VOV4.Sêdang - Drêng troh lâp tơnêi têa sôk phiu koh bâ 71 hơnăm hâi Kăch măng khế Tơheăm [ă hâi mơjiâng tơnêi têa lơ 2 khế 9, Đảng [o#, khu râ kăn [ă kuăn pơlê mâu hdroâng kuăn ngo Kon Tum sôk ro tơbâ 25 hơnăm mơjiâng kong pơlê. Tung mâu tơdroăng pêi pro ki tơ-[rê dêi 25 hơnăm mê, ki hlo tơ-[rê má môi cho troăng prôk. Xuân ing troăng prôk châ ‘no liăn po rơdâ hiăng kơdroh ki pá puât, pro tơ’lêi hlâu ăm Kontum vâ mơnhông mơdêk tung la ngiâ. Bai ’’Troăng prôk Kontum – hiăng po troăng kân’’ dêi Khoa Điềm –ngế chêh hlá tơbeăng dêi Rơ’jiu Việt Nam kơpong Tây Nguyên ai chêh ‘na tơdroăng mê

          Hâk mơnâ [ă hên ngế ki hdrối nah hiăng troh akố, mê nôkố vêh troh nếo a Kontum cho troăng prôk. Xua hdrối hơnăm 1999, troăng prôk ngi Kontum cho troăng ki tui, Troăng kân kơxo# 14, troăng kân Hồ Chí Minh tơkâ hluâ kong pơlê bu cho troăng tung kong tê.

Mơjiâng troăng a kơpong hơngế hơngo Ngọc Yêu, tơring Tu Mrong

          Troăng prôk tung kong pơlê hên troăng bu chiâng prôk châ 6 khế tung rơnó tô. Mot tung rơnó mêi, lối chât to cheăm a mâu tơring: Kon Plong, Đak Giei, Kon Braih, Tu Mrông hmâ tro têa lân lu. Ngoh A Phiên, ối a pơlê Kon Go 2, cheăm Đak Pne, tơring Kon Braih ăm ‘nâi, nôkố troăng pro [ă kơxu tơdrăng le#m, măng t^ng ki lâi á xuân prôk péa pái hdroh lăm ngi pơlê kân, tơring: Troăng prôk sap ing pơlê kân Đak Rve mot tung cheăm Đak Pne hdrối hơnăm 2004 nah gá tơpá khât. Má môi cho athế prôk tơkâ hluâ 2 to thông têa, xui a kông vế, troăng tơnêi. Tơdroăng rêh ối dêi vâi krâ nho\ng o ối trâm hên xơpá khât, malối cho a rơnó mê, têa lân lu prôk lăm gá tơpá khât, kế tơmeăm ki pêi lo ing chiâk deăng ôh tá kâi châ jiân troh a hngêi.

          {ă tơdroăng tơmiât troăng prôk cho ki xiâm, plâ 25 hơnăm hiăng hluâ, kong pơlê Kontum kơjo apoăng cho kơxo# liăn ‘no cheăng mơjiâng pro troăng prôk. 11 to troăng prôk tung kong pơlê [ă tâi tâng ki xo\n ai 400 km [ă vâ chê 700 km troăng tơring châ ‘no liăn mơjiâng pro klêi, kơdroh hâi khế pro, pro tơ’lêi hlâu ăm tơdroăng ki cheăng kâ rêh ối ăm mâu tơring kơpong hngế hngo.

Troăng kân troh a thôn pơlê hơngế hơngo

          Kơtăn kố tá hâi hơngế, vâ prôk troh a mâu cheăm, môi tiah: Đak Blô, Mường Hoong, Ngọc Linh dêi tơring Đak Glei; lơ Măng Buk, Ngọc Tem, tơring Kon Plong; Ngọc Lây, Ngọc Yêu dêi tơring Tu Mrông [ă hên cheăm, tơring ki ê mơhé kơtăn dêi rơpó bu to lâi chât troh 100 km xuân tâi môi hâi, thăm nếo châ to lâi hâi prôk hlối. La nôkố, kăn [o# lo lăm a cheăm, kuăn pơlê prôk ngi kong pơlê prôk vêh tung môi hâi.

          Troăng prôk châ ‘no liăn po rơdâ, ôh ti xê pro tơ’lêi hlâu ăm tơdroăng ki prôk lăm mê ối veăng kum hơ’lêh tuăn tơmiât tung pêi chiâk deăng dêi kuăn pơlê, malối [ă mâu kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo. Pôa A Hơn, kăn hnê ngăn Vi [an tơring Tu Mrông ăm ‘nâi, hdrối nah vâi krâ nho\ng o ki hên cho pêi chiâk deăng tiô túa ki iâ êt, tơprâ tơpru\ng mơjiâng pro xêh, xua kế tơmeăm ki pêi lo hên xuân ôh tá ai ngế roê. La nôkố kơnôm ai troăng prôk tơ’lêi, vâi krâ nho\ng o hiăng pêi lo kế tơmeăm tiô túa pơkâ ki hên, tơdroăng ki roê ‘mot kế tơmeăm xuân tơ’lêi hlâu tâ há: Hdrối nah troăng prôk tung mâu cheăm, tơring kố gá tơpá khât, malối a mâu cheăm Ngọc Lây, Ngọc Yêu rơnó mêi ôh tá chiâng prôk vêh pơto chơ kế tơmeăm, pro pá ăm kuăn pơlê. Tung pơla hdrối kố nah, kơnôm châ tơnêi têa, kong pơlê ‘no liăn mơjiâng pro, troăng prôk tung cheăm, tơring hiăng dâi le\m, tơ’lêi hlâu ăm tâi tâng mâu cheăm châ prôk lăm tá péa rơnó, tơ’lêi hlâu ăm tơdroăng ki pơto chơ kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng dêi kuăn pơlê.

          Rơtế [ă troăng ki lăm ngi tơring, ngi cheăm, mâu hơnăm achê kố, Tơnêi têa ‘no liăn ‘mâi rơnêu, pro rơdâ troăng kân Hồ Chí Minh [ă troăng kân kơxo# 24, 14C, 40, 40B; tâi tâng ki xo\n lối 440 km kum kong pơlê Kontum pá ai xếo troăng ki lui. Ing mê, hiăng kum mơdêk tơdroăng cheăng kâ rêh ối tiô túa ki nếo. 25 hơnăm hiăng hluâ, kong pơlê Kontum đi đo rak vế tơdroăng mơdêk cheăng kâ sap ing 9% tơngiâ klêng, pêi lo liăn rêm ko mơngế a hơnăm nah châ lối 1 rơpâu 550 dollar. Kong pơlê nôkố hiăng pêi klêi a 3 kơpong cheăng kâ ki xiâm cho pơlê kong kơdrâm Kontum, tơring Ngọc Hồi [ă Kon Plong. Mâu kế tơmeăm ki xiâm cho kơphế, kơxu, sâm Ngọc Linh châ tơmâng ngăn ‘no liăn pêt mơjiâng.

           Troăng prôk cho ki xiâm, nếo achê pơla kố, kong pơlê Kotum hiăng hbrâ pơkâ thế Chin phuh séa ngăn ăm phêp ‘na troăng hơlâ ‘no liăn mơjiâng pro troăng prôk ki tơdrăng sap ing bo cheăng dêi Bờ Y, kong pơlê Kontum troh pơlê kong kơdrâm Pleiku, kong pơlê Gialai tiô túa pơkâ BOT [ă tâi tâng kơxo# liăn ‘no 13 rơpâu 200 rơtal liăn. La ngiâ kố ah, kô cho troăng prôk ki kal tung pơto chơ kế tơmeăm sap ing mâu kong têa ASEAN ngi Việt Nam [ă sap ing Việt Nam ngi kong têa kơpong ASEAN. Pôa Nguyễn Văn Hùng, kăn cheăng tung tíu xiâm Đảng, kăn pơkuâ ngăn Đảng kong pơlê Kontum tối ‘na tuăn tơmiât dêi tơná tung ‘no liăn mơjiâng pro troăng kân kố: Pin xuân kal athế tơmiât tơkâ hluâ tơdroăng pá. Tâng ôh tá pro, kô ôh tá to\ng kum ăm mâu khu mơdró kâ Việt Nam dế ‘no liăn a 4 to kong pơlê peăng hdroh kong têa Lếo: Champasak, Salavan, Sekong [ă Attapeau. Má péa kế tơmeăm nôkố dêi Việt Nam prôk ngi kong têa pú hmâ xuân hên. Má pái, nôkố ai hên khu mơdró kâ kong têa Siam hiăng ‘no liăn a kố. Prôk troăng Ubon tơdjêp [ă Lếo vêh troh akố cho troăng re\ng má môi ki vâi prôk a kơno têa kơx^. Kế tơmeăm dêi kong têa Siam tiô tối hdrối kô hên h^n troh a peăng tơdế tơnêi têa [ă Tây Nguyên.

          Rơtế [ă pơtối ‘no liăn mơjiâng klêi troăng kân Hồ Chí Minh, troăng kân kơxo# 24, 14C, 40B tơdjêp [ă kơno têa kơx^ [ă kơpong cheăng kâ ki xiâm kơpong k^ng têa kơx^ tơdế tơnêi têa [ă Tây Nguyên, tung la ngiâ, drêng troăng prôk kân sap ing bo cheăng Bờ Y troh a pơlê kong kơdrâm Pleiku, kong pơlê Gialai thăm châ ‘no liăn mơjiâng, Kontum kô cho tíu ki xiâm tơdjêp [ă kong têa Lếo, Kul, Siam, Myanmar: {ă drêng troăng kân hiăng klêi mơjiang, Kontum ai tơ’nôm hên roh tung tơru\m cheăng mơnhông mơdêk cheăng kâ, tê mơdró, trâm tơpui tơno, mơhno túa le\m tro, ôm hyô [ă mâu kong têa tung kơpong.

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng