Drêng kâng hiăng châ mơdâng tơdế plông hngêi hôp tơdjuôm, drêng mê idrâp to\n chêng tơgôu koăng, drôu xiâm hiăng châ têk ‘măn a tíu ki pơkâ hdrối, hiăng bêng têa tơkôm to vâ ôu, drêng mê, cho drêng pơlê Kon Hring, tơring }ư\ Mgar, kong pơlê Dak Lak mot tung hâi leh sôk ro kâ báu nếo.

Hbrâ rơnáu drôu xiâm, kơchâi mâm vâ sôk ro kâ báu nếo a hngêi hôp tơdjuôm pơlê Kon Hring, nâ H’Sáp tối ăm ‘nâi, tơxông prông kố châ prông ing tơxông nếo pôe, châ um i krâu le\m, tâm môi măng tung têa, tâ tung klo\ng phêa ki châ rah ko ki lơle\m, ôh tá lối krâ xuân ôh tá ối drêh lối râ. Tiah mê tơxông drêng prông ga xú ho\m, chên le\m. Ôh tá xê to prông tơxông, mâu rơpo\ng tung pơlê ối xing xoăng dêi rơpó hên kế tơmeăm khoăng ki ê, môi tiah hơ’nêh kơnái ki pôh, hơ’nêh chu, í, drôu xiâm vâ xối pleăng ăm xeăng [a\ ăm kuăn pơlê ôu kâ, sôk ro.

Nâ H’Sáp tối, sôk ro kâ báu nếo cho môi tung 2 hâi mơd^ng ki kân má môi dêi pơlê, xua mê, rêm kế tơmeăm khoăng thế hbrâ rơnáu tu\m têk:

‘’Tiô khôi túa vâi krâ nah troh hâi leh kố mê kuăn ‘ne\ng, cháu chái, nho\ng o pói re\ng troh xua pơlê ối kơklêa, pói vâ troh hâi ki kố vâ châ kâ phâi, kâ hên. Tơdroăng sôk ro ‘na hiâm mơno tơdah hâi kố rêm ngế hâk vâ ‘nâng, pói re\ng troh ‘nâng, sap ing nah troh nôkố. Mơhé nôkố tơdroăng ôu kâ hiăng bê tu\m laga mâu leh mơd^ng kố xuân pơtối tơku\m po vâ kuăn ‘ne\ng cháu chái ‘nâi troh jâ pôa pin môi tiah lâi’’.

Drêng mâu kế tơmeăm khoăng hiăng ‘măn tâ tá kâng, rêm ngế tơku\m tu\m mơngế, krâ pơlê pơxiâm xối xeăng.

Rơkong xối xeăng dêi krâ pơlê cho rơkong tơpui pâ mâu xeăng ‘na tơdroăng pêi chiâk deăng dêi kuăn pơlê tung môi hơnăm hiăng hluâ, pleăng mâu kế kâ ki vâi krâ pêi pêt mơjiâng pro xêh, rơkâu pâ mâu xeăng pơtối kum ăm mêi tro tô ‘ló vâ pêi lo châ hên kế tơmeăm khoăng, kuăn pơlê ai tơdroăng rêh ối phâi tơtô.

Tơdroăng leh mơgêi xuân cho drêng pơxiâm tâng idrâp têng nêng, idrâp chêng koăng, rơkong hơdruê, túa kơ’râu xuâng, môi tiah krếo thế tơmối a mâu pơlê ki hơngế, achê veăng sôk suâ, ro rih [a\ hâi leh mơd^ng dêi vâi krâ nho\ng o a pơlê Kon Hring.

Ngoh A Siết, kăn pơkuâ Măt tra#n pơlê Kon Hring tối ăm ‘nâi, mơngế Rơteăng a pơlê Kon Hring lo ing tơring Đăk Tô, kong pơlê Kon Tum lăm a Dak Lak rêh ối sap hơnăm 1972 nah. Troh nôkố vâi krâ xuân pơtối rak vế mâu khôi túa, vêa vong le\m tro dêi hdroâng kuăn ngo pin. Tơdroăng rêh ối hiăng tiô rơxông nếo, laga mâu leh sôk ro kâ báu nếo xuân ối châ kuăn pơlê hâk vâ veăng tu\m, cho tơdroăng pêi ‘na hiâm mơno, ôh tá păng lôi tung hơnăm nếo:

‘’Tung môi hơnăm á pêi cheăng kâ tơbrêi tơbrêh vâ châ pêi lo kế tơmeăm hên, djâ troh a hngêi mê thế ôu kâ sôk ro, má môi, cho sôk ro ăm ivá, má péa, cho sôk ro báu alâi pêng hnôu, pêng hneăm. Pơtih, nah rơpo\ng á châ hên báu mê thế krếo nho\ng o, vâi krâ a hơngế, achê troh veăng sôk ro [a\ rơpo\ng hngêi. Nôkố ôh tá tơku\m po krê xêh xếo mê tơku\m 1 tíu a hngêi hôp tơdjuôm pơlê Kon Hring. Kuăn pơlê vâi hâk mơnâ, vâi sôk ro păng ‘nâng. Ôh tá phá tơ-ê, pin tâng chêng koăng chuât xơtó, môi tiah mơhúa kuăn mơngế, tơbâ pin pâ troh hnoăng cheăng dêi tơná tung hơnăm nếo’’.

Ôh tá xê to pơlê Kon Hring, mê vâi krâ nho\ng o mâu hdroâng kuăn ngo a hên kơpong }ư Mgar, }ư Kuin, Ea Súp, Krông Bông dêi kong pơlê Dak Lak xuân dế vêh tơku\m po mâu leh tiô khôi vâi krâ nah, ki má lối tung roh tơdah rơnó hơngui – cho rơnó ki ôu kâ sôk ro. Ki tơ’lêi hlo má môi tung mâu leh mơd^ng cho mơhno tơdroăng ki tơru\m pơlê pơla. Kuăn pơlê cho ngế ki xiâm, cho ngế ki veăng tung leh, veăng tung tơdroăng tơpui tơno, hbrâ rơnáu tu\m kế tơmeăm khoăng. Pôa A Som {ya\, kăn pơkuâ [uôn Mghăn, cheăm }ư Pui, tơring Krông Bông, tối ăm ‘nâi:

‘’Khôi túa a [uôn Mghăn ngin, drêng mot hơnăm nếo mê hmâ tơku\m po leh xối xeăng kleăng kơneăng têa. Drêng tơku\m po xối, kô ai to\n chêng, tơgôu koăng, kâ mâm chu, kâ í, krếo khe\n tâi tâng kuăn pơlê veăng ôu kâ, sôk suâ. Hâi ki mê ôh tá ai kơbố lăm chiâk deăng mê tơku\m a pơlê. Hâi apoăng chiâng hâi ki má môi vâ kuăn pơlê rơtế tơbâ mâu khôi túa le\m tro dêi jâ pôa nah. Xua mê, tơdroăng hbrâ rơnáu châ tơku\m po ing hdrối mê môi khế, hbrâ khu to\n chêng, [ai ki to\n chêng, pế drôu xiâm, rah mâu chu, í vâ pôh kâ. A hdrối vâ tơku\m po leh thế hôp pơlê vâ tơpui tơno [a\ môi tuăn tâi tâng rêm ngế’’.

{a\ vâi krâ hdroâng kuăn ngo Thái a thôn 12, cheăm Ya Tmôt, tơring Ea Sup, rơnó hơngui cho roh mâu leh tiô khôi hmâ vâi krâ a pơlê ton Thanh Hóa châ vêh tơku\m po a pơlê nếo. Pôa Hà Đình Xuân, kăn pơkuâ thôn 12 tối ăm ‘nâi, klêi kơ’nâi lối 20 hơnăm xe\n ối a kơpong tơnêi nếo, mơngế Thái a Ea Súp hiăng vêh tơku\m po mâu leh tiô khôi hmâ vâi krâ dêi hdroâng kuăn ngo tơná. Tung mê, ai tơdroăng po khua luống, môi tiah leh mơd^ng sôk ro kâ báu nếo dêi mâu hdroâng kuăn ngo tung kong pơlê Dak Lak, châ tơku\m po apoăng ăm mâu leh:

‘’Khua luống mê pơxiâm sap ing nah, troh nôkố mê ngin pâ vế khôi túa, vêa vong le\m tro mê, xua mê vêh tơku\m po. Khua luống kố hmâ tơku\m po a hâi Têt, mâu hâi leh, hâi rơkâu pâ kong mêi, hâi pêi lo châ hên kế tơmeăm khoăng, tối tơchuâm mâu roh leh mê ngin tơku\m po khua luống vâ tơbâ khôi túa le\m tro dêi hdroâng kuăn ngo tơná’’.

Drêng sôk ro dêi kong kế [a\ hiâm mơno phiu niu dêi mơngế, rêm leh mơd^ng tơbâ a Dak Lak mơhno khôi túa ki le\m phá xêh, kum rơnó hơngui thăm rế phiu ro, sôk suâ. Mơhé phá tơ-ê dêi rơpó ‘na mơhno, mâu leh tơbâ pơrá vâ sôk ro, pơtroh tơdroăng pói vâ dêi rêm ngế ‘na tơdroăng ki pơxiâm dêi môi hơnăm nếo phâi tơtô, tu\m têk, rêh ro kro niân.

H’Xíu Hmok chêh

 A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng