VOV4.Mnông: Bâh geh mbơh [ư tâm ban ăp ntrong kan hăn ndrel đah [on lan kan lo\ mir, ngăn lah tâm mbơh mpeh kĩ thuật mât tăm, tâm rgop đah ăp ntu\k kan, doanh nghiệp tuch tăm, rdâk njêng ăp nău kan ntoh lư tơm gay ma pơk hvi nău kan…tât a[aơ, Lâm Đồng lah n’gor bôk năp ta Tây Nguyên tâm nău [ư bôk nău kan tăm tay cà phê bâh chính phủ.

Tâm ba năp nơh, rlău ma nău n’hao rnoh prăk an manh, ntrôl nău kan mbơh ndơ\ kĩ thuật mât tăm, ndop n’g^ng, n’gâng kan tuch tăm ta Lâm Đồng hôm nha tâm rgop đah ăp ntu\k kan, doanh nghiệp ta ntu\k mbơh [ư rdâk njêng dơi âk nău kan tăm tay, [ư ueh jêng mir cfa phê ma dak si an ueh jêng RIC10WP, lôch ne\ pơk hvi tay ta ăp nkual tăm cà phê tơm ta n’gor.

Bâh ntrong kan aơ, tât a[aơ âk rnoh neh cà phê bâh Lâm Đồng kơt lah nklơi dơm r^ a[aơ tơm le\ hao jêng, hun hao ueh, an nău geh bâh 5 tât 7 tấn/ha. Wa Nguyễn Văn Tuất, du hê nu^h [on lan kan lo\ mir ta tăm cà phê ta nkuăl Lâm Hà, Lâm Đồng ngơi.

“Ntơm nơh, mir cà phê bâh rnăk vâl gâp bôl ma geh mât chăm ueh r^ nău geh kanu\ng geh 3 tấn dơm. Yơn bâh rnôk gâp so\k ntil neh hăn ua\nh năl, lôch ne\ saơ tâm di đah dak si an hao ueh jêng RIC10Wp jêng lah geh do\ng. a[aơ le\ geh hao tât 5 tấn/ha.

T^ng nău mbơh bâh wa Trần Đình Anh Ngọc, groi giám đốc cty Khoa Đăng, do\ng dak si aơ kơl an cà phê luh kao rgum, n’hao nău kơn play, bah ir geh ru\ng play ta khay mih, cà phê luh reh âk n’hanh bah nău ôm reh, êr n’ha. Nău geh ăp nău kan hao lơn đah cà phê mir geh [ư mât chăm way ơm bâh 0,8 tât 1,1 tấn/ha. A[aơ, rnoh ndơ aơ le\ geh ndơ\ lăp do\ng ta bôk nău kan tăm tay cà phê bâh Lâm Đồng.

“Ntil dak si mât an ueh hao jêng kơl an tơm luh reh, luh n’ha, kao, n’g^ng ueh lơn, nău geh ueh lơn n’hanh tơm cà phê lêh play jo\ lơn. Bâh ntrong kan [ư rlong ăp nău kan r^ gâp geh saơ way t^ng ua\nh ăp nău kan mât tăm bâh [on lan kan lo\ mir gay ma mpôl hên năn geh ăp ntrong kan mbơh rblang mpeh kỹ thuật. gay ma nu^h [on lan tâm rnôk do\ng dak si tam ban kơt tâm rnôk mât tăm cà phê mhâm [ư an geh săk rnglăy pah kan mât tăm cà phê âk.

T^ng nău mbơh bâh wa Nguyễn Văn Sơn, groi giám đốc ntu\k kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao [on lan Lâm Đồng, aơ dơi ua\nh lah ngoăy tâm âk ntrong kan ueh, kơl an nu^h tăm càphê tâm n’gor geh [ư ueh tay mir cà phê ranh, mô ueh jêng, nău geh đê| jêng ăp mir cà phê ueh jêng, nđir, n’hao nău geh săk rnglăy wa\ng sa, n’hao nău geh n’hanh rgâl mhe nău rêh. Ntop ta nău geh nsum bâh ntrong kan mbơh [ư t^ng bôk nău kan mât tăm tay cà phê bâh chính phủ ta ntu\k. wa Nguyễn Văn Sơn, ngơi:

“Tâm rnôk pah kan krêp dêh, tâm rgop đah ăp doanh nghiệp do\ng ăp dak si sinh học, kơt lah dak si an ueh hao jêng RIC 10WP le\geh ơ âk nău kan rlong ta mir tăm bâh [on lan kan lo\ mir. Bâh nău ua\nh năl r^ hên saơ lah ntil ndơ aơ du\t ueh, bah geh ăp nău bu tuh êr n’ha n’hanh nău ru\ng play bâh cà phê, nkre lah ntoch jong năm khay lêh play bâh tơm cà phê đo\ng.

         Ơi kônh wa n’hanh băl mpôl! Tây Nguyên dôl lăp tâm khay mih. Aơ lah rnôk ma âk mir cà phê ta nkual ntoh ru\ng play nse. Ndr^ ntu\k lah nkô| n’hanh phâm [ư trong nkra bah? Nău tâm ôp bah kơi aơ đah tiến sĩ Phan Việt Hà- Viện khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên mpeh nkô| nău dja.

            Ơi tiến sĩ Phan Việt Hà, a[aơ âk mir cà phê ta Tây Nguyên geh ru\ng play nse, dăn tiến sĩ an g^t nkô| nău ư\h?

            Tiến sĩ Phan Việt Hà: Ru\ng play nse ta cà phê tâm khay mih lah nău geh âk. Jêng lah mô geh tơm i mât dơi 100% rnoh âk play ma păng luh. Nău ru\ng play geh tât du\t âk nkô| nău, tâm nê geh 2 nkô| nău tơm: nê lah tu ndru\ng chuh sa n’hanh nkô| nău khlay đo\ng lah mô to\ng ndơ sa kah. Rnôk tơm cà phê geh tuh ndru\ng chuh sa ri mbr^ng sêt păng mbra rdôl lăp tâm ăp nkong play, mô lah rdôl lăp tâm nkong play, mô lah rdôl lăp tâm n’ging ri lơh khuch tât nkong play, [ư ru\ng play cà phê. Hôm nkô| nău mô to\ng ndơ sa ri ta aơ he ân ntro\ng năl nău mô to\ng ndơ sa păng moh geh tât nkô| nău. Lah tă bah he poh mô to\ng phân ri jêng tât nău mô to\ng ndơ sa kah, mô lah neh geh to\ng phân yơn ma tơm tăm mô dơi rhôp sa tă bah bu chuh sa reh, mô lah reh mô dăng ri păng mô rhôp sa dơi dak kah, mô păng an to\ng ăp ndơ sa kah an tơm tăm ri jêng tât geh ru\ng play nse đo\ng.

            Uănh nsum, rnôk tơm ru\ng play nse ri ân ntro\ng năl kloh lah tă bah mô to\ng ndơ sa kah lah tă bah tu ndru\ng chuh sa lơh khuch. Ta aơ gâp u\ch lah rjăp nău pă an ndơ sa kah ăp to\ng, tâm di an tơm cà phê gay tơm cà phê hao jêng ue\h, gay mât dơi play, kơl tơm ât rdâng dơi tu ndru\ng chuh sa, kêng du\t păng mbra bah ir ru\ng play.

            Ndr^ gay njrăng cà phê ru\ng play nse, dăn tiến sĩ an g^t nu^h [on lan moh ntil phân poh an tâm di mêh?

            Tiến sĩ Phan Việt Hà: Tâm khay mih lah rnôk ma tơm cà phê ntơm dâk hao jêng tay n’hanh lah rnôk hao jêng du\t ngăch bah tơm cà phê. Rnôk tâm bôk khay mih, tơm cà phê hao jêng ngăch mpeh n’ging, lha n’hanh hao têh play jêng ta aơ ndơ sa kah lah he ntro\ng năl du\t khlay.

            Mpôl hên njrăng đă lah kônh wa poh đạm ri ân poh tâm ban đah kali ri mơ nta trong dơh an tơm cà phê hao jêng ue\h. Lah kônh wa do\ng phân êng du ntil ri mbra dơi do\ng ure đo\ng, mbra poh ntơm bah 4 tât 5 bao ure ntop đah 3 bao kali an 1ha cà phê lah du\t tâm di. Rlău ma nê, đah phân lân ri gâp njrăng đă kônh wa an poh wa\r năm, đah nklăp 600kg lân. Rnôk poh phân êng du ntil ri mbra poh lân lor, lôch nê he tâm poh đah kali n’hanh ure lôch nê he poh. Rnôk poh ri kônh wa ân sơch nău way 4 di tâm poh phân gay ma geh du\t tam, roh huach prăk do\ng đêt.

            Kônh wa n’hanh băl mpôl mhe tă djăt nkô| way nkoch Ndrel hăn [on lan kan lo\ mir, tă bah Radio nău ngơi Việt Nam way gu\ kan ta nkual Tây Nguyên [ư, đah nău ntop kơl bah ntu\k rgum ntru\t nsôr tuch tăm mât rong gưl ngih dak, Bộ nông nghiệp n’hanh Phát triển nông thôn. Lah geh ăp nău ôp tât tuch tăm mât rong, kônh wa ân hăn tât ntu\k rgum ntru\t nsôr tuch tăm mât rong ta ntu\k, mô lah nchih săm[u\t njuăl tât mpôl hên t^ng ntu\k: Cơ quan thường trú Đài TNVN khu vực Tây Nguyên, số 19A, Lê Duẩn, Thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Dak Lak. Mpôl hên mbra geh ăp nău ôp na nê|.

            Nkô| way nkoch ndrel hăn [on lan kan lo\ mir tât ta aơ ho\ le\ jêh. Lah ue\h kônh wa n’hanh băl mpôl le\ pơk djăt.

Nu^h răk rblang: Điểu Thân n’hanh Thị Đoắt