VOV4.M'nông: Tâm gŭ ur sai mô tŏng năm deh lah nău sŏk ur, gŭ sai rnôk du ding, bu ur mô lah bu klô mô lah lĕ bar hê mô hŏ tŏng năm tâm gŭ ur sai tĭng nău an bah pháp luật (đah bu klô tŏng 20 năm deh, hôm bu ur tŏng 18 năm deh). Nchih rgum nkô̆ nău tâm gŭ ur sai mô tŏng năm deh tâm nkual rnoi mpôl đê̆ lah rlău 12 rkeh nuĭh, tâm ban đah 14% rnoh nuĭh lam dak. Bah meng nê, tâm gŭ ur sai hôm dăch du ndŭl mham lah tâm gŭ ur sai tĭng kon kônh kon wa, tĭng ndru mpôl mô hŏ jêng pă u pă che. Nê lah nău tâm nđăp mô lah gŭ rêh nsum tâm ban ma ur ma sai đah ăp nuĭh hôm du u che nsum. tâm gŭ ur sai mô tŏng năm deh n'hanh tâm gŭ ur sai hôm dăch du ndŭl mham khuch hô tât rnoh săk uĕh gĭt blău tâm nău rêh, hŭch hêng rnoi deh, têk nkre an rnăk wâl n'hanh lam rêh jêng kon nuĭh n'hanh lah trong nking kol đah hun hao nâp dăng jŏ jong bah nkual ƀon lan rnoi mpôl đê̆.

Nar 14/4/2015, Thủ tướng Chính phủ an dŏng nău n'glêh an mbrô 498/QĐ-TTg uănh an dŏng Đề án “Hŭch bah nău tâm gŭ ur sai mô tŏng năm deh n'hanh tâm gŭ ur sai hôm dăch du ndŭl mham tâm nkual ƀon lan rnoi mpôl đê̆ lvang năm 2015-2025” (Đề án 498). Lôch 5 năm tĭng ƀư Đề án (ntơm bah 2015-2020), rnoh âk tâm gŭ ur sai mô tŏng năm deh tâm nkual rnoi mpôl đê̆ geh trong rƀŏng hŭch mbrơi. Wa Vi Mỹ Sơn, groi Ban Dân tộc n'gor Nghệ An an gĭt:

Nkô̆ khlay bah nău n'glêh an 498 lam trong kan chính trị dŭt uănh khlay, lơn lah ta n'gor Nghệ An an ƀư ntơm bah 2016 tât aƀaơ geh dŭt âk nău dơi lah nău gĭt êng bah nuĭh ƀon lan hŏ rgâl, rgop rgâl geh săk jêng uĕh rnoi deh, njêng rnoh têh dăng gĭt blău uĕh lơn. Aơ lah nău nsrôih dŭt têh, Ban Dân tộc hŏ nkoch trêng tiăr nti ta 4 nkuâl n'har bri, ntĭm nti âk rơh đah 4000 tơ̆ nuĭh ta ăp ntŭk geh rnoh gŭ ur sai mô tŏng năm deh âk, mpŏng let năp tay nău ŭch ndơ̆ luh lah năm 2025 nsrôih ƀư dŭt bah nău tâm gŭ ur sai mô tŏng năm deh n'hanh tâm gŭ ur sai hôm dăch du ndŭl mham.

Gay đăp mpăn dơi tât rnoh kan nsum bah Đề án 498 lah “Nsrôih tât năm 2025 nking nchăng, ntrôl rŭch dơi tâm gŭ ur sai mô tŏng năm deh n'hanh tâm gŭ ur sai hôm dăch du ndŭl mham tâm nkual rnoi mpôl đê̆". Aƀaơ, ăp gưl, n'gâng kan, ăp n'gor dôl nsrôih tĭng ƀư âk trong nkra ăp kôp, kơt: N'hao dăng tay nău rđău kan, rƀŏng trong bah nhih pah kan mât uănh ngih dak mpeh pah kan rnoi mpôl đê̆ ăp gưl. Gŭ mĭn lam lĕ rngôch n'hanh jru hvi lơn mpeh nô nău, nkô̆ bah tâm gŭ ur sai mô tŏng năm deh n'hanh tâm gŭ ur sai hôm dăch du ndŭl mham ta tĭng ƀon lan, tĭng rmôt rnoi nuĭh, tĭng ntŭk gŭ (njêng bản đồ n'hanh uănh năl), ƀư ntŭk nsing an nău dăn đă ăp trong nkra tâm di. Ân dŏng trong tât âk ding, lam lĕ rngôch gay rdâk njêng du trong kan lăp rglah lam lĕ rngôch n'hanh nâp dăng đah tâm gŭ ur sai mô tŏng năm deh n'hanh tâm gŭ ur sai hôm dăch du ndŭl mham ta nkual rnoi mpôl đê̆ n'hanh mpeh yôk yang. Ân ntrŭt ntrôl tâm ban bu ur bu klô n'hanh n'hao âk nău dơi bah bu ur, đăp mpăn an bu ur râng rđău kan, tâm ban kơt râng tâm rnôk ndơ̆ luh nău n'glêh an tâm rnăk wâl n'hanh ta lam ƀon lan.  

Bah meng nê, jut jăng rnoh tât mpeh n'hŭch rnoh âk tâm gŭ ur sai mô tŏng năm deh n'hanh tâm gŭ ur sai hôm dăch du ndŭl mham lăp tâm ăp rnoh tât kan tâm rlong ta ntŭk gay der bah mpet jâk nău dơi, jêng tât nău mbơh di ngăn ngăn mpeh nău tâm gŭ ur sai mô tŏng năm deh n'hanh tâm gŭ ur sai hôm dăch du ndŭl mham ta ntŭk gŭ. Nhih pah kan dŏng ƀư pháp luật n'hao âk lah phong, rlong ntĭm nti đah du đêt nuĭh tih geh nău nsŭk nsôr, têk klônh, đĭch rlăm, tâm nđăp đah kon se mô hŏ dâk druh tĭng quy định bah Bộ luật Hình sự năm 2015. N'hao dăng pah kan ntĭm nti, ntrŭt ntrôl, ôp uănh, n'glôch jêh, uănh năl, rhuăt nău tă ơm gĭt kan tâm nău an tĭng ƀư Đề án, mât uĕh nuih n'hâm nchrăp lor, blău ƀư mhe tâm dâng, an ƀư ăp nău kan Đề án 498 geh nău tam.

Lơn lah, trong nkra jŏ jong n'hanh mbro mbrăng lah n'hao dăng pah kan nkoch trêng nkô̆, nău tât khuch an tay bah kơi nău tâm gŭ ur sai mô tŏng năm deh n'hanh tâm gŭ ur sai hôm dăch du ndŭl mham tâm nkual ƀon lan rnoi mpôl đê̆, ntop kơl nuĭh rnoi mpôl đê̆ gĭt pháp luật mpeh ur sai n'hanh rnăk wâl, rgŏ jă nuĭh ƀon lan mât uĕh tay nău way ơm uĕh lăng n'hanh jut jăng nău way ơm rluk mâl. Ntĭm nti nău gĭt blău tâm săk mhe ntơm tâm gŭ ur sai, tâm nê uănh khlay tât nău gĭt mât chăm n'hâm suan deh nse. Tâm pah kan nkoch trêng, nău khlay kan bah ăp mpôl, ăp nuĭh geh nsing nơm, bu ranh ƀon, kruanh thôn lah dŭt khlay, tĭng nô Thạch Văn Chỉnh, kruanh thôn 3 Thuồng, xã Phúc Lợi, nkuâl Lục Yên, n'gor Yên Bái:

Ăp năm mhe aơ kônh wa tâm thôn tĭng ƀư dŭt jăp Luật tâm gŭ ur sai mô hŏ tŏng năm deh, Ban Mặt trận thôn rgŏ jă 6 nkôp ur sai mô tâm nđăp mô hŏ tŏng năm deh, lah mpôl hên saơ geh ăp nuĭh nchrăp tâm nđăp rnôk mô hŏ tŏng năm deh ri mpôl hên hăn tât nkoch trêng rgŏ jă mpeh tât khuch bah nău tâm gŭ ur sai mô hŏ tŏng năm deh, lôch nê kônh wa gĭt kloh n'hanh tĭng ƀư dŭt jăp đŏng.

Rlău ma nău nsrôih bah n'gâng kan rnoh nuĭh, ân dŭt ŭch geh nău uănh khlay bah ăp gưl n'gâng kan n'hanh ăp nsum mpôl ta ntŭk, kan nsum lhăt đah ăp n'gâng kan geh tât ƀư nkoch trêng mpeh Luật tâm gŭ ur sai n'hanh rnăk wâl. Rdâk njêng ăp Đề án, Trong nchrăp “Nkoch trêng n'hao nău gĭt êng gay hŭch rnoh âk nuĭh tâm gŭ ur sai mô tŏng năm deh n'hanh tâm gŭ ur sai hôm dăch du ndŭl mham tâm nkual ƀon lan rnoi mpôl đê̆”. Nkre, pah kan nkoch trêng ân dăch dêh đah ngăn ngăn, n'hao dăng rgâl mhe nkô̆, trong ƀư nkoch trêng dơh wât, dơh kơt ƀư./.

Thu Hòa- Nuĭh rblang: Điểu Thân