Jêh ăp nar rlu răm wơt Tết, nuĭh Êđê n’gor Dak Lak hăn pah kan jan sa yan puh wai, mât chăm mir cà phê, cao su... mông nar plơ̆ tay đah nău kan lŏ mir nar bôk năm mhe n’gŭr răm, rhơn răm, kônh wa ƀon lan mpŏng geh du yan săk play lăi mbôn, pơk bôk an du năm mhe đah âk nău kan lôch uĕh mhe. H’Điêu Mlô, ƀon Mui, xă Cư Né, nkuăl Krông Buk, n’gor Dak Lak nkoch:

“Tâm rơh sa tết ăp nuĭh geh prăk way ƀư săk soan an kon sau, kơt jay geh ndrănh yăng, geh djăr, geh sŭr way ƀư ăp brah kơt 3 mlâm djăr, 3 yăng ndrănh an kon sau mô lah du mlâm sŭr n’hanh 5 yăng ndrănh, mô lah 7 yăng ndrănh. Jêh rnôk sa tết ntơm plơ̆ tay đah nău kan mir ba. Kăl e hăn joi long, jik pih gay nchrăp srih ba, tăm mbô, hôm aƀaơ hăn jik pih mir cao su, koh n’ging cà phê. Gâp mpŏng tâm năm mhe ngăch dăng, wăng sa hun hao, kônh wa ƀon lam răm m’ak mrô”.

Ta rgŏ trong hăn lăp ăp xã Ea Sin, Cư Nĕ, Cư Pơ̆ng, nkuăl Krông Buk, n’gor Dak Lak, nteh ndeh máy cày,máy tŏk dak lĕ ntoh n’gôr ta ăp mir cà phê ueh nđir nkŭm kao nglang. Wa Y Bran Mlô hôm ntơ lah Che Ngok, ƀon Dhiă, xã Chư Nĕ, nkuăl Krông Buk, n’gor Dak Lăk nkoch, năm mhe nơh cà phê geh rnoh khlăy yơn lah rnoh khlăy ăp ntil ndơ phân poh dak si mât tơm tăm hao khlăy đŏng, păng ŭch knơm năm mhe Quý Mão rnoh xăng pring jŭr thuk, phân poh jŭr thuk gay ma ƀon lan tăm cà phê rhơn.

“Rnăk vâl gâp tăm 1 ha cà phê, lêh play geh 3 tấn rnglăy. Yơn lah đah rnoh rnon dŏng  mât tăm n’hanh dŏng sa ăp nar, rnăk vâl gâp lĕ dŭt nsrôih mpêt nkrem yor rnoh khlăy ndơ ăp ntil dŭt khlăy ngăn. Tâm năm mhe, gâp knơm ŭch geh dăng săk soan, hơm răm, nsrôih hun hao wăng sa, ngăn lah ŭch rnoh cà phê hao khlăy, pring xăng phân poh jŭr thuk. Kơt nĕ ƀon lan mơ răm hơm, gơih nđơr pah kan”.

Ta thôn A Dơk Kông, xă A Dơk, nkuăl Đăk Đoa, n’gor Gia Lai ăp nar bôk năm mhe, n’gâng kan ƀon lan ndrel kônh wa rgum kaih rwach rbông dak, rbông lŏ gay nchrăp jŭr ntil yan wai. Wa Y Xiu, kruanh thôn an gĭt: đah bơi 200 rnăk, kônh wa nuĭh Ba Na ta thôn tăm rlău 70 ha ba lŏ n’hanh rlău 200 ha cà phê. Kônh wa tâm thôn rhơn hăn pah kan bôk năm đah mpŏng ŭch yan ba năm aơ dơi jêng, cà phê năm bah kơi tăch geh khlay tay.

“Tâm thôn mpôl hên kuăl jă ƀon lan, lor rnôk nchrăp wơt năm mhe aơ, mpôl hên muih, kaih rbông dak hăn tâm lŏ, jêh nĕ kay, srih ba. Kônh wa tâm ƀon aƀaơ khân pơng kơt dŏng ba ntil geh săk rnglăy âk, kơp êng 1 sào săk geh bah 40-50 tạ/năm, bah nêchh phân, puh dak si kônh wa ƀư tĭng khoa học, ăp nar hăn chop ba lŏ, uănh dak jêng ba hun hao dŭt uĕh”.

Yuh Rơ Mah H’peng, ta Plei Thơ Nhueng, xã Ia Phang, nkuăl Chư Pưh, Gia Lai an gĭt, ntơm nơh, nău rêh bâh rnăk vâl n’hahnh ƀon lan dŭt jêr jŏt ngăn. Yơn bâh ntơm mbơh ƀư nău kan rdâk njêng nkual ƀon lan mhe, ƀon lan lĕ geh ntuh kơl ƀư trong bê tông nkual ƀon lan gŭ, geh rdâk ƀư ngih cộng đồng, ngih nti tiểu học lĕ geh rdâk njêng mhe đŏng...Ndrel đah nĕ, ƀon lan tâm ƀon lĕ geh cán bộ tuch tăm ntĭm nti rgâl mhe nău kan tăm êng du ntil tơm cà phê, tiu jêng tăm tơm sa play, tât râng pah kan ndrel gay ma ndrel tâm rgop pah kan jan sa. Rnăk vâl yuh nơm, ăp năm dăch aơ, lĕ geh rgâl ntil ba ơm đah ntil ba J02 mhe, nău geh âk rlău 2 tơ̆. Ndrel đah nău rgâl mhe bâh ƀon lan, nău rêh bâh rnăk vâl yuh lĕ ntơm geh rgâl mhe. Rhơn tết, yuh H’Peng mô chuêl ăp nău nchrăp kan bâh nơm tâm năm mhe 2023 n’hanh ndrel đah rnăk vâl leo ƀư pah kan dâl ta ăp nar bôk năm mhe.

“Tâm năm, mpôl hên lĕ geh ƀư lôch ngih jay rlău 350 rkeh prăk. Năm mhe, sa tết mpôl hên geh ƀư răm rhơn, đăp mpăn ueh răm, rhơn ngăn. Mpôl hên ƀư ba lŏ geh ngih dak kơl ntil, rnôk pah kan bu ntĭm bâh  jŭr ntil tât mât chăm, uănh nsum ngih dak kơl da dê n’hanh ngăch ndăn. Tât tay mbra nsrôih tay lơn tâm nău ƀư ba lŏ ŭch geh âk ba mbo lơn”.

 Nô Klil, ta ƀon Wâu, xă Chư Á, nkual ƀon têh Pleiku, Gia Lai năm 2022 săk geh hang rhiăng rkeh prăk/năm knơm janh dăng ntuh kơl nchrăp ăp ba lŏ an tăm biăp. Aƀaơ, ƀon Wâu jêng ƀon way tăm biăp bah xă, geh âk rnăk săk geh bah 100 rkeh prăk let lơ du năm. Nkoch mpeh nău nchrăp tâm năm mhe, nô Klil nkoch:

 “Jêh Tết kônh wa mpôl hên plơ̆ tay dâl đah nău kan tăm biăp, aơ mbra lah tơm tăm khlay bah kônh wa, yor aƀaơ tăm ba mô tŏng dak, săk geh mô âk jêng kônh wa rnoi mpôl đêt ta ƀon Wâu gâp ƀư rgâl tơm tăm, na nê̆ rgâl ba lŏ an tăm biăp, kơt biăp rklân, play mpang, mrăch, tăm mbô, tăm rpŭng kay... Kônh wa tâm ƀon mĭn aơ lah trong hun hao wăng sa tâm năm tât”.

Năm 2022, rnăk vâl wa Rưm, 48 năm deh ta ƀon Kơtu, xã nkual 3 Kông Chêng (Kon Chiêng), nkuăl Mang Yang, n’gor Gia Lai nău geh rlău 200 rkeh prăk bâh 1,5ha cà phê, rlău 2ha bum n’hanh 1.600 tơm cao su lĕ sŏk rtăk. Đah nău ŭch mbra geh tay âk nău dơi têh kuăng lơn ta trong hun hao wăng sa, bâh bôk năm, wa Rưm lĕ geh nău nchrăp mât chăm, njrăng rdâng duh phang an tơm tăm bâh rnăk vâl, ngăn lah lôch trôk duh phang, tơm tăm ŭch geh nău mât chăm, tŏ djrah.

“Rnăk vâl gâp lah du rnăk vâl pah kan tuch tăm jêng kanŭng geh ƀư sa tết an rnăk vâl 2 nar ta nar 1 n’hanh 2 tết dơm. Lôch nĕ plơ̆ tay pah kan mir ba, tăm mât tơm tăm kơt tiu, cà phê...yor ta khay tết mih tơm mbra hao jêng ueh, nsĭt tay nău geh âk.