VOV4.Sêdang - Lối 47 rơpâu hâi pêi cheăng, lối 53 rơpâu xiâm loăng ngiêt châ pêt [ă veăng ‘no hnoăng ôh tá xê iâ dêi mâu hơnăm hiăng krâ a kong pơlê Lâm Đồng tung 5 hơnăm sap hơnăm 2010-2015 [ă tơdroăng mơhnhôk mơjiâng thôn pơlê nếo dêi kong pơlê. La tung mê ai hên hnoăng veăng ‘no dêi khu kố cho tơdroăng  hlê ple\ng ‘na ki ai pơxúa tung tơdroăng mơjiâng thôn pơlê rêh ối cheăng kâ tiô túa nếo [ă hnối mơhnhôk dêi rơpo\ng hngêi, kuăn pơlê rơtế ‘no ivá veăng pêi pro.

Hluâ tiah mê, mâu ngế hơnăm hiăng krâ hiăng rơtế [ă rơpo\ng hngêi, mơhnhôk kuăn muăn pleăng lối 260 rơpâu met karê tơnêi, to\ng kum lối chât rơtal liăn, veăng kum rơtế [ă Đảng, Tơnêi têa [ă kuăn pơlê tơdjuôm ivá mơjiâng thôn pơlê nếo tung lâp pơlê cheăm tung kong pơlê. Sap ing tuăn hiâm ‘’hơnăm hiăng krâ djâ troăng ahdrối’’, mâu khu râ pơkuâ mâu ngế hơnăm hiăng krâ tung kong pơlê hiăng kơhnâ khât veăng tung tơdroăng ki tơ’noăng ‘’Mâu ngế hơnăm hiăng krâ pêi cheăng kâ rơkê, kum dêi rơpó xut tah hrâ mơnguâ kơtiê xahpá, pro kro mơdro\ng ki tơdrăng le#m’’, tơdroăng ki ‘’Tâi tâng kuăn pơlê tơru\m mơjiâng tơdroăng rêh ối rơkê ple\ng a kơpong kuăn pơlê rêh ối’’ tơtro [ă tơdroăng ki mơjiâng thôn pơlê nếo, kơpho# rơkê ple\ng, rak vế kong prâi tơnêi tíu [ă hên tơdroăng ki ê. Môi tiah, a cheăm Quảng Lập, tơring Đơn Dương, Khu ngăn mâu ngế hơnăm hiăng krâ hiăng mơhnhôk kăn [o#, ho#i viên, mâu ngế hơnăm hiăng krâ tung cheăng pleăng 2 rơpâu met karê tơnêi, kum tơlo 5 rơtal liăn, veăng kum 150 hâi pêi cheăng, pêt 150 xiâm loăng ngiêt xâp rơniâp: 125 ngế kăn [o#, ho#i viên veăng 50 roh séa ngăn a mâu tíu cheăng vâ mơdêk tuăn hiâm pôu râng dêi hnoăng, rak tơniăn dâi le#m mâu tơmeăm khoăng ki mơjiâng pro xúa tơdjuôm, châ kuăn pơlê loi tơngah. {ă mâu ngế ki tơru\m cheăng hngế hngo, kơpong hdroâng cheăm Liêng Bông, ối tung cheăm Dă Nhim, tơring Lạc Dương, mâu ngế hơnăm hiăng krâ tung thôn hiăng veăng pleăng 3 rơpâu 500 met karê, kum 300 rơtuh liăn, 150 hâi pêi cheăng [ă pêt lối 100 xiâm loăng ngiêt tung thôn. Hên ngế ki kơhnâ rơkê khu pú hên mâu ngế hơnăm hiăng krâ pêi tro hnoăng cheăng mơijâng thôn pơlê nếo a lâp tơring cheăm môi tiah cheăm Lộc An, tơring Bảo Lâm, cheăm Hòa Bắc, tơring Di Linh, cheăm Phú Hội, tơring Đức Trọng, cheăm Đông Thanh, tơring Lâm Hà [ă hên cheăm ki ê [ă mâu tơdroăng cheăng pêi ai pơxúa châ kuăn pơlê tơmâng ngăn [ă mơnhên tối khât, cho mâu ngế ki pêi cheăng kâ rơkê, mơdêk tơ’nôm tuăn hiâm ki rơkê ple\ng tung cheăng kâ, pêi lo liăn ngân, tăng cheăng pêi ăm hên ngế pêi cheăng tung tơring, cheăm, châ rơxông hơnăm ối nếo troh hriâm tơdroăng ki rơkê ple\ng. Vâi hiăng tối rơdêi rơxông ‘Mâu ngế hơnăm hiăng krâ’’ ôh tá xê cho hnoăng cheăng ki hngăm ăm pơlê pơla, mê ối cho ‘’tơdroăng ki kơnía’’ dêi cheăm, châ pơlê pơla ôu-eăng, kuăn muăn pêi pro [ôi.

Hvái ngăn tung pơla 5 hơnăm, mâu ngế hơnăm hiăng krâ veăng mơijâng thôn pơlê nếo, rak vế hyôh kong prâi, pôa Đàm Xuân Đêu, kăn pơkuâ teăng mâ Khu ngăn mâu ngế hơnăm hiăng krâ kong pơlê Lâm Đồng tối: Ho\ng tơdroăng ki mơjiâng thôn pơlê pơla nếo tơtro [ă tơdroăng ki rak vế hyôh kong prâi hiăng châ hlo hên khu tơru\m Ho#i, kăn [o#, ho#i viên [ă mâu ngế hơnăm hiăng krâ ki kơhnâ rơkê tung tối tơbleăng, mơhnhôk kuăn pơlê pêi pro tro tơdroăng tơ’noăng mơjiâng thôn pơlê nếo tiô tơdroăng ‘’Kuăn pơlê pêi-Tơnêi têa to\ng kum’’. Vâi hiăng chiâng mâu ngế ki djâ troăng ahdrối tung rơpo\ng hngêi, tung kơpong kuăn pơlê rêh ối đi đo veăng séa ngăn, pleăng tơnêi, kum ivá, liăn ngân dêi tơná, rơpo\ng hngêi tung tơdroăng ki pơkâ tơdjuôm mơdêk Lâm Đồng re#ng pêi klêi tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa ‘na mơjiâng thôn pơlê nếo, veăng kum mơdêk tơdroăng reh ối ăm kuăn pơlê, hơ’lêh ngiâ méa kơpong thôn pơlê Lâm Đồng hên hơnăm hiăng hluâ.

Tiô pôa Bùi Văn Tân, kăn pho\ teăng mâ pơkuâ ‘na mâu ngế hơnăm hiăng krâ tơring Đức Trọng tối: Tơdroăng ki mâu ngế hơnăm hiăng krâ ôh ti xê to pơtê a ‘’Rêh ối hơniâp ro-rêh ối aiivá tê-rêh ối ai pơxúa’’ mê ngin ối tơdjuôm ivá, môi tuăn rơtế [ă tơring veăng pêi pro tro hnoăng cheăng mơjiâng Đảng, mơjiâng khu kăn pơkuâ rế hía rế krúa le#m, krá tơniăn, rơdêi. Veăng kum tung tơdroăng ki mơjiâng tơdroăng pơkâ, tí tăng ‘nâi ple\ng ăm khu kăn pơkuâ ngăn Đảng tơring ‘na tơdroăng ki lăm pôu kơ-êng maua ngế ki cheăng tung khu hiăng châ 90 hơnăm, 100 hơnăm mơhno tối tơdroăng ki loi tơngah dêi Đảng, Tơnêi têa [ă mâu ngế hơnăm hiăng krâ. Ngin ối mơhnhôk kuăn muăn tung rơpo\ng hngêim hdroâng hdrê tơdjuôm ivá rơtế [ă tơring, cheăm pêi klêi tơdroăng pơkâ mơjiâng thôn pơlê nếo re#ng tâ tâng vâ pơchông [ă tơdroăng pơkâ.

Pák^ng mê, Khu ngăn mâu ngế hơnăm hiăng krâ kong pơlê Lâm Đồng hiăng tơku\m in 600 kơxop hla mơéa ‘na tơdroăng ki mơjiâng thôn pơlê nếo kong pơlê Lâm Đồng hneăng hơnăm 2010-2020, kơxop hla mơéa ‘na ‘’Mơdêk hnoăng cheăng tơdjuôm dêi mâu kuăn pơlê tung tơdroăng mơjiâng thôn pơlê nếo mơhnho tối ing ‘’Kuăn pơlê ‘nâi, kuăn pơlê tơpui tơno, kuăn pơlê pêi, kuăn pơlê séa ngăn’’, kơxop hla mơéa ‘’Kơ-êng tiâ ‘na tơdroăng ki mơjiâng thôn pơlê nếo’’ [ă hên tơdroăng ki ê xing xoăng troh a mâu cheăm, bêng, pơlê kân pro hla mơéa ki hriâm tâp, tối tơbleăng. Ing mê, veăng kum mơdêk tơdroăng ki rơkê ple\ng dêi rêm rơxông kuăn pơlê tung pơla mơhnhôk tơdjuôm ivá mơjiâng thôn pơlê nếo.

Troh mơ’nui hơnăm 2014, lâp kong pơlê ai 117 to cheăm pêi klêi túa pơkâ ‘na mơjiâng thôn pơlê nếo, 112 to cheăm hiăng châ k^ pơkâ, hiăng ai 23 to cheăng pêi châ 19 tơdroăng pơkâ [ă châ Vi[an hnê ngăn kong pơlê pơkâ mơnhên cheămpêi châ tiô tơdroăng pơkâ thôn pơlê nếo. Veăng kum mơjiâng châ tơ-[rê mê, sap ing khu râ thôn, pơlê cheăm troh bêng, pơlê kân, mâu ngế hơnăm hiăng krâ pơrá ai veăng kum ôh tá iâ. Vâi ôh tá tơmiât [ă tơdroăng ki pá puât xua ivá hiăng ôh tá mo xếo, mê ối pơtối châ xo tơdroăng ki loi tơngah tung kuăn pơlê veăng tung troăng hơlâ kal kí a mâu pơlê cheăm. {ă 5 rơpâu 783 mâu ngế hơnăm hiăng krâ dế ối veăng tung tơdroăng cheăng dêi pơlê pơla, cho kăn pho\ pơkuâ ngăn Đảng, kăn pho\ pơkuâ ngăn chi ho#i, kăn pơkuâ tôh, kăn pho\ pơkuâ tôh kơpho#, thôn, kăn phgo\ pêi hnoăng cheăng Măt tra#n, khu séa ngăn ‘no liăn cheăng pơlê pơla, khu séa ngăn kuăn pơlê [ă hên khu ki ê hiăng veăng kum kal khât tung tơdroăng mơjiâng thôn pơlê nếo krá tơniăn, mơjiâng troăng kal kí ó rơdêi, mơjiâng Đảng, khu kăn pơkuâ krúa le#m, ó rơdêi.

Katarina Nga chêh [a\ tơbleăng