Uỷ ban nhân dân n’gor Dak Lak mhe [ư n’glôch jêh rek ba khay puh wai 2013- 2014 n’hanh an [ư trong nchrăp tăm khay puh wai năm 2014- 2015. năm aơ, le\ rngôch rnoh geh phe ba bah n’gor Dak Lak nchroh nklăp rlău 1 rkeh tấn, rlău 150 rbăn tấn rđ^l đah trong nchrăp. Aơ lah năm trôk nar mô ue\h an nău kan tuch tăm, yơn lah ăp ntu\k tâm n’gor Dak Lak le\ lor nchrăp ndơ\ luh ăp trong nkra, [ư bah ngăch jêr jo\t gay t^ng [ư geh nău dơi n’hanh rlău trong nchrăp ndơ\ luh. Rlău ma nê, n’gâng kan tuch tăm le\ t^ng [ư nău rgâl si tăm ta neh tăm ba n’hanh le\ ns^t tay geh nău dơi wa\ng sa âk tâm nău kan tuch tăm. Ăp bôk nău kan ntru\t nsôr tuch tăm le\ t^ng [ư geh nău dơi ndơ\ rgâl khoa học kỹ thuật tât nu^h [on lan kan lo\ mir, ndơ\ ăp ntil mhe tăm, t^ng kơn n’hao nău g^t blău mât tơm tăm an [on lan. Nsing kalơ uănh năl geh tơm dak do\ng, khay puh wai năm 2014- 2015, lam n’gor Dak Lak nchrăp srih tăm 44 rbăn ha tơm tăm ăp ntil, hao bơi 500ha rđ^l đah năm bah năp nơh./.

Ntu\k kan mât tơm tăm n’gor Lâm Đồng an g^t, rlău 18 rkeh bum kao si lily le\ geh ăp doanh nghiệp rvăt bâh Hà Lan n’hanh New Zealand gay ma nchrăp an khay kao tết Nguyên đán Ất Mùi. Rlău 18 rkeh bum kao lily aơ tâm ban đah rnoh neh hvi tăm lah 72 ha, hao 23 ha đah khay aơ năm 2014. bâh bôk năm tât a[aơ le\ geh 11 cty rvăt ntil bum kao lily s^t tăm ta Lâm Đồng đah rnoh 37,2 rkeh bum, tâm ban đah 152 ha. Mông nar jutt ntil ăp bum kao lily an tết lah bâh nar 15/10 tât 15/11 ăp năm, t^ng nău ueh ntil n’hanh trôk nar.

Phòng Nông nghiệp n’hanh Phát triển Nông thôn nkuâl Buôn Đôn, n’gor Dak Lak mhe kan nsum đah công ty TNHH hun hao tuch tăm Phương Nam [ư tâm nchră bah meng [ơ lo\ ntil mbo lai Max07. Ta rnôk tâm nchră, ăp rnăk [on lan kan lo\ mir ta xã Ea Huar, nkuâl Buôn Đôn dơi cán bộ công ty TNHH hun hao tuch tăm Phương Nam mbơh mpeh ntil mbo lai Max07. lôch rlong tăm an saơ, ntil mbo lai mhe Max07 geh nău ue\h tâm di đah neh ntu trôk nar ta nkuâl. Trong leo [ư ta xã Ea Huar đah ntil mbo lai dja geh bơi 9 tấn/ha, âk rlău 2 tấn rđ^l đah ăp ntil mbo êng [a [a\ tâm ndrel khay tăm. Gay geh săk jêng âk, công ty mbơh njrăng lor kônh wa [on lan kan lo\ mir rnôk do\ng ntil mhe Max07 ân tăm di năm khay, mô tăm srêt…nău ndơ\ ntil mbo lai mhe Max07 lăp tăm nta trong dơh an nu^h [on lan ta n’gor geh tay nău sơch tơm ntil tâm nău kan tuch tăm, rgop n’hao nău săk geh âk./.

Ăp năm mhe aơ, tơm bum pru\m Beniazuma Nhật Bản le\ ns^t tay tơm geh wa\ng sa âk an kônh wa ta ăp nkuâl Tuy Đức, Dak Song n’gor Dak Nông.

Lăp tâm khay mih kônh wa ta ăp nkuâl Dak Song, Tuy Đức dôl ma grâm grâm tâm leo tăm bum, lah khay bum tơm tâm năm aơ.

Lah nu^h tăm bum pru\m âk năm, wa Lê Văn Tuyến, ta xã Dak Bu So, an lah, nău sơch ntil ue\h lah du\t khlay, lôch nê lah ân ntuh kơl phân poh ăp to\ng an tơm hao jêng. Ntil bum ri păng hăn koh rse ta ăp mir I jêng ue\h, mô geh bu tuh bu sa. Phân poh ri lơn âk lah poh lor phân ăch su\r ndrôk rnôk ma tăm. Lôch rnôk tăm du khay ri [ư rlơt rse bum, poh ntru\t tay đạm an tơm hao jêng. Lôch 2 khay ri mât chăm poh kali gay an tơm luh săk bum. Lôch nklăp 3 khay n’gul lah mir bum an rôk tăch hôm. Wa Lê Văn Tuyến an g^t, rnoh âk geh bum rnăk păng way 25 tấn/ha, ns^t geh nklăp 100 rkeh prăk. Lah ntil tơm dơh tăm, ngăch an sa, jêng păng tăm ntil tơm dja le\ ma khay mih n’hanh khay wai:

Nkual neh dja du\t tâm di đah bum pru\m, bôk năp lah neh, tâl bar lah mpeh trôk nar. Hôm mpeh kỹ thuật ri păng mô geh nău jêr ôh, uănh nsum bôk năp lah tơm sre, tâl bar lah phân poh ăp to\ng, ri păng an geh âk. Đah rnôk tăm ri uănh t^ng nar khay, nt^t kơt tăm tâm khay wai ma he to\ tâm ban ri păng geh săk âk dơm.

Wa Phạm Thiên Viết, Groi kruanh UBND xã Dak Bu So, nkuâl Tuy Đức, an g^t: ăp năm kônh wa tâm xã tăm tât 900ha bum pru\m. Tâm nê geh nklăp 300ha tăm mbro 2 tơ\ tâm năm. Wa Phạm Thiên Viết lah:

Tơm bum pru\m kỹ thuật mât chăm păng dơh rđ^l đah ăp ntil tơm tăm êng [a [a\. Ăp năm rlău aơ ri păng ns^t tay nău geh wa\ng sa an nu^h [on lan ta aơ mbơm oi đo\ng. Lơn lah tâm khay puh wai, ăp nkual geh jêr jo\t mpeh tơm dak ri tăm bum pru\m jêng lơn rđ^l đah ăp ntil tơm êng [a [a\.

Tơm bum pru\m Beniazuma Nhật Bản dôl mô rlu pơk hvi tay lam ăp ntu\k ta n’gor Dak Nông. Năm e nơh le\ rngôch rnoh hvi neh tăm tơm bum pru\m bah n’gor geh rlău 7000ha, rnoh âk geh nklăp 80.000tấn. Đah ns^t geh wa\ng sa âk, bum pru\m le\ ns^t tay nău rgâl ue\h tâm nău rêh wa\ng sa bah nu^h [on lan, rgop jut jăng n’hu\ch ach o, n’hanh kơl âk rnăk nsan hao [ư geh ndro\ng.

Tơm bum prum Beniazuma Nhật Bản dơh ntuh kơl, mât chăm, têh jêng n’hanh hun hao ueh ta âk ntil neh, ntu\k geh trôk nar ueh nđik. Yơn lah, kĩ sư Hoàng Ngọc Duyên, kruanh ntu\k kan kĩ thuật,ntu\k kan mât tơm tăm n’gor Dak Nông, le\ mbơh đah [on lan an geh njrăng du đê| ntil tu tuh ta bum, der [ư khuch tât nau geh bum, kĩ sư Hoàng Ngọc Duyên an g^t.

Kỹ sư Hoàng Ngọc Duyên:Lah ma [on lan way geh tăm âk yan r^ mbra dơi hôm nha klen nău bu tuh n’hanh ăp ntil tu tuh bum ta neh, tâm ne\ lah rmiăt, lu lê, [ư ôm rse, mbra geh ntưp âk n’hanh khuch âk. Rlău ma ne\ geh du ntil nău bu tuh du\t jêr njrăng tay lah kaman, păng ntưp trêng bâh ăp ntil ndơ rmiăt chuh. Tâm rnôk săch ntil, lah âk tơ\ si\k rse ta ăp yan ba năp gay ma tăm an yan ba kơi, r^ mbra geh nău bu tuh kroănh n’ha, nku\r [ư khuch tât nău têh jêng bâh bum n’hanh khuch tât nău geh ueh tơm.

Ơi yuh, bum pru\m le\ geh lulê chuh r^ mô hôm dơi do\ng, khuch âk tât nău geh ueh bum. Kơt ne\ [on lan mhâm [ư gay ma njrăng nău bu tuh aơ?

Kỹ sư Hoàng Ngọc Duyên:Lu lê ta bum pru\m e^ way du\t jêr njrăng yor păng lôk ta neh n’hanh lôk ta bum. Gay ma njrăng ndơ aơ r^ bôk năp lah [on lan mô dơi tăm [a [ơ âk yan bum tâm du năm, ma an geh tâm pleh đah ăp ntil tơm tăm êng. Lah ma do\ng dak si mât tơm tăm gay ma puh mô lah sui ta neh r^ mbra klen rnoh dak si ta bum du\t âk, [ư kh^h an nu^h do\ng, yor ne\ du\t ueh lah do\ng nău kan tăm tâm pleh, lah ăp tơ\ rôk bum r^ rgum ăp bum le\ ôm n’hanh ăp rse bum du ntu\k, gay ma lôch ne\ an geh âk lu lê rmiăt tât, lôch ne\ puh dak si nkh^t ta ntu\k he ndơm ne\. a[aơ ta ntu\k tăch rgâl geh du ntil ndok protein [ư bâh ndrui bia, r^ mbra dơi do\ng ndơ aơ gay ma rgum rmiăt lulê gay ma nkh^t du tơ\.

Hôm đah ntil kaman [ư tơm bum mô hun hao, r^ nău njrăng mhâm [ư, yuh eh?

Kỹ sư Hoàng Ngọc Duyên:Nău bu tuh bâh kaman ta tơm bum ptu\m r^ kônh wa an geh njrăng ăp ntil nău bu tuh mbr^ng chuhtâm rnôk tơm hun hao tơm n’ha. R^ he mbra dơi pih dak si mât tơm tăm, yơn lah knau\ng dơi do\ng dak si geh rnoh đê|. Hôm na nê| lah tâm rnôk săch ntil r^ kônh wa an geh săch ntil ueh ta ăp mir tơm mô geh nău bu tuh bâh kaman lah kroănh n’ha, nku\r mô lah he mbra dơi yơng ntil bâh bum, gay ma bah ir  roh ntil n’hanh bau tuh tuh..

Dăn lah ueh yuh.

                                                Thị Đoắt- Điểu Thân răk rblang