglăy bôk năp bâh ăp nău kan aơ lah du\t tâm di.

“Bâh nău le\ geh nchrăp ntru\nh ta ntu\k xã ndơ\ lăp rlong do\ng ăp nău kan kơt lah tăm mbrăch, blân srat n’hanh biăp. Ua\nh năl nău dơi geh r^ rlău 1 ntu\k rnoh neh, rnoh geh tơm tăm âk, nău geh tal 2 lah [on lan geh g^t đah công nghệ pah kan n’hanh [ư êng nău geh njêng nău pah kan jan sa n’hanh do\ng khoa học kĩ thuật ta nău pah kan.

Đah ăp nău dơi geh bôk năp, nkuăl Dak Song, n’gor Dak Nông mbra pơk hvi ăp nău kan hun hao tuch tăm t^ng ntrong do\ng công nghệ mhe gay ma n’hao rnoh geh an n’gâng kan tuch tăm mât rong.

T^ng kỹ sư tuch tăm Trần Ngọc Thuỷ, Groi kruanh Phòng Nông nghiệp n’hanh Phát triển nông thôn nkuâl Dak Song, n’gor Dak Nông: trong [ư to\ ntruh dak mbra kơl an kônh wa mpêt nkrem lơn rnôk rvăt năp công nghệ to\ ntruh dak an mir tơm. PV nkô| trăch le\ geh rơh tâm ôp đah kỹ sư Trần Ngọc Thuỷ mpeh nkô| nău dja:

            Ơi kỹ sư Trần Ngọc Thuỷ, Groi kruanh Phòng tuch tăm n’hanh hun hao [on lan nkuâl Dak Song, dăn may nkoch mbơh ăp trong leo to\ ntruh dak dôl an [ư ta nkuâl ư\h?

            K.S Trần Ngọc Thuỷ: “Tâm năm 2014, nkuâl le\ rlong an [ư ta 2 xã  le\ ns^t tay nău dơi kơt he u\ch ro\ng. Bôk năp lah mpêt nkrem dak to\, tâl 2 lah mbra poh phân tâm khay wai, mpêt nkrem dơi phân n’hanh der roh huach bah phân. Trong leo [ư to\ ntruh dak mô dơn êng an tơm tiêu, le\ rngôch ăp ntil tơm tăm êng [a [a\ dơi do\ng to\ ntruh dak da dê đo\ng…”

          Nău dơh tâm to\ ntruh dak phâm mêh n’hanh nău dơi pơk hvi an trong leo [ư dja?

            K.S Trần Ngọc Thuỷ: “To\ ntruh dak, bôk năp lah ân roh prăk do\ng âk, kônh wa ân g^t tâm nău to\ ntruh dak, nsing tâm neh mir mô ir sop prêh n’hanh tơm dak to\. Nu^h [on lan g^t dơi nău nê ri ntơm gu\ m^n n’hanh ntru\p ndơ dja. Tâm let năp aơ tay, Phòng mbra an [ư trong leo dja…?

          Ăp ndơ ntru\p rnoh khlay geh tâm di đah [on lan đo\ng, lah [ư âk n’hanh ntru\p êng ri rnoh khlay phâm hu\ch mêh?

            K.S Trần Ngọc Thuỷ: “A[aơ rnoh khlay 60 rkeh prăk/ha, Phòng le\ tâm ôp đah trung tâm kĩ thuật Tây Nguyên đah rnoh khlay thuk lơn. Rnoh khlay thuk lơn nsing tâm neh sop mir n’hanh tơm dak to\”.

          Nu^h [on lan u\ch ntru\p n’hanh ntop kơl kĩ thuật ri phâm dơi ntop kơl tơm prăk mêh?

            K.S Trần Ngọc Thuỷ: “A[aơ Phòng nông nghiệp dôl nt^m nti an cán bộ ntru\t nsôr tuch tăm n’hanh nkoch trêng rgo\ jă nu^h [on lan ntru\p. Hăn ôp na nê| ta phòng nông nghiệp, trạm khuyến nông mô lah cán bộ ta xã gay [ư ntung njo\ an [on lan ôp đah nu^h kan công ty tât ntru\p. Dơn geh ndơ\ rgâl khoa học công nghệ n’hanh kĩ thuật an nu^h [on lan dơm, mô ho\ geh tơm prăk gay ntop kơl. Lah nu^h [on lan hăn rvăt êng tât công ty s^t ntru\p ta nâm nău nt^m nti bah cán bộ kĩ thuật, nu^h [on lan mô ir rvê mpeh nkô| nău ndơ\ rgâl công nghệ. I ngăn nu^h [on lan hăn tât công ty rvăt ntru\p geh kĩ thuật nt^m nti ntru\p na nê| mbra ns^t geh nău dơi ma rnoh khlay ju\r thuk đo\ng…”

            Dăn lah ue\h kỹ sư!

            Nu^h rblang: Thị Đoắt- Điểu Thân