VOV4.M’nông: Nău mât chăm mir cà phê rnôk luh kao du\t khlay, yor păng rgop n’glêh an tât săk geh rnôk klêh. Bah meng nău t^ng di rêng dơi n’gâng kan tuch tăm ta n’gor njrăng đă, nu^h [on lan ta nkual [on têh Pleiku, n’gor Gia Lai hôm geh ăp nău g^t kan êng do\ng ta mir cà phê bah he.

Wa Lê Bá Thắng, ta trong Ung Văn Khiêm, nkual [on têh Pleiku geh 1ha cà phê 21 năm. Yor mir le\ kro ranh, jêng săk geh ăp năm dăch aơ ntơm bah 6 tât 7 tấn/ha dơm. Mô ho\ geh ndơ ma sreh tăm tay, jêng năm aơ, wa Thắng nchrăp n’hao săk geh cà phê ma trong poh âk phân n’hanh dak si ndru\ng ta mir. T^ng wa Thắng, reh bah tơm tăm le\ lăn ranh, jêng nău dơi lăp sa đêt, lah mô to\ng ndơ sa kah tâm rnôk luh kao, ri mô dơn luh kao đêt, ma rnôk kơn play, play geh ru\ng nse đo\ng. wa Lê Bá Thắng lah:

 “N’hao âk săk geh ma trong poh âk phân. Poh âk lơn yor n’ging păng kro ranh, n’ging păng mpu\m n’glu lơn, ri tu ndru\ng păng âk lơn. Nt^t kơt ntơm nơh he poh 2kg/tơm ri a[aơ he mbra poh 2,5kg tât 2,8kg. Poh lor du dăp phân, lơn lah ân geh NPK, geh dak si ndru\ng, dak si bu tuh; kao păng ndrih ma nhop huănh lah ân puh dak si ndru\ng, n’hao rnoh âk, mât dơi nâp n’ging, nâp nkong kao, nâp play d^l”.

T^ng yuh Nguyễn Thị Bẩy, ta mbrô 66, trong Phù Đổng, nkual [on têh Pleiku ri rnôk cà phê luh kao, u\ch rnoh kơn play âk, rnoh âk phân n’hanh ntil phân du\t khlay. A[aơ, bu tăch geh du\t âk phân rlăm, mô ue\h jêng.. Jêng, gay đăp mpăn gay ban tâm r^ng hao bah tơm, nu^h tơm mir ân sơch ăp ntil phân NPK nsing nơm, nkre ta ăp rnôk poh phân, ân kơi ntop tay du đêt ntil phân gay kao n’hanh play nâp, dăng. Yuh Nguyễn Thị Bẩy lah:

 “T^ng nău ơm g^t kan ri djăt ma to\ dak ân du\t mbe\. Bôk năp ri poh phân ure, đạm gay [ư an n’ging nđ^r. Rnôk păng luh dơi kao, ri tâm [ah 20 nar he to\ dak du tơ\ đo\ng ri he poh phân NPK khay wai gay păng geh soan dăng”.

               Gay kơl an kônh wa geh nau blau mât chăm cà phê rnôk luh kao, pă to\ng ndơ sa jêng ân tơm cà phê tâm rnôk aơ, Phóng viên nkô| trăch geh nau ôp Kỹ sư nông nghiệp Lê Thị Thu Thảo, cán bộ kỹ thuật Ntu\k kan khuyến nông Gia Lai.

               Ơi kỹ sư, kan poh phân ân tơm cà phê tâm rnôk luh kao n’hanh kơn play nau khlay ngăn lah moh nau?

               Kỹ sư Lê Thị Thu Thảo: Kan poh phân ân tơm cà phê rnôk luh kao n’hanh kơn play lah nau khlay ngăn. Tal bôk năp, kơt phung he ho\ gi\t, tơm cà phê lah tơm jo\ năm. Yor ri, tâm rnôk hao jêng bah păng ko\ geh nau u\ch sa kah ngăn. Mô êng knu\ng phung he uănh khlay nau poh phân tâm yan mih, ma phung he gay nkah ngăn tâm yan vai, kơl lah rnôk luh kao, kơn play. Tal bar đo\ng, đah cà phê, rơh pe\ lih lôch ri cà phê ho\ roh rnoh ndơ kah rong tơm âk. Yor ri, phung he gay poh phân ân tâm di gay ntop tay ndơ rong tơm ho\ tă roh, nkre ndâk tay ân tơm hao jêng. N’hanh lah poh phân rơh aơ, [ư rnôk luh kao, kơn play nơih lơn ri mra geh âk lơnh, săk rnglay ueh lơn.

               Tâm rnôk aơ, nu\ih tăm cà phê gay gi\t rnoh phân poh mhâm geh, rnoh poh ri du\m âk gay tơm luh kao, kơn play ân nơih, hơi kỹ sư?

               Kỹ sư Lê Thị Thu Thảo: Tơm cà phê hun hao u\ch âk ngăn nau kah jêng. Du nau kơt nê păng rgop ngăn tâm rnôk hao jêng bah tơm, [ư geh nau hao jêng ân tơm cà phê. Tâm rnôk luh kao aơ, ăp ntil  nau khlay ngăn kah nau poh phân đa lượng n’hanh ngăn lah đạm. Kơt lah tơm do\ng âk đạm, lân, kali. Êp nê lah nau kan trung lượng, kơt lah tơm do\ng rnoh đê| lơn kơt can-xi, ma-giê, lưư huỳnh. Mô lah ăp ntil vi lượng, tơm do\ng đah rnoh đê| yơn geh nau khlay kơt bo, kẽm, sắt…Tâm rnôk aơ, phung he mra dơi do\ng phân đơn mô lah phân N-P-K rgum tâm yan yai, đah rnoh đạm âk, kơt nau pă 20-5-5_TE. Tâm nê geh n’ăp đạm, lân, kali n’hanh TE, kơt lah ăp ntil vi lượng, kơl an nau luh kao, kơn play ueh n’hanh kơl hao jeneg ueh lơn. Eng đah ăp mir tơm ân geh săk rnglay âk, rnôk lih play ri păng jêng kro ranh. Yor ri, phung he gay do\ng phân poh n’ha, gay ntop năn ân tơm ri nau săk geh bau nau rong tơm mra ueh ngăch lơn n’hanh ndâk jêng mir ueh lơn.

               A[aơ, gay der rvăt phân rlăm tâm ntu\k bu tăch, du đê| tơm mir ho\ rvăt phân êng n’hanh rluk N-P-K tâm ban. Dăn ôp kỹ sư ân gi\t nau nti\m n’hanh nkah lah bah nơm đah nau [ư kơt aơ?

               Kỹ sư Lê Thị Thu Thảo: A[aơ, ta ntu\k tăch ri geh âk ntil. Tam nê, mô đê\ geh ntil phân rlăm, mô jêng nâp bu rluk tăch. Yor ri, du đê| rnăk vâl rnôk do\ng nau kan đăp mpăn lah rvăt êng phân jêh ri rlu\k êng. Yơn lah, đah nau kan aơ ri geh nau ueh đo\ng, yơn ko\ geh đo\ng nau mô ueh lah u\ch nu\ih rluk kơt aơ gay gi\t nau kan, đăp mpăn der nau roh phân, du đê| ri rmeh ir, du đê| ri mô to\ng. Kơt he tâm rgop rlu\k đah Ure n’hanh phân lân ri nơih [ư hôl duh. Yor ri, phung he roh phân ma mô gi\t. Kônh wa nah rnôk tâm pot ri gay poh nkre, rlu\k ân tâm ban gay kơl nau poh phân tâm mir tâm ban. Êng đah NPK tâm rluk geh nau ueh lah rnôk ngih nkra ho\ kơp rnoh pot, tâm ban tâm nê, nkre geh ntop tay ăp nau geh trung, vi lương. Tâm rnôk aơ uch đê| yơn lah khlay ân tơm. N’hanh kan poh NPK ru\k ri phung he geh nkrem nar kan, săk rnglay âk, do\ng phân mra ueh lơn. Yơn lah, rnôk NPK tâm yan vai ri kônh wa nkah ăp ntil geh ntoh lư tâm ntu\k tăch gay rvăt. N’hanh do\ng phân jêh ri têm, mât jăp tâm [ao, têm đê gay geh nau mpơl saơ ân ba kơi đo\ng, lah mâp ndơ rlăm, ndơ mô nâp ân năl./.

               Dăn lah ueh đah kỹ sư.

Nu^h nchih rblang: Điểu Thân