VOV4.MNông:  bâh geh tăm tâm breh âk ntil tơm tăm ta ndrel du rnoh neh jêng n’gâng kan wăng sa âk rnăk [on lan kan lo\ mir ta Dak Nông le\ jêng geh âk lơn. Ntoh lư lah nău kan tăm tâm breh tơm tiu đah cà phê. Ndrel đah nău ntuh kơl, do\ng ăp ntil phân poh n’hanh kĩ thuật mât chăm an tâm di, rhiăng rnăk [on lan kan lo\ mir ta ăp nkuăl Tuy Đức, Dak Rlâp, Dak Song, Dak Mil le\ bah ach o, hun hao [ư sâm geh nâp nâl. PV radiô nău ngơi VN gu\ kan ta Tây Nguyên nkoch săk rnglăy nău wa\ng sa ta mir bâh rnăk wa Tôn Văn Công, xã Dak Buk So, nkuăl Tuy Đức n’hanh wa Trương Văn Lập, xã Đức Minh, nkuăl Dak Mil, Dak Nông.

Tâm rnôk ne\ du\t âk [on lan kan lo\ mir tâm n’gor mô geh play cà phê n’hanh tiu yor duh phang n’hanh yor mir tơm le\ ranh, r^ yan năm 2015-2016 bâh rnăk vâl wa Tôn Văn Công, ta xã Buk So nkuăl Tuy Đức, Dak Nông hôm nha lah năm kan geh âk nău dơi. Ta rnoh neh 10 ha, du\t âk lah cà phê mhe tăm tay ta năm 2011, tăm tâm breh đah tiu, yan aơ nchrăp mbra geh le\ d^ng le\ 24 tấn ndơ. Lah đah ntu\k tăch rgâl a[aơ, rnăk vâl mbra geh rnoh geh 2 rmen n’gul prăk, rlău đah le\ ăp năm ba năp,

Wa Công an g^t, dơi geh kơt aơ lah bâh rnăk vâl le\ ua\nh năl dơi ntrong kan tăm tâm breh tâm di, nănh do\ng khao học kĩ thuật, kơt do\ng cà phê ntil mhe, do\ng công nghệ to\ dak mpêt nkrem, poh phân tâm di n’hanh mât chăm tâm di đah nău ntru\nh.

“Bôk năp u\ch hun hao ueh nâp nâl r^ an geh săch ntil ueh, tal 2 lah rnoh phân yor neh ta aơ bâh ntơm mô ueh. Na nê| lah an geh poh phân ăp ntil phân kơt rnăk vâl do\ng phân hữu cơ vi sinh. Rlău ma ne\, poh ntop tay ăp ntil phân Đức, phân Bình Điền. rnôk cà phê dôl luh kao, tâm rnôk kao le\ dang, rnôk to\ dak ru\ng kao r^ ntơm puh dak si kơt phân poh n’ha, an geh âk play, têh play. Tâm rnôk ne\ mbra dơi njrăng đah ăp nău bu tuh, tâm rnôk puh dak si r^ puh ăp ntil dak si njrăng bu tuh, sêt, ăp sêt [ư ru\ng play, na nê| lah mô an ru\ng play r^ mbra lah du\t năm play kơn du\t âk.

Geh nău dơi đah nău kan tăm tâm breh tiu n’hanh cà phê, rnăk vâl wa Trương Văn Lập, ta xã Đức Minh, nkuăl Dak Mil. Năm e nơh. Wa geh 12 tấn cà phê n’hanh rlău 6 tấn tiu, ta rnoh neh kanu\ng 5 ha. T^ng nău mbơh bâh wa Trương Văn Lập, bôk năp nău tăm tâm breh tơm rêh tâm mir cà phê kanu\ng gay ma [ư an n’hâm an cà phê. Lôch ne\, nău tăm tiu ta n’hâm tơm si kanu\ng do\ng le\ neh. Lôch ne\, wa saơ aơ lah ntrong kan tăm tâm breh ueh, an săk rnglăy wa\ng sa âk rlău 4 tơ\ đah năm êng cà phê. Yơn lah, t^ng wa Lập, aơ lah nău kan tăm tâm breh tâm di đah nkual neh trôk nar ta Dak Mil. Đah ăp nkual neh êng, [on kan an ua\nh na nê| neh n’hanh nău mât tăm breh an tâm di.

Đah [on lan kan lo\ mir rnôk tăm tiu an g^t [ư ueh neh nơm an tâm di đah mơh ntil tiu mô lah mơh ntil neh an geh [ư ueh, mhâm [ư an ueh mơ geh tăm tiu. Mô dơi tăm êng tiu yor tơm tiu lah tơm du\t jêr mât, ma ntu\k tăch rgâl Việt <st1:country-region w:st="on">Nam</st1:country-region> mô geh nău đăp mpăn  jêng nău tâm ndrel đâh cà phê n’hanh tiu yơn tăm ngai ngai oi. Gay ma tâm 1 rnoh neh r^ dơi tăm 1 ha lah nău way tăm 3,8m 1:1. ba kơi tay , lah tiu jur thuk rnoh r^ cà phê an nău geh âk, đăp mpăn. Lah nău mât tăm ueh r^ cà phê n’hanh tiu ta rnoh ne\ mbra geh ueh wa\ng sa âk tâm ăp nău kan gâp le\ tă geh kơt [ư.

T^ng rnoh kơp bâh Hội nông dâ n’gor Dak Nông, tâm rnoh rlău 300 [on lan kan lo\ mir pah kan tăch rgâl blău a[aơ, geh tât rlău n’gul rnoh rnăk geh mir cà phê tăm ndrel đah tiu ns^t nău geh âk. Aơ lah nău kan ma âk [on lan kan lo\ mir dôl geh [ư gay ma n’hao nău geh pah kan tuch tăm nâp nâl.

Ơi kônh wa n’hanh băl mpôl! Tiêu dôl lah tơm tăm ns^t tay nău geh wăng sa âk. Yor kơt nê|, âk nu^h tơm mir ta Dak Nông le\ poh âk phân hoá học, puh dak si ndru\ng gay n’hao âk rnoh geh play. Yơn lah, rnôk [ư mât chăm dja [ư an neh ntu nar lơn sât blak, [ư rmeh âk dak si khêh tâm neh nar lơn ma âk jêng tât ntoh âk bu tuh bu sa jêr njrăng der. Yor kơt nê| gay tuch tăm nâp dăng a[aơ âk [on lan sơch do\ng phân hữu cơ n’hanh ăp chế phẩm sinh học moh geh nău ue\h, phâm trong do\ng an geh nău tam, bah kơi aơ, kỹ sư Phan Văn Chủng, Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn Behn Meyer Việt Nam- nkual Tây Nguyên, mbra nkoch kloh lơn mpeh nkô| nău dja. Jă kônh wa n’hanh băl mpôl gu\ djăt:

Nữ: Ơi wa, phâm do\ng phân hữu cơ an tâm di mêh?

<st1:country-region w:st="on">Nam</st1:country-region>: Tă bah nău mha êng bah reh tiêu lah reh nse n’hanh reh njôk jêng u\ch geh neh pru ue\h n’hanh rnoh rmu\ ôm âk gay hao jêng dăng. Nău kơi ntop poh phân hữu cơ an tơm tiêu lah du\t khlay n’hanh kônh wa ân do\ng ăp năm. Ăp mir tơm êng êng do\ng rnoh âk êng êng, tiêu kon n’hanh tiêu le\ an play âk rnoh âk poh êng êng. A[aơ ta ntu\k tăch rgâl geh âk ntil phân hữu cơ: phân hữu cơ khoáng; phân hữu cơ [ư bah ăch djăr n’hanh ndo\k nja rmu\ ôm mô lah nsum phân ndrung n’gar rmu\ ôm gay pă an ndơ sa kah ma tơm. Yơn lah ăp ntil phân rnoh hữu cơ êng êng ri kônh wa do\ng đah rnoh âk êng êng. Nt^t kơt: Đah phân ndrung n’gar ăp nu^h khoa học mbơh njrăng lor poh 1 năm an mir tơm ho\ geh play âk nklăp 1.800 tât 2000 n’gâng an nklăp 10- 20 tấn/ha. Hôm ăp phân hữu cơ rvăt n’glăp geh rnoh hữu cơ âk ri kônh wa poh bah 0,7 tât 1kg/tơ\/ tơm. Đah mir tiêu mhe tăm poh bah 0,5 tât 1kg n’hanh [ư poh săp gay an tiêu kon luh âk reh mbra sa tât ndơ rmu\ ôm tâm neh gay hao jêng dăng lơn.

Nữ: Ndr^ kônh wa moh rnôk poh an tâm di mêh?

<st1:country-region w:st="on">Nam</st1:country-region>: Ăp nu^h khoa học le\ rlong [ư, jêng poh phân hữu cơ an tơm tiêu tâm bôk khay mih lah du\t ue\h yor bôk khay mih rnoh l’^t mbe\ âk. Rnôk poh tâm rnôk dja ri dak rmu\ ôm tâm phân mbra luh âk mbra [ư rmu\ ôm an neh, [ư bah ngâr dak mih tâm ntu n’hanh [ư bah khuch tât reh. Rnôk poh phân tâm bôk khay mih [ư reh tơm hao jêng ue\h lơn, n’hao nău dơi lăp sa an tơm tiêu. Hôm nău poh phân phâm [ư, g^t poh tâm ban phân vô cơ mô lah poh sui. Đah tơm tiêu le\ an play âk kônh wa ân koch mbor wa\r mpu\m lha, lôch nê sui phân hữu cơ n’hanh bôr tay an geh nău tam du\t âk. Der geh phân hữu cơ geh âk ntil phân hữu cơ ngăn n’hanh vi sinh. Lah mô [ư bôr phân ri rnôk măt nar lăp sa mbra khuch tât nău lêk bah phân hữu cơ n’hanh [ư kh^t du đêt vi sinh vật ue\h tâm neh n’hanh phân. Rơh dja he mbra koch mbor rkăng ri rơh bah kơi tay koch mbor njok. Du năm poh 2,3 tơ\ ri wa\r ntu geh phân hữu cơ da dê [ư reh tiêu lăp jru, mô geh ih bah lơ nar. Ndr^ mbra [ư bah măt nar lăp sa khuch tât reh tơm tiêu.

Nữ: Rnôk poh phân hữu cơ kơi ntop poh tay phân vô cơ đo\ng?

<st1:country-region w:st="on">Nam</st1:country-region>: Nău poh phân hữu cơ lah du\t khlay ăp năm, yơn lah lah dơn poh phân hữu cơ du ntil dơm ri mô ho\ to\ng ndơ sa kah gay tơm tiêu hao jêng. T^ng kơp nđăp, tâm 1 tấn tiêu geh nklăp 40gam đạm, 10gam lân, 20 gam kali. Ndr^ đah mir tiêu 5 tấn mbra sa le\ đạm, lân, kali tâm neh du\t âk. Lah mô kơi ntop poh phân vô cơ mbra hu\ch rnoh NPK gay pă an njêng luh 5 tấn găr tiêu. Lah dơn geh phân hữu cơ  dơm ri tơm hao jêng dăng yơn play luh nsiăp âk. Ăp năm lah mô kơi ntop poh phân vô cơ păng [ư chai đạm lân kali tâm bah kơt du đêt ntil trung vi lượng tâm neh, [ư an tơm nhop êr n’hanh mô dơi cho\l đah tu ndru\ng chuh sa, nău geh play nar lơn ma hu\ch đo\ng. Nău kơi ntop poh phân vô cơ du\t khlay, kônh wa ân poh phân vô cơ t^ng rnôk, tâm pă luh 4-5 tơ\ poh ta tơm tiêu. Ăp tơ\ poh ân poh âk nklăp 1-2 lạng/n’gâng tiêu lah tâm di. Nău poh phân hữu cơ nkre đah poh phân vô cơ tâm ban n’hanh tâm di. Rlău ma tâm rnôk mât chăm kônh wa ân puh tay ăp ntil phân nsum vi lượng an tơm tiêu yor reh tơm tiêu lah reh ntoh nklăp 0,5- 2cm bah măt neh ju\r jêng âk năm klêh mbra hu\ch mô to\ng vi lượng n’hanh lha tiêu geh ma nău jêng kruănh, êr.

Nữ: May mbra nkoch kloh lơn mpeh chế phẩm sinh học n’hanh trong do\ng păng đo\ng?

<st1:country-region w:st="on">Nam</st1:country-region>: Chế phẩm sinh học lah rgum ăp ntil sêt tâm rdil đah ntil sêt ue\h jêng mô lah vi sinh vật geh ue\h gay n’hao rnoh dăng cho\l đah sêt lơh khuch sa tơm. Tâm ntu\k tăch rgâl geh âk ntil chế phẩm sinh học êng êng [ư nău dơi tâm rdâng cho\l đah ăp ntil sêt [ư khuch tơm tiêu tâm neh. Trong do\ng ăp chế phẩm sinh học lah mbra tâm mpli gay to\ tâm tơm mô lah puh bah lơ lha. Yơn lah kônh wa njrăng ăp chế phẩm sinh học dja geh nău tam njrăng n’gang dơm jêng rnôk tơm geh bu tuh hô mbra ns^t tay nău tam mô âk jêng kônh wa poh njrăng n’gang bah tơm bôk khay mih. Mpôl hên njrăng đă bôk khay mih kônh wa ân do\ng chế phẩm sinh học ân mpli to\ tâm tơm, rnôk n’gul khay mih do\ng chế phẩm sinh học ăp ntil sêt tâm rdil gay to\ mô lah puh n’hanh kêng du\t khay mih. Ân do\ng 3 tơ\ tâm năm gay hu\ch ăp ntil sêt kh^t mbrơi n’hanh bu ro\ sa reh [ư khuch an tơm tiêu. Do\ng chế phẩm sinh học du\t ue\h an tơm n’hanh đăp mpăn an nu^h do\ng.

Nữ: Ơ dăn lah ue\h wa!

Nhạc cắt

Nkô| trăch “Ndrel hăn [on lan kan lo\ mir tât ta aơ ho\ le\ jêh.lah ue\h kônh wa n’hanh băl mpôl ho\ pơk djăt./.