VOV4.Sêdang - Pơreăng ôh tá xê tâ tú tâi kô chiâng vâ hbrâ mơdât ing tơdroăng rêh ối. Ví ôh tá ăm pơreăng chiâng tâ tú xuân môi tiah tơdroăng kơdroh hlâ mơngế drêng ôh tá mơhuá tro COVID-19. Vâ hlê plĕng nhên tâ  tơdroăng mê, ngin ai tơpui tơno ƀă tiĕn sih Lại Đức Trường - Kăn teăng mâ Khu Tơrŭm cheăng ‘na pơkeăng lâp plâi tơnêi a Việt Nam ‘na tơdroăng tơdjâk troh pơreăng ki  tâ tú.

-Ô ƀok thái pơkeăng! Ki tơdjâk pơla pơreăng ôh tá tâ ƀă COVID-19 môi tiah lâi?

Tiến sĩ Lại Đức Trường: Môi tiah pin hiăng hlo, ing ai pơreăng kân COVID-19, kơxô̆ mơngế hlâ ki hên a mâu ngế tung châ hiăng ai tơdroăng châi hdrối, pơreăng ôh tá tâ tú, môi tiah: châi plâi nuih, nŭm nheăn, ŭm tung châ ƀă tơdroăng châi ki ê ing mê ăm hlo tiah kố, pơreăng ôh tá tâ tú pro tâk ki tơ’lêi tro COVID-19, pro tơdroăng châ rế râ ƀă pro tơ’lêi hlâ mơngế.

-Tiah mê, pro ti lâi vâ kơdroh pơreăng ôh tá tâ tú, ô ƀok thái pơkeăng?

Tiến sĩ Lại Đức Trường: “Ki kal má môi cho pơ’lêh tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê, pơtih hmâ ôu hât. A Việt Nam ôu hât a mâu kơnốu dâng vâ chê 50%, ôu drôu biê̆r hên, ôu drôu a mâu kơnốu a Việt Nam vâ chê 80%, mâu tơdroăng ki ê môi tiah: kâ ôh tá tŭm kơchâi plâi pôm, mơhé cho pêi chiâk deăng la mơngế Việt Nam ai troh 60% ngế kâ ôh tá tŭm kơchâi, plâi. Ai troh 30% ngế xông kân dêi Việt Nam pêi cheăng pơtâp ivá ôh tá tŭm.

Pakĭng mê, tiô hnê tối dêi khu xiâm ngăn pơkeăng pơlât lâp plâi tơnêi, rêm ngế bú chiâng kâ pá xôp 5 gram po rêm hâi, la nôkố mơngế Việt Nam dế kâ po 9,4 gam  po rêm hâi, ƀă tê  xik hên a  kơlo ki hên má môi tiô tơdroăng tối hdrối dêi WHO. Tíu ki kal nếo, pakĭng pơ’lêh tơdroăng rêh ối môi tiah lâi, nôkố pin dế trâm tơdroăng ki rế krâ kơxô̆ pơ’leăng mâ mơngế, hơnăm rêh ton, pro chiâng ai hên tơdroăng châi ki ê, malối cho tơdroăng châ ki ôh tá chiâng tâ tú’’.

-Pâ ƀok thái pơkeăng ăm ‘nâi troăng rơhlâ hbrâ mơdât pơreăng tâ tú?

Tiến sĩ Lại Đức Trường: “Hbrâ mơdât pơreăng tâ tú mê bú krê to kơvâ ngăn pơkeăng kô ôh tá chiâng pro, thế veăng ai mâu khu râ kơvâ cheăng, khu grup, malối tung mâu tơdroăng mơdât pơreăng, mâu tơdroăng pro tơ’lêi tâ pơreăng môi tiah ôu drôu biê̆r, ôu hât, kâ trếo kơ hiâm ôh tá tro, ôh tá vâ pơtâp ivá. Xua mê môi tơdroăng ki kal cho kơvâ ngăn pơkeăng thế hnê tối ăm mâu kơvâ cheăng, khu grup rơtế veăng pêi, mê cho mâu tơdroăng ki kal má môi  ki pin thế pêi.

Má péa nếo, pin thế hnê tối ăm kuăn pơlê, tơbleăng mâu tơdroăng ‘nâng ‘nâi, tơ’lêi hlê hnê tối ăm rêm ngế kuăn pơlê vâ vâi kô chiâng pêi pro tiô tơdroăng rêh ối lê̆m tro. Pakĭng mê pơtối veăng tối ki rơ-iô tơ’lêi tâ pơreăng ƀă khăm rah vâ ‘nâi. Tơdroăng ki kal tâ nếo, thế pro mâu tơdroăng ki achê kuăn pơlê, khăm ngăn vâ rĕng châ ‘nâi, khăm ngăn tối nhên tro, tơdroăng khăm ngăn tối nhên tro ƀă pơlât ton khế... mâu tơdrong khăm pơlât mê rế achê kuăn pơlê thăm rế tro, tơkéa vâ tối gá thế a hngêi pơkeăng tơring lơ hngêi pơkeăng cheăm, bêng.

-Krê ƀă kuăn pơlê, tơdroăng hbrâ mơdât pơreăng ôh tá tâ tú mê kal thế pro ti lâi, ô ƀok thái pơkeăng?

Tiến sĩ Lại Đức Trường: “ Ƀă kuăn pơlê, kal thế tí tăng ‘nâi plĕng mâu tơdroăng ‘na pơreăng ôh tá tâ tú, tơdroăng ki hlê ‘na mâu pơreăng mê, mơni tơná vâi kô chiâng tối dêi mâu troăng rơhlâ vâ hbrâ mơdât ví ƀă thế pêi pro mâu tơdroăng tối tơbleăng dêi Khu xiâm ngăn pơkeăng ‘na tơdroăng rêh ối lĕm tro, pakĭng mê mơ-eăm tối ki tơ’lêi tâ pơreăng ƀă kal thế lăm troh a hngêi pơkeăng khăm ngăn, vâ ’nâi tơdroăng châi hlối pơlât.  Thế  lăm khăm ivá tiô rơnó vâ rĕng châ ‘nâi drêng tung châ hiăng ai pơreăng vâ pôi tá tâ tú.

Drêng châ ‘nâi, thế rak vế pêi pro tro tiô hnê mơhno dêi ƀok thái pơkeăng. Ôh tá chiâng hmôu pơ lôi ôu pơkeăng klơ kơdroh kơxô̆ pơkeăng thế ôu, hlối pêi pro tro tơdroăng rêh ối lĕm tro, malối kâ ôu tro tơdroăng kơhnâ pơtâp ivá’’.

-Pâ ƀok thái pơkeăng ăm ‘nâi, a tơnêi têa pin, tơdroăng hbrâ mơdât pơreăng tâ tú hiăng châ tơbleăng môi tiah lâi?

Tiến sĩ Lại Đức Trường: “Việt Nam hiăng ai hên tơdroăng ki mơ-eăm tung hbrâ mơdât pơreăng ôh tá ăm châ tâ tú. Séa ngăn mâu tơdroăng ki pro tơ’lêi tâ tú, pin hiăng mơjiâng, Luât hbrâ mơdât ki rơ-iô dêi hât, luât hbrâ mơdât ki tơdjâk dêi drôu biêr. ‘Na tơdroăng hnê tối thế kơdroh kâ po vâ hbrâ mơdât pơreăng ôh tá tâ tú, nôkố dế hên a mâu kong pơlê ôh tá tơdjâk xua pơreăng COVID-19.

Pakĭng mê pin dế mơjiâng, ƀă pêi mâu pơkâ ki ê vâ tĕm tem a mâu kế kâ. Ƀă tơdroăng rak ngăn pơlât. Việt Nam dế tơmâng khât troh tơdroăng mơdêk khăm ngăn pơlât a mâu pơlê cheăm kô châ rak ngăn  pơlât ton khế ăm mâu  ngế ki tâ tú môi tiah tơdroăng châ kơtêi kơtâo têi, nŭm nheăn a hngêi pơkeăng malối ƀă hngêi pơkeăng cheăm.

-Mơnê kơ Tiê̆n sih Lại Đức Trường!

Gương tơplôu ƀă tơbleăng