Khoa học công nghệ lah tơm khlay, boăt nthoi ăp nuĭh gay ăp n’gor Tây Nguyên hun hao nâp nâl, nkual wăng sa khlay bah neh dak. Yor nê, nău ntrôl dăng mĭn njêng, kơt dŏng khoa học công nghệ an nkra njêng dôl dơi ƀư ta ăp ntrong kan wăng sa ăp n’gor Tây Nguyên. Ntoh lư kơt ta Đức Trọng n’hanh Đơn Dương, 2 nkuăl way tăm biăp têh bah n’gor Lâm Đồng. Knơm ntrôl dăng kơt dŏng công nghệ mhe lĕ kơl an lŏ mir 2 nkuăl aơ nar lơ geh săk rnglăy âk n’hanh hun hao têh dăng tĭng trong mhe.

Ta Đơn Dương, lah nkual geh rnoh neh biăp têh ngăn n’gor Lâm Đồng đah dĭng lĕ rnoh neh srih tăm du năm rlău 27.000 ha. Kơp bah năm 2015, bah du đêt ha biăp tăm tâm jay bil jay jal. Tât aƀaơ hin, nkuăl Đơn Dương lĕ geh rlău 10.000 ha biăp nkao dơi tăm tĭng công nghệ mhe, rĭng geh ăp nuĭh bah 250 tât 300 rkeh prăk du năm. Geh âk ntrong kan srih tăm biăp hữu cơ tĭng trong mhe lĕ geh bah 1,2 tât 1,5 rmen prăk du năm. Wa Nguyễn Đình Tịnh, Groi Kruanh UBND nkuăl Đơn Dương an gĭt:

“Tâm lvang bah 2019 tât aƀaơ dĭng lĕ rnoh prăk Ngih dak ntuh kơl âk ntrong kan mhe mpeh gĭt blău mhe kơt: tŏ djrah êng, cheh poh phân êng n’hanh kơt dŏng công nghệ 4.0. Đah Đơn Dương aƀaơ dŏng nsum geh ndơ moh êng dơi n’gor Lâm Đồng ndâk njêng, nĕ lah ndơ moh êng “Đà Lạt-Boăt nthoi nău uĕh bah neh jêng” jêng dŭt dơh tâm nău mpla nsơ ndơ moh êng kơt ndơ̆ ndơ bah Đơn Dương luh ăp n’gor kiău ma”.

Kơt dŏng lŏ mir công nghệ mhe an tăm dâu tây tâm dak Vietgap.

Wa Huỳnh Sơn, Giám đốc HTX Sơn Uyên dôl nkra njêng, tăch rgâl ta nkuăl Đơn Dương, n’gor Lâm Đồng mĭn lah, doanh nghiệp bah wa lĕ dơi geh dŭt âk ndơ moh êng năl ndơ “Đà Lạt-Boăt nthoi nău uĕh bah neh jêng”:

“Bah rnôk dơi geh ndơ nkhôm Đà Lạt Boăt nthoi nău uĕh bah neh jêng” ri tăch biăp uĕh lơn, ma ndơ moh uĕh đŏng. Nău ma ndơ moh uĕh ri bu uănh dơi saơ. Ăp ntŭk kan ma dơi dơn nău moh êng nĕ ri bu nkra njêng uĕh đŏng”.

Tât aƀaơ nkuăl Đức Trọng geh nklăp 10.000 ha nkra njêng lŏ mir tĭng trong kơt dŏng công nghệ mhe. Nsĭt geh rlău bah 2,5 tât 3,5 tơ̆ nkra njêng rĭng geh bah lam nkuăl. Tâm nĕ, tăm biăp kah rĭng geh bah 300 tât 400 rkeh prăk ha. Tơm nkao uĕh rĭng geh bah 500 tât 1 rmen prăk/ha. Săk geh hao bah 30 tât 35%. Nsĭt geh an nuĭh tuch tăm geh rlău 40% nkôp đah nkra njêng tĭng trong way dŏng. Knơm uĕh kah ndơ lŏ mir nar lơ dơi hao kơl an ăp ndơ tâm di nău ŭch âk an ăp ntŭk nchăm ndơ bah ăp siêu thị, ăp công ty nkret njêng ndơ sa an tăch tâm dak, kơt tăch n’gluh an ăp dak tâm nkual. Wa Phạm Thị Thanh Thủy, Groi kruanh UBND nkuăl Đức Trọng, n’gor Lâm Đồng an gĭt:

“Kơt dŏng công nghệ mhe an nkra njêng lŏ mir lah ngoăy tâm âk nău kan bôk năp bah ƀon lan tâm năm tât. Yor rĭ ƀon lan lĕ n’gluh an du đêt trong. Bôk năp lah ntuh kơl tay kơt dŏng têh dăng công nghệ thông tin an du đêt ndơ khlay bah ƀon lan, kơt biăp nkao, ka dâu n’hanh du đêt tơm công nghiệp êng tĭng trong lŏ mir hữu cơ, lŏ mir gĭt blău mhe, n’hanh jêng ăp ndơ kloh uĕh, ndơ geh moh êng an ndơ̆ ntŭk tăch. Tal 2 tay lah ntop kơl an ndâk njêng ăp trong tâm rgop nkra njêng n’hanh tăch ndơ tă bah ăp trong doanh nghiệp, HTX, rmôt tâm rgop kan ndrel”.

Nău kơt dŏng công nghệ mhe an nkra njêng lŏ mir ta nkuăl Đức Trọng nar lơ dơi hao. Bah năm 2018, Đức Trọng lĕ ndơ̆ công nghệ 4.0 IoT an nkra njêng lŏ mir công nghệ mhe nsĭt tay săk rnglăy na nê̆ n’hanh nar lơ hun hao, pơk hvi, wăch rgum geh âk nuĭh ntuh kơl ta lam nkuăl. Lŏ mir gĭt blău lah dŏng công nghệ mrô gay groi nđôi ƀĭt joet n’hanh mât chăm tơm tăm ƀư êng, kơl rgâl săk geh âk ngăn n’hanh uĕh kah ndơ lŏ mir. Wa Nguyễn Như Thủy, Nuĭh tơm Thủy Fam, nkuăl Đức Trọng, n’gor Lâm Đồng an gĭt:

“Tâm rnôk ƀư công nghệ mhe ri mbrơi mbrơi he n’hao prêh. Kơt aƀaơ pơng hun hao công nghê Iot tŏ tĭng điện toán dak tŭk, ri he gŭ ngai mô lah êp he dơi ƀĭt joet rnoh dak tŏ. Doanh nghiệp, ƀu rwăt ndơ tăch n’gluh ri bu đă an geh sam ƀŭt kơp dơn Vietgap, ntop tay he geh tay sam ƀŭt kơp dơn “Đà Lạt-Boăt nthoi nău uĕh bah neh jêng”, ăp ndơ hao nău khlay”.

Ăp ntrong kan nkra njêng lŏ mir kơt dŏng công nghệ mhe lĕ pơk trong ƀư ndrŏng an hang rbăn nuĭh ƀon lan nkuăl Đức Trọng n’hanh Đơn Dương. Hun hao lŏ mir công nghệ mhe, lah trong khlay, rgop n’hao rnoh khlay nău kan lŏ mir tâm rnôk rgum lăp lam ntŭr neh./.