Rượu cần là thức uống không thể thiếu trong các dịp lễ Tết, những bữa tiệc đãi khách quí của các dân tộc Tây Nguyên. Với người Ê Đê, uống rượu ngày Tết cũng là một phong tục.

Tại nhà chị H Nương Byă ở Buôn Ea Tiêu, xã Ea Tiêu, huyện Cư Kuin, tỉnh Đăk Lăk, vụ thu hoạch cà phê, vừa kết thúc, cả gia đình đang chuẩn bị các nguyên liệu để ủ rượu cần. Các em trai chị vệ sinh sạch sẽ các ché lớn, ché bé đựng rượu, còn cô em gái kiểm tra men, trấu, lá chuối…

Năm nay, nhà chị H Nương làm 8 ché rượu cần lớn, nhỏ đủ loại để gia đình, họ hàng cùng thưởng thức vào dịp Tết Nguyên đán. Chị cho biết: để có một ché rượu cần thơm ngon phải chuẩn bị từ nguyên liệu đến cách thức chế biến, tính toán thời gian phù hợp, sao cho vừa kịp sử dụng và rượu đạt chất lượng cao nhất.

Mỗi gia đình có những cách ủ rượu khác nhau để tạo ra những hương vị đặc trưng riêng. Nguyên liệu chính vẫn là gạo nấu chín để nguội hoặc ấm (tùy thuộc vào thời tiết) trộn với men và trấu sạch, sau đó cho vào ché lấy lá bịt kín miệng rồi để nơi thoáng mát.

Bí quyết làm nên hương vị đặc trưng nằm ở loại men và cách phối men. Thông thường, gia đình chị H Nương và người dân Ê Đê sử dụng loại men truyền thống, được làm từ các loại rễ cây trong rừng. Công đoạn làm men rượu luôn được giữ tuyệt mật, không hé lộ với bất kỳ ai trừ con cháu trong nhà. Thêm nữa, rượu phải đựng trong những chiếc ché cổ mới cho hương vị và chất lượng thơm ngon.

(Một công đoạn làm rượu cần của người Ê Đê- Ảnh: VOV)

Ở buôn Ea Tiêu, gia đình ông Ma Pam (Y Bơng Êban) có truyền thống làm rượu cần và làm ngon nhất buôn. Lo lắng trước thực tế nhiều gia đình trong buôn không còn làm theo cách truyền thống mà dần chuyển sang làm rượu cần theo hướng công nghiệp, ông Ma Pamđau đáu với việc truyền nghề cho lớp trẻ kinh nghiệm làm rượu cần để để duy trì truyền thống của dân tộc Ê Đê.

Người Ê Đê nói riêng và các dân tộc ở Trường Sơn, Tây Nguyên nói chung quan niệm: rượu cần là nước uống của Yàng (thần linh)... mang lại niềm vui, sự tốt lành, nên trong các dịp lễ tết, các sự kiện trọng đại của buôn làng, gia đình không thể thiếu rượu cần.

Ché rượu cần chính là sợi dây gắn kết từng cá nhân với cộng đồng, giúp mọi người xích lại gần nhau hơn, đoàn kết, giúp nhau trong sản xuất, đời sống. Đặc biệt, uống rượu cần còn thể hiện sự gắn kết, đùm bọc lẫn nhau giữa các thành viên trong gia đình nhất là trong dịp đầu xuân năm mới.

Uống rượu cần là một nét văn hóa đẹp trong đời sống của các dân tộc Tây Nguyên từ ngàn xưa. Ngoài nghĩa vụ với các thần linh, nó còn biểu hiện đầy đủ tính tập thể của cộng đồng, lòng mến khách của gia chủ.

Ngày Xuân Chủ - khách ngồi xếp chân vòng tròn vít cong cần hút say sưa hòa vào cùng với tiếng cồng chiêng trầm bồng, những điệu xoan mềm mại. Rượu cần đã đưa con người xích lại gần nhau hơn./.

Hương Lý/VOV Tây Nguyên