Jêh 14 khay ntrŭnh ƀư nau kan, khay 2/2023, N’gâng kan Khoa học ndrel Công nghệ n’gor Kon Tum ƀư jêh nau rvăt năp ndơ dŏng, jao ân ntŭk kan mĭn njêng, dŏng ndrel ƀư nau kan Khoa học ndrel Công nghệ (rmôt kan tâm Sở) mât, dŏng đah 2 ntrong máy uănh năl kah bah sâm Ngọc Linh, geh: Ntrong ndơ dŏng nkhah, ƀư kơt, năl DNA đah 25 ntil ndơ dŏng ndrel ntrong năl ndơ geh sinh học Saponin sâm Ngọc Linh đah 11 ntil ndơ ngăn. Tât rnôk aơ, jêh bơi tât 5 khay rvăt máy móc, ơh nau ôp tâm rơh rƀŭn tal 5, HĐND n’gor Kon Tum gưl 12 mhe rlau, wa Bùi Thanh Bình. Giám đốc Sở khoa học ndrel công nghệ n’gor Kon Tum, mbơh, gay ma dŏng máy aơ, ntơm rnôk ê rvăt máy, n’gâng kan hŏ đă 4 cán bộ hăn nti ndrel ăp nŭih aơ kŏ dơi gĭt nau dŏng kan. Yơn lah, lŏ ntoh nau tât mhe:

‘Bah năp nơh ri nti lý thuyết, nau ƀư ngăn, mbơh nkoch tâm săk máy bah ăp mrôt kan ta Hà Nội ndrel nkuăl ƀon têh Hồ Chí Minh. Yơn lah nê lah ăp ntil máy mô geh kơt ndrel nau dơi dŏng gay ma uănh năl kloh kah sâm ri êng đŏng ma máy rvăt nê ri ma ân geh ntrŭnh ƀư tâm ntrong kan máy mhe Sở hŏ rvăt. Ndri ma, jêh rnôk năl nkra máy jêh ri n’gâng kan mơ jă nŭih kan blau bôk năp bah ntŭk kan tâm Viện di truyền kŏ kơt lah Ngih săm ƀŭt Đại học Khoa học tự nhiên tât mbơh nau dŏng ndrel uănh năl tâm ntrong máy bah sở”.

 Nau rvăt năp 2 ntrong máy uănh nalư nau ueh kah sâm Ngọc Linh yor Sở khoa học ndrel Công nghệ n’gor Kon Tum ƀư tơm ntuh kơl, đah rnoh uănh năl DNA ndrel năl ăp ntil ndơ sinh học Saponin geh rnoh ntuh kơl 12 rmen prăl, tâm nê, êng rvăt máy hŏ rlau 8 rmen 300 rkeh. Ŭch bah n’gor Kon Tum lah đah ntrong máy aơ mra mât dơi nau nâp mât săk ntơ ntil sâm Ngọc Linh. Yơn lah, tât rnôk aơ jehe rlau 18 khay ƀư nau kan, ndrel ma nau ê dơi geh ƀư tơm nau kan, Sở Khoa học ndrel Công nghệ n’gor Kon Tum hôm dôl ƀư ăp nau kan ân tŏng dơi nau blau dŏng gay ân geh nau năl DNA ndrel năl ăp ntil ndơ geh sinh học Saponin sâm Ngọc Linh geh kơp dơn lah geh nau dơi. Nai dak si Đào Duy Khánh, ntoh măt HĐND n’gor Kon Tum, Bí thư nkuăl uỷ Kon Plông, Giám đốc Sở Y tế n’gor Kon Tum ân lah, gay ma dŏng blau 2 ntrong máy prăk rmen aơ kơl an nau kan mât nâp nau năl sâm Ngọc Linh bah n’gor hôm geh âk nau ân ƀư ndrel roh âk mông nar:

‘Rnôk nơm dôl ma nkra ân nâp jrâu ndơm máy móc ri ân geh du rmôt kan tơm kơp dơn lah jrâu kan xét nghiệm aơ nơm geh tŏng nau dơi. Nhoat tal 2 dŭt n’hâm khlay nê lah ân geh ndâk dơi nau kan gay ma pah kan aơ ma nau kan aơ kơp n’ăp ma rmôt kan tơm mpeh nau ntĭm nti hôm geh âk nau kan ê blau. Nhoat tal pe rnôk nơm rlong nchuăt dŏng máy ân geh du rmôt kan mêt uănh năl nau dơi, ƀư rjăp lah ntil máy nơm dŏng geh nau dơi, geh nau kan nâp ndrel rnoh mrô nơm dŏng geh nau dơi ri rnôk nê mơ tŏng nau kơp dơn gay mbơh aơ lah sâm ngăn, sâm rlăm. Gâp ân lah, lah nơm ƀư ueh nau kan aơ, ƀư lôch n’hâm geh nau dơi tât dŭt năm ri mơ dĭng geh dơi uănh năl nê mơ geh kơp dơn”.

 Tât rnôk aơ n’gor Kon Tum geh rnoh neh rlau 1.260 ha sâm Ngọc Linh đah rnoh geh 213 tấn. Wa Lê Ngọc Tuấn, Kruanh UBND n’gor KonTum, mbơh, nkô̆nau tât năm 2025 rnoh neh tăm sâm Ngọc Linh bah n’gor geh 4.500 ha. Dŭt năm e, Kruanh n’gâng kan Bộ Khoa học ndrel Công nghệ Huỳnh Thành Đạt kŏ geh nar pah kan đah rđau kan n’gor Kon Tum ndrel ăp ntŭk n’gâng kan bah nkuăl mpeh nau hun hao tơm sâm Ngọc Linh ndrel ăp ntil sâm bah neh dak Việt Nam ma nau tơm lah sâm Ngọc Linh. Rđau kan n’gor Kon Tum ŭch ndơn geh nau kơl an bah Bộ Khoa học ndrel Công nghệ, mpeh kon ntil, nau ntĭm nti mât chăm, nau njrăng bu tih, nkân uănh ueh nau nâp, tu tơm bah sâm Ngọc Linh...Ntoh nau tâm nar pah kan, Kruanh N’gâng kan Khoa học ndrel Công nghệ Huỳnh Thành Đạt, mbơh:

‘Ƀư nau rđau đă bah Thủ tướng Chính phủ mpeh nau hun hao ntil ndơ bah neh dak đah sâm Việt Nam, tâm nê tơm ngăn lah sâm Ngọc Linh, rơh rlau aơ N’gâng kan hŏ ƀư âk nau kan, nau ƀư, ntrong kan. Yơn lah, rnoh nau kan hôm geh ntrŭnh ƀư âk ngăn. Đah nau dơi lah ntŭk kan tơm mât nau hun hao ntil sâm bah neh dak đah Sâm Việt Nam, N’gâng kan khoa học ndrel công nghệ ŭch tâm rgop bah rđau kan n’gor Kon Tum tâm nau pă nkoch nau tă blau nau kan hun hao sâm Ngọc Linh”.

Mpeh nau kan kơp dơn nau dơi nau nâp blau kan bah neh dak mbơh, năl, uănh nâp nau ueh bah sâm Ngọc Linh...Kruanh n’gâng kan Khoa học ndrel Công nghệ Huỳnh Thành Đạt kŏ jao nau kan ngăn tât ăp rmôt kan n’gâng kan bah Bộ ndrel đă ăp rmôt ngăch mĭn ndrel ntrŭnh ƀư nau kan. Kruan n’gâng kan Huỳnh Thành Đạt lah rjăp, aơ lah ăp nau kan khlay ndrel nau dơi gay ma hun hao nâp nâl ntil sâm Ngọc Linh./.