Năm 2019, Wa Bùi Quang Cần ta xã Vĩnh Thái, nkuăl Vĩnh Linh, n’gor Quảng Trị geh cán bộ ta ntŭk kan khuyến nông n’gor Quảng Trị tâm rgop đah ntŭk  kan khuyến nông n’gor Thừa Thiên Huế ntĭm mbơh rong tui jâng nglang ta neh choih, mât đăp mpăn kloh ueh ndơ ngêt sông. Trong kan rong tĭng rơh geh dŏng dak si sinh học. Rnoh khlăy tui 150 rbăn prăk/kg, n’hâp lĕ rnoh prăk mât kan, rnăk vâl wa Bùi Quang Cần geh 184 rkeh prăk/ n’gul ha. Wa Bùi Quang Cần an gĭt, nău kan rong tui 2 rơh, dŏng dak si vi sinh geh săk rnglăy wăng sa âk, ntil ndơ kloh ueh, đăp mpăn ndơ sông sa.

“Rđil đah ăp trong rong rui way ơm ntơm nơh rĭ rong tui tĭng nău pah kan vi sinh dŭt geh săk rnglăy, n’huch rnoh prăk mât rong, nău kan dơh. Rong tui tĭng nău kan aơ geh mât đăp mpăn rong tui hun hao ueh, mô geh dak si”.

Nău kan rong tui ta Quảng trị ntơm bâh năm 2000, dŭt âk lah rong tui sú, tui jâng nglang. Bôk năp, ƀon lan rong tui nchrah nchrai ta ăp nkual pĭt dak me, lôch nĕ lah hun hao ta nkual pĭt dak lêng. Gay ma rong tui geh săk rnglăy, nâp nâl, ƀon lan kan lŏ mir an geh rgâl mhe trong rong tĭng nău kan geh gĭt n’hanh dŏng nău mhe khoa học kĩ thuật. Wa Phan Văn Phương, groi Giám đốc ntŭk kan khuyến nông n’gor Quảng Trị an gĭt, nău dŏng nău mhe kĩ thuật rong tui jâng nglang mât đăp mpăn ndơ sông sa an geh đăp mpăn n’hanh an bah ir geh nuh srê, tâm rgpp đah nuĭh pah kan jan sa n’hanh doanh nghiệp, n’hao săk rnglăy wăng sa n’hanh nău khlăy ntil ndơ geh ƀư. Wa Phan Văn Phương an gĭt, lam n’gor lĕ geh pơk hvi tât 50ha rong tui đăp mpăn ndơ sông sa.

“Mpôl hên geh ƀư nti nău kan gay ma mbơh tơih an nău kan đah nuĭh mât rong, an geh âk nău kĩ thuật khlăy n’hanh jêr lơn. N’gor lĕ geh uănh năl tui lah ntil dơh rong n’hanh nău geh tơm an ƀon lan, lah nău kan gay ma hun hao mât rong tui lvang 2 rơh aơ gay ma bah ir geh nău khuch tât an ƀon lan rong tui”.

 Kơl an nuĭh mât rong dŏng  nău mhe mpeh khoa học kĩ thuật an geh săk rnglăy âk lơn tâm nău pah kan jan sa, năm 2022, ntŭk kan khuyến nông ngih dak hun hao nău kan mât rong djăr  ta xã Cam Chính, nkuăl Cam Lộ, n’gor Quảng Trị. Đah nău kan rong way ơm, rong djăr tĭng trong hữu cơ nsĭt tay săk rnglay âk,mât đăp mpăn bah nuh srê, đăp mpăn ndơ sông sa, mât ntŭk gŭ rêh. Bâh ntơm ăp nar tât râng nău kan, rnăk vâl wa Vũ Văn Bắc, ta thôn Đoàn kết, xã Cam Chính, nkuăl Cam Lộ dơn geh nău mbơh nău, uănh nđôi na nê̆ bâh cán bộ ntŭk kan khuyến nông n’hanh tât râng ăp jrô nti mpeh mât rong sŭr tĭng nău way kan VietGAP.

“Hên ŭch kơl tay ăp rmôt tâm nkual geh tât râng nău kan, kơt nti âk nău kan gay ma mhâm ƀư an ueh lơn. Nta nău dơh nơih, n’hao tay an nơm mbra dơi geh hun hao, pơk hvi nău rong djăr”.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Hải, kruanh ntŭk kan khuyến nông-mât rong-thú y, ntŭk kan khuyến nông ngih dak an gĭt, ntil djăr dơi ât duh M18 rong tâm di đah trôk nar ta Quảng Trị. Tĭng nău mbơh bâh Tiến sĩ Nguyễn Thị Hải, ndơ ndok mât rong geh mât kuaih đah trong kan dŏng dak si sinh học jêng lah mô geh ƀô, njêng ntŭk pah kan đăp mpăn ueh n’hanh săk rnglăy wăng sa âk.

“Bôk năp mbra geh rong djăr tăch rgâl gay ma uănh nău tâm di ta ăp mpeh mper lah mhâm jêng. Tâm let năp tay mbra kơl an ăp n’gor gay ma ƀư kon ntil ndơ̆ ntil mhe an dŏng âk ta ăp ntŭk êng. Dŏng nău kan mât rong đăp mpăn sinh học mô lah mât rong tĭng trong VietGAP gay ma mât đăp mpăn nău ueh kloh”.

Aƀaơ, du đê̆ nău kan tuch tăm kloh ueh ta n’gor Quảng Trị yor ntŭk kan khuyến nông ngih dak ndơ̆ mbơh lĕ geh dŏng công nghệ ueh mhe, tâm di đah nău ngăn ta ntŭk. Kĩ thuật mât rong tăm mhe, công nghệ ueh mhe kơl an ƀon lan kan lŏ mir nkre n’hao nău geh, nkre n’huch rnoh prăk dŏng n’hanh ngăn lah kơl an ƀon lan hun hao nâp nâl đah nău kan kloh ueh, ntil ndơ đăp mpăn. Wa Lê Quốc Thanh, Giám đốc ntŭk kan khuyến nông ngih dak an gĭt, ntŭk kan aơ dôl geh mbơh tơih âk ăp nău kan kơl an ƀon lan pah kan jan sa nâp nâl tâm ăp trong kan tuch tăm, mât rong, tui ka.

“Lĕ rngôch ăp ntil ndơ aƀaơ ma mpôl hên ŭch ndơ̆ lăp mbơh pah kan rĭ nău kan bôk năp an geh mpŏng tât mât kloh ueh đăp mpăn ndơ ngêt sông. Lah pah kan jan sa mô đăp mpăn rĭ ntŭk tăch rgâl mô geh ŭch. Mô dơn kanŭng ta ntŭk tăch rgâl ndơ tăch an dak bah dih ma ntŭk tăch rgâl tâm dak an geh pă tŏng ăp ntil ndơ đăp mpăn”.

Ƀon lan kan lŏ mir n’gor Quảng Trị dôl ntơm rgâl mhe ntrong kan mât rong tĭng trong geh gĭt mhe n’hanh dŏng khoa học kĩ thuật mhe.