Rnăk vâl nô Hà Văn Quyền geh rlău 2 ha cao su ta Đăk Ngọk, nkuăl Đăk Hà dôl geh sŏk rtăk. Ntơm nơh rnăk vâl dŏng trong kan kor rtăk way ơm jêng rnoh geh mô nă âk. Rlău ma nĕ, yor nău kor rtăk way ơm an geh blău ƀư, hăn kor ta măng jêng khuch âk tât săk soan. Ăp nar mih n’hach mô dơi hăn jêng nău geh mô đăp mpăn.

Geh mbơh tơih nău sŏk rtăk cao su đah trong kan ép khí Ethylene, nô Hà Văn Quyền geh ƀư n’hanh rvăt năp ăp ntil ndơ dŏng gay ma dŏng ƀư ta mir cao su rnăk nơm. Lôch tă gĭt blău mât dŏng, nô Quyền lĕ gĭt dŏng kĩ thuật bâh nău săch ntŭk ntrŭp, dŭng khí an tât kĩ thuật kor sŏk rtăk..Nău geh lôch âk năm dŏng trong kan aơ, tĭng nô Quyền mbơh lah mô dơn bah ŏ r’ah tâm nău sŏk rtăk, ma rnoh rtăk cao su âk lơn đŏng, mô geh nău khuch djơh an tơm cao su.

 “Bôk năp lah nău dơh lah he ƀư ta nar, njôt khoan pănh, pănh lah lôch dơm. Kơt ntơm nơh njôt pêh hăn kor rtăk roh mông nar săk soan. Rnoh rtăk geh âk rlău, geh rnôk rlău n’gul, geh đê̆ lah tama ban ma kor ma ti đŏng. Jay gâp ăp nuĭh ta rnăk ƀư. Uănh nsum lah mô geh roh hoach, nău geh âk lơn, săk rnglăy lơn jêng kơt nĕ ma ƀư dơm”.

Rnăk vâl yuh Phạm Thị Hậu dôl mât tăm bơi tât 8ha cao su ta xã Ngọc Wang, nkuăl Đăk Hà, lôch geh gĭt nău mbơh mpeh trong kan sŏk rtăk cao su ma áp khí Ethylene lĕ nănh ntuh kơl ƀư gay ma dŏng ta lĕ rngôch rnoh neh cao su bâh rnăk vâl. Nău geh lôch rlău 1 năm an saơ săk rnglăy wăng sa bâh mir tơm geh hao âk. Yuh Phạm Thị Hậu lah na nê̆ sŏk rtăk cao su ma khí Ethylene geh âk nău ueh an nuĭh ƀon lan kan lŏ mir.

 “Năm bôk năp tâm rđil an saơ yuh kor rtăk áp khí rĭ saơ nău ueh ma mô hoach nuĭh hăn kor yor tơm cao su kor rtăk ma ti rĭ dŏng D2 yơn dŏng áp khí lah dŏng D4 nĕ lah tơm geh rlu âk nar lơn kor rtăk way ơm. Mir tơm rnăk yuh hăn kor rnoh D4 rnoh cao su âk lơn đah D2. Kor D2 kor ma ti lah bar hê nuĭh hăn kan, he ƀư ma ndơ aơ du hê nuiđh kan dơm. Yor nĕ ma nău nĕ tâm n’hâp an ntŭk tăch rgâl mô ir roh hoach jêng lah kơt yuh saơ rnăk yuh mbra dŏng tay nău kan kor rtăk ma áp khí aơ.

“Ethylene” lah du ntil  hormone tơm si geh tâm tơm cao su. Tâm rnôk tơm cao su sŏk rtăk rĭ hormone Ethylene ăp nar lơ ma n’huch tĭng tĭng rnoh ta ntô roh, bol ma ta ntô lĕ jĭr tay kơt ơm. Sŏk rtăk cao su ma trong kan ép khí Ethylene lah bơm tay khí Ethylene ta tơm gay ma ntop tay hormone, Ethylene hôm nha geh ntop ta nău hun hao bâh tơm cao su, nkre lah mô dơi njrăng rnoh rtăk cao su hoch. Geh âk nău dơi ta trong dŏng sŏk rtăk mhe ta mir tơm cao su bâh rnăk vâl, nô Hoàng Văn Thiết, thôn Nhơn Nghĩa, nkuăl Sa Thầy nkoch.

 “Mhe bôk năp mô geh đại lý ta ntŭk dăch he an geh joi êng rĭ êng mông nar  ntrŭp, lôch nĕ kâp mông nar bơm khí dŭt jŏ. Aƀaơ lĕ bên hôm jêng lah dŭt ngăch, dŭt dơh. ƀư 500 tơm tâm rnôk klâp ma 2,5 mông tât 3 mông lah nkre ƀư nkre rlu lah lôch hôm. An nkah ƀon lan lah ma nuĭh ŭch ƀư rĭ tĭng uănh năl ta ntŭk  tăch ndơ an nơm rĭ bu mbra ntĭm nti an he na nê̆ ta ăp ntil tơm, ăp ntil mir tăm tâm ban kơt rnoh âk he geh sŏk rtăk mhâm an tâm di gay ma an tơm bah ir hươi”.

Bâh geh ăp nău ueh lơn đah kỹ thuật sŏk rtăk cao su way ơm, aƀaơ lĕ geh âk ƀon lan kan lŏ mir ta ăp n’gor miền trung- Tây Nguyên n’hanh Đông Nam bộ dŏng trong kan aơ. Êng ta Kon Tum, Đăk Glei...lĕ geh dŏng kĩ thuật sŏk rtăk cao su ma áp khí Ethylene ndơn an trong kan sŏk rtăk cao su way ơm.

Lah nuĭh dâk lor bôk năp tâm nău ndơ̆ kỹ thuật tor rtăk cao su ma áp khí Ethylene tâm nău kan tuch tăm ta n’gor Kon Tum, wa Nguyễn Thiện Tú, Groi kruanh Hội Nông dân nkuâl Đăk Hà, nkoch nău tă ơm gĭt kan tâm rnôk dŏng kỹ thuật dja ma rơh ôp bah kơi aơ:

- Lor bôk năp dăn lah uĕh wa Nguyễn Thiện Tú, Groi Kruanh Hội Nông dân nkuâl Đăk Hà, n’gor Kon Tum hŏ râng rơh tâm ôp dja? Hơi wa, rđĭl đah trong tor rtăk cao su way ơm, trong mpet luh rtăk ma n’hâm Ethylene moh geh nău dơh rlău mêh?

Wa Nguyễn Thiện Tú: “Đah tơm cao su I dŏng trong mpet luh rtăk ma n’hâm Ethylene ri nsĭt tay an nuĭh ƀon lan dŭt âk nău  dơh geh. Bôk năp lah ndăn dŏng dơi ăp tơm nuĭh kan tâm rnăk nơm ntơm bah bu ranh tât kon se nti jrô 5, jrô 6 hŏ ƀư dơi hôm, mô kâp kỹ thuật âk. Tâl bar lah lĕ rngôch ƀư tâm nar da dê kơp lĕ ma nar mih mô geh du nar rlu đêt. Pe lah rnôk dŏng trong nkra dja ri mbra kơl an tơm cao su bah ir huach roh ntô tor tơm cao su gay kơl an nău mât dŏng tơm cao su jŏ năm lơn rđĭl đah tor ngăn n’hanh mbra lah tơm cao su rêh đah kon nuĭh hĕ lĕ du bông nău rêh. Lôch rnôk dŏng dja ri năm tâl bar, tâl pe let lơ ri rnoh âk rtăk mbra hao 70%. Rnoh âk rtăk hao kơt nê ri he n’gluh tâm di rđĭl đah tor nău way ơm ri he mbra hŭch đêt roh mông kan D luh, mbra hŭch đêt roh mông kan an nuĭh tơm mir”.

- Aƀaơ ta n’gor Kon Tum lah êng n’hanh nkual Tây Nguyên lah nsum nău dŏng kỹ thuật mpet luh rtăk ma n’hâm Ethylene hŏ geh âk nuĭh dŏng đŏng n’hanh nuĭh ƀon lan mhâm geh nău ŭanh năl mpeh kỹ thuật dja nsĭt geh tay mêh?

Wa Nguyễn Thiện Tú: “Đah n’gor Kon Tum ri aƀaơ hŏ an ƀư tât lĕ rngôch ăp nkuâl, nkual ƀon têh bah Kon Tum. Uănh nsum lah nuĭh ƀon lan khân păng dŭt rhơn nđơr mô kâp rngeh măng, dâk ơm; hôm ndăn nuĭh kan tâm rnăk he nơm đŏng; hôm luh  âk rtăk, hôm ntoch jong năm rêh an tơm cao su đŏng jêng nuĭh ƀon lan, nuĭh công nhân dŭt rhơn nđơr yor hŏ dơi dŏng trong kan dja”.

- Ntơm bah nău dŏng kỹ thuật mpet luh rtăk ma n’hâm Ethylene gay tor luh rtăk cao su, âk ƀon lan ŭch dŏng kỹ thuật dja gay tor luh rtăk cao su bah rnăk wâl he nơm. Ndrĭ nuĭh ƀon lan mbra tât dơi đah kỹ thuật tâm ban kơt ndơ dŏng kan ta ah ntŭk mêh?  

Wa Nguyễn Thiện Tú: “Nuĭh ƀon lan he ma ŭch tât dơi đah ndơ dja ri ân ôp na nê̆ tât mbrô điện thoại 0986404777 mbra dơi ntĭm nti n’hanh pă an ndơ dŏng kan ăp tŏng”.

- Âk nuĭh ƀon lan aƀaơ hôm wĭ wĕ yor mô hŏ gĭt dŏng kỹ thuật mpet luh rtăk ma n’hâm Ethylene gay luh rtăk cao su gĭt dơh ƀư, dơh dŏng đŏng lah mô? May mbra nkoch an kônh wa mpeh nău dja dơi đŏng?

Wa Nguyễn Thiện Tú: “Trong ƀư dja dŭt dơh, mô kâp kỹ thuật âk, djăt ma geh nuĭh jŭr ntĭm an kônh wa 5-10 mnĭt lah kônh wa mbra dơi ƀư êng dơm djăt ma kônh wa ƀư di rêng kỹ thuật bah công ty n’hanh bah đại lý ntĭm nti, bah nuĭh kỹ thuật ntĭm nti an he dơm. Đah ndơ dŏng năp an tơm cao su mpet n’hâm Ethylen, ngoăy lah du mblâm bình n’hâm ri păng uănh tĭng bình nhôm mô lah bình loih, lah bình nhôm ri păng rlău 3 rkeh prăk, bình loih ri păng rlău 2 rkeh n’hanh mboi mpet n’hâm bah păng ri uănh tĭng mboi, mboi dŭt thuk ri geh ntil 6 rbăn n’gul, geh ntil dŭt khlay nklăp 8 rbăn n’gul. Lah nuĭh ƀon lan dŏng kơt nê ri nklăp 2-3 trong tor ri mbra sŏk mplơ̆ tay prăk rvăt ndơ dŏng yor rnoh khlay ndơ dŏng tor aƀaơ Công ty hŏ njêng dơi n’hanh nkret njêng dơi jêng hŭch dŭt âk rđĭl đah aƀaơ 3, 4 năm 5, 6 năm bah năp nơh.

N’hâm dja mpet dja lah n’hâm Ethylen kloh bơi 100%. N’hâm ri păng dŭt thuk. 1ha/năm ri du bình n’hâm nklăp 800 rbăn prăk ri dah 1-2 trong tor rtăk djơh ndŏk dơm lah kônh wa mbra tŏng prăk rvăt n’hâm hôm. Lôch rvăt ndơ dŏng kan sĭt ri cán bộ kỹ thuật mbra kơl kônh wa he ntrŭp dĭng n’hâm. Lôch rnôk pâng bôk ndroch hôm ri he mbra ntrŭp dŭng n’hâm n’hanh mboi n’hâm n’hanh lôch nê dŏng dĭng puh định lượng gay puh tâm dŭng n’hâm. Lôch rnôk puh ri he mbra ntrŭp tâm ndroch n’hanh lôch 48 mông mô lah 72 mông ri kônh wa he mbra hăn tor gay ntơm sŏk rtăk kơt ơm.

 - Lah nuĭh hăn ƀư lor, ơm geh nău tă ơm gĭt kan tâm nău tor rtăk cao su ma trong dŏng kỹ thuật mpet luh rtăk ma n’hâm Ethylene, may moh geh nău njrăng đă đah kônh wa tâm rnôk dơi tât đah kỹ thuật tâm ban kơt dŏng ngăn ta mir he mêh?  

Wa Nguyễn Thiện Tú: Gay an ƀư uĕh tâm nău ma trong dŏng kỹ thuật mpet luh rtăk ma n’hâm Ethylene ri bôk năp, nuĭh ƀon lan ân dơi tât di đah ndơ dŏng, lơn lah n’hâm bah công ty n’hanh bah ntŭk tăch ma công ty nsing nơm đă tăch. Tâl bar lah rnôk ƀư ân ƀư tĭng di rêng kỹ thuật, mô nde tâm n’hâm mpet gay an ntêr sŏk kroh lĕ rtăk ƀư hŭch geh rtăk tơm cao su.

- Dăn lah uĕh wa!