Ơi kônh wa n’hanh băl mpôl.

Yan vai ta Tây Nguyên vay jo\ ntơm khay 11 tât n’gul khay 4 ăp năm. Tam yan vai vay geh sial ji kăt, jêh ri lo\ jur n’ik tâm du\t yan vai, bri duh nar jo\, nau duh hô. Aơ lah rnôk ueh ân tơm cà phê luh kao, njêng play n’hanh dang kao, luh play nse, lah rnôk ueh ngăn ân nau geh âk play bah cà phê. Nkô| trăch nar aơ mpôl hên nkoch tât kônh wa nau poh phân, to\ dak, koh n’ging, njranưg bu tuh ueh ngăn gay cà phê jêng n’hanh hun hao ueh, geh âk play, geh săk rnglay văng sa âk ân nu\ih tăm cà phê. Jă kônh wa n’hanh băl mpôl gu\ djăt.

Bôk năp lah poh phân:

Mpeh nău u\ch geh ndơ sa bah tơm cà phê tâm khay wai: Lôch du năm mât play, tơm cà phê le\ rgum tâm play, găr du rnoh ndơ sa du\t âk, ndr^ klêh play tâm ban ma so\k du rnoh ndơ sa kah tâm tơm đo\ng, [ư tơm kro khar, tơm cà phê geh nău u\ch âk mpeh ndơ sa kah.

Đạm ân geh khlay gay cà phê hao jêng dăng tâm rnôk khay wai, duh phang ntoch jong, kơl cà phê luh kao kơn play ue\h, play têh ngăch. Mô to\ng đạm tâm khay wai [ư an tơm kro khar, đêt lha, n’ging rcheh rơng grơng, săk geh play cà phê đêt.

Lân lah ndơ du\t khlay an nău luh mu\n kao, dang kao, n’hao rnoh âk kao n’hanh rnoh âk play. Lah mô to\ng lân tâm rnôk dja, rnôk luh mu\n kao mbrơi nkai, rnoh luh kao đêt, rnoh kơn play đêt, săk geh play cà phê đêt da dê đo\ng. Trôk nar duh phang, neh ntu kro ntang [ư lân tâm neh jêng rtuăl êng du ntu\k ta ăp ntil tơm tăm mô dơi rhôp sa jêng nău mô to\ng lân ta cà phê lơn ma geh hô n’hanh nău poh ăp ntil phân geh lân dơh lêk tâm khay way lah du\t khlay đo\ng.

Kali lah ndơ kơl n’hao âk rnoh geh play, dăng suan cho\l đah tu ndru\ng chuh sa n’hanh trôk nar mô dơh ue\h. Mô to\ng kali [ư lha lhơ, kro chông lha, lha kruanh ru\ng ơm, lơn lah ru\ng du rơh rnôk mâp ăp rơh sial bôk năm. Mô to\ng kali lah nkô| [ư kao n’hanh play nse ru\ng âk, rnoh khlay du găr âk, nău săk geh đêt. Ăp nu^h rnâng kan way gu\ m^n ndơ sa kah trung lượng kơt lưu huỳnh, magiê, canxi du\t khlay an cà phê tâm khay wai, kơl dang kao ue\h, rnoh kơn play âk, săk geh âk.

Mô to\ng lưu huỳnh, lha nse lhơ, rbăl, rgâl jêng êr. Mô to\ng magiê, canxi, tơm rbăn, dơh pă n’ging, ru\ng play, săk geh đêt. Ăp nguyên tố vi lượng kơt kẽm, sắt, đồng, mangan, bo, molypđen n’hanh clo du\t khlay an nău luh kao, kơn play đo\ng, bah ir ru\ng play nse bah cà phê tâm khay wai. Ăp nguyên tố vi lượng hôm geh ăp nău tam kơl cà phê dăng cho\l đah tu ndru\ng chuh sa n’hanh bri duh phang tâm khay wai đo\ng. Mô to\ng ăp nguyên tố vi lượng, tơm kro ranh, lha nse kruanh mô lah jong, mbuh kao đêt, rnoh kơn play đêt, tu ndru\ng âk, nău săk geh đêt da dê đo\ng.

Poh phân an cà phê tâm khay wai kônh wa ân njrăng: {on lan way poh ure mô lah sunphát amôn (SA) tâm khay wai nkre đah to\ dak. Aơ lah ăp ntil phân đạm dơh lêk n’hanh nău poh ăp ntil phân dja le\ to\ng du gâl nău u\ch geh đạm bah tơm jêng cà phê geh nđư\r ue\h lơn. Yơn lah, lah dơn poh phân đạm kơt mhe nkoch bah lơ dơm ri mô to\ng nău u\ch geh lân, kali n’hanh ăp trung vi lượng bah tơm cà phê tâm rnôk mu\n luh kao, dang kao, kơn play tâm khay wai. A[aơ kônh wa mbra do\ng phân poh đầu trâu khay wai (NPK 20-5-6-+TE) way do\ng an tơm cà phê. Tâm khay wai mbra poh ntơm bah 2-3 tơ\ phân đầu trâu mùa khô đah rnoh âk 200- 300kg/ha/kg, nkre đah ăp rơh to\ dak. Kônh wa ân poh rnôk to\ dak lor bôk năp ma trong troch dak tâm ntu an bơi to\ng rnoh dak u\ch to\ gay ma dak lăp jru ta nâm neh. Sui phân tâm ntu lôch nê to\ tay gay phân lêk lăp jru tâm neh, bah ir roh huach phân poh. Tâm kêng du\t khay wai, play cà phê le\ têh, rnôk dja nău u\ch geh lân n’hanh kali bah cà phê hao âk, măt êng lah rnôk neh du\t kro ntang đo\ng, lân n’hanh kali lêk tâm neh đêt jêng kônh wa mbra do\ng phân NPK 16-16-8+13S Đầu Trâu gay poh nkre to\ n’gle\ du\t.

Tâl 2 lah kỹ thuật koh n’ging:

Nău koh n’ging ân t^ng [ư le\ ma năm yơn rơh koh n’ging du\t khlay lah lôch rnôk klêh play. Kônh wa ân koh ăp n’ging kro, n’ging tu ndru\ng chuh sa, n’ging kruanh, n’ging mô ue\h jêng kr^t măt neh mô lah ăp n’ging mbâl ir ta mpu\m tơm lôch rnôk klêh. Nău koh n’ging ân [ư du\t na nê| ma ndruih mô lah ma nkăp tray sôt gay ma têl khap tơm. Kônh wa ân năl ntu\k koh an tâm di gay geh mpu\m lha tâm ban. Tâm kêng du\t khay way, lôch rnôk le\ poh phân, n’ging hao jong tay, geh du đêt n’ging mhe luh hon, kônh wa ân koh tay n’ging gay nkra tay mpu\m lha tâm ban, rgum ndơ sa mât play gay săk geh âk.

Tâl 3 lah njrăng n’gang tu ndru\ng chuh sa:

Kônh wa ân njrăng rsap jrêng, rsap kuh, yui tâm khay wai, lơn lah njrăng tât rsap jrêng. Way chop uănh gay puh d^l rnôk geh bu tuh, lah geh rsap jrêng rơ\ hao ngăch, lăp sa tâm rtuăl play mbra du\t jêr nkh^t lơh. Puh dak si Fastac 5EC, Motox 2.5 EC mô lah Butal 10WP. Lah cà phê geh rệp kuh puh dak si Binhmor 40EC. Lah cà phê geh bọ xít puh dak si Cypermap 10EC./.

                                                                                    BTV Điểu Thân