VOV4.Sêdang - Kơ’nâi 5 hơnăm pêi pro, tơdroăng mơjiâng thôn pơlê rêh ối cheăng kâ tiô túa nếo tung lâp tơnêi têa hiăng chiâng môi tơdroăng ki mơhnhôk kuăn pơlê veăng xông pêi pro [ă hlo pêi troh lâp lu. Tá khu cheăng kal kí [ă hên kuăn pơlê hiăng rơtế ‘no ivá, mơno pêi pro tơdroăng kố [ă hiăng hlo hên ki tơ-[rê. La xuân ối mâu tơdroăng ki hâi pêi, ki xơpá, tơvâ tơvân kal thế tah lôi. Ing mê, tơdroăng vâ hlo ki hơ’lêh mâu tơdroăng ối xơpá, tơvâ tơvân mê ing luât pơkâ, tơdroăng to\ng kum cho tơdroăng pơkâ pêi vâ hnoăng pơkâ mơjiâng thôn pơlê rêh ối cheăng kâ tiô túa nếo châ pêi khât [ă veăng ‘no hên tơdroăng ki kal tung mơdêk rêh ối, kum tơmeăm khoăng [ă hơlêm hiâm tuăn  kuăn pơlê, pro hơ’lêh ngiâ méa thôn pơlê rêh ối tiô túa nếo. {ai chêh dêi Thanh Tùng, ngế chêh hlá tơbeăng tung Rơ’jiu Việt Nam kơpong tơbăng kroăng Cửu Long ai mơnhên ‘na tơdroăng mê.

         A kong pơlê Đồng Tháp, ki hên kuăn pơlê sôk ro ăm ‘nâi, tơdroăng mơjiâng thôn pơlê nếo cho môi troăng hơlâ ki tro dêi Đảng, Tơnêi têa, pêi pro tro tơdroăng ki rơhêng vâ dêi mâu kơpong pơlê cheăm dêi kuăn pơlê rêh ối, cho troăng hơlâ tơtro tuăn hiâm kuăn pơlê púi vâ. Troh nôkố, a kong pơlê kố hiăng ai 27 to cheăm mơnhên châ tiô pơkâ thôn pơlê nếo. Tung 5 hơnăm hiăng hluâ, Đồng Tháp hiăng mơhnhôk lối 33 rơpâu 500 rơtal liăn ‘no kum cheăng pêi tiô hnoăng ki kố, tung mê, ai lối 700 rơtal liăn cho liăn dêi kuăn pơlê tơlo xêh. Ing mê, ngiâ méa thôn pơlê tung lâp kong pơlê hlo hiăng hơ’lêh khât. Pôa Nguyễn Anh Kiệt, kuăn pơlê ối a tơring Thanh Bình sôk ro tối: Thôn pơlê nếo gá kô pro hơ’lêh hên tơdroăng. Cheăng kâ, mơnhông mơdêk cheăng xuân hơ’lêh, mâu tơdroăng pơkâ, tơdroăng rêh ối mơhno mơjiâng túa le#m tro xuân ai hên tơdroăng ki hơ’lêh khât. Ing mê, kuăn pơlê trâm mâ, hriâm [ối dêi rơpó. Sap ing mê ăm hlo kuăn pơlê athế ‘nâi [ă pêi pro hnoăng cheăng dêi tơná vâ rơtế [ă khu kăn pơkuâ mơjiâng thôn pơlê rêh ối cheăng kâ tiô túa nếo.

         A hneăng hôp lâp tơnêi têa {ơrô xing xoăng tơdroăng cheăng thôn pơlê nếo hơnăm 2016 po tung khế 3 a Cần Thơ, tối tơbleăng dêi {ơrô xing xoăng tơdroăng cheăng thôn pơlê nếo Tơnêi têa tối nhên, troh nôkố lâp tơnêi têa ai lối 1 rơpâu 760 to cheăm [ă 19,7% pêi tiô pơkâ thôn pơlê nếo, ai 17 to tíu cheăng râ tơring châ Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh mơnhên pêi tro tiô hnoăng mơjiâng thôn pơlê nếo. Tung mê, ‘na kơvâ ki châ tơ-[rê ăm hlo, hnoăng cheăng mơjiâng thôn pơlê nếo veăng kum kân khât tung mơdêk tơdroăng rêh ối, hơlêm tuăn hiâm, kum liăn ngân ăm kuăn pơlê, hơ’lêh ngiâ méa thôn pơlê.

         Laga, mâu tơdroăng ki tá hâi pêi pro klêi, trâm pá puât xuân hlo hên khât [ă mơhno tối tung pơla pêi pro tơdroăng. Tung mê, ai tơdroăng ki phá tơ-ê ‘na cheăng ki châ tơ-[rê pơla mâu kơpong xuân rế hía rế hlo tơ-ê. Tâng kơxo# cheăm pêi tro tiô pơkâ dêi kơpong peăng mâ hâi lo pá hdroh ai lối 46% mê kơpong kong ngo pá kơnho\ng bu châ lối 9% [ă Tây Nguyên ai 15,5%. Pák^ng mê, hên h^n mâu tơdroăng ki môi tiah tơdroăng pơkâ rak ngăn tơru\m cheăng pơla mâu khu râ, kơvâ cheăng [ă rêm râ xuân ối hên tơdroăng ki tơvâ tơvân, xuân ối hlo ai mâu tơdroăng ki tá hâi pêi klêi, pêi tiô tơdroăng ki pơkâ re\ng vâ pêi tro tiô tơdroăng pơkâ, tơdroăng mung liăn ôh tá kâi mơdrếo tung hneăng mơjiâng thôn pơlê nếo a mâu tơring, cheăm tá hâi ai troăng hơlâ pơkâ kum tơleăng klêi. Pák^ng mê, tơdroăng ki ôh tá ai pơkâ xing xoăng, séa ngăn mâu kơxo# liăn pêi pro tơdroăng kố xuân ối cho môi tơdroăng ki tá hâi teăm tơleăng klêi, tơdjâk troh tơdroăng mơjiâng thôn pơlê nếo. Pôa Nguyễn Văn Doanh, Kăn pơkuâ {ơrô Xing xoăng tơdroăng cheăng ‘na pơkâ dêi tơnêi têa mơjiâng thôn pơlê nếo kong pơlê Bắc Giang tối tiah kố:’Na tơdroăng ki xing xoăng kơxo# liăn, Bắc Giang ngin xuân pâ thế pin pơtối tơmâng ngăn troh mâu tơdroăng ‘na pơ’leăng mâ mơngế, [ăng tơnêi chiâk deăng, mê ah tối tơbleăng pêi pro vâ xing xoăng kơxo# liăn pêi cheăng kâ. Môi tiah nôkố xing xoăng tiô kơxo# iâ, hên [ă xing xoăng tơ’mô. Tung pơla mê, hnê mơhno cho tơdroăng ki xing xoăng, ví tơdroăng ki ôh tá mơhúa, pro mơhrê liăn ngân tê kơtê, ki ôh tá tơtro\ng klâi troh ki xiâm dêi tơdroăng mê gá tơpá khât.

         Pôa Nguyễn Minh Tiến, kăn xiâm pơkuâ, {ơrô xing xoăng tơdroăng cheăng thôn pơlê nếo Tơnêi têa tối tiah kố vâ rak tơniăn tơdroăng ki tơ-[rê ‘na pêi pro tro tiô pơkâ dêi tơdroăng, mơhnhôk mâu kong pơlê mơ-eăm pêi tro tiô pơkâ [ă ivá tơdroăng cheăng kâ. Pơkuâ ngăn hnê mơhno cheăng Tơnêi têa kô pơkâ mơ’no pơcháu tơdroăng pơkâ mơ-eăm pêi châ tiô pơkâ troh hơnăm 2020 ăm mâu kong pơlê tiô troăng ki ôh tá xing xoăng tơ’mô, ki hên, ki iâ. Tung pơla mê, kô mơdêk mâu troăng hơlâ vâ pro ivá ăm mâu cheăm ki malối xapá athế ‘nâi kho\m mơ-eăm, tơdâng tơ’mô pơla kơpong, pơlê cheăm, tơku\m mơnhông mơdêk tiô tơdroăng pơkâ, mâu tíu ki xing xoăng, séa ngăn mâu kơxo# liăn pêi pro tơdroăng. ‘Na hnoăng cheăng mơdêk ivá tung mơjiâng thôn pơlê nếo a rêm râ, pôa Nguyễn Minh Tiến tối nhên: ‘Na tơdroăng ki mơdêk ivá mơjiâng thôn pơlê nếo a mâu rêm râ, malối cho kơjo ăm mâu khu râ tơring, râ cheăm [ă thôn. Pêi pro ôh ti xê pơtê a troăng hơlâ, nôkố hên tơring, cheăm pơla hdrối kố nah pêi pro tiô tơdroăng ki mơnhên tối dêi Kuo#k ho#i mê mâu tơring, cheăm tối tiah kố athế po rơdâ lâm hnê hriâm thôn pơlê nếo troh mâu khu pơkuâ tơru\m cheăng, khu ki pơkuâ ngăn tíu păn pêt kế tơmeăm khoăng, mâu vâi krâ pơlê, kăn pơkuâ thôn, mâu ngế ki châ kuăn pơlê loi nhuo#m. Mê nếo cho khu ki veăng tung tơdroăng mơjiâng thôn pơlê rêh ối cheăng kâ tiô túa nếo. Nôkố ngin dế ối pâ thế Vi [an pơkuâ Kuo#k ho#i vâ po rơdâ khu ngế vâ po lâm hnê hriâm.

         Tung hneăng hơnăm 2016-2020, tơdroăng pơkâ châ mơnhên cho mơ-eăm châ tơdế kơxo# mâu cheăm tung lâp tơnêi têa kô pêi tro tiô pơkâ thôn pơlê nếo, rêm kong pơlê, pơlê kong kân ối tung Tơnêi têa ai iâ hlái môi tơring pêi tro tiô tơdroăng pơkâ ‘na hnoăng cheăng mơjiâng thôn pơlê nếo. Tiah mê, rơtế [ă tơdroăng ki pơtối pêi klêi mâu tơdroăng pơkâ, troăng hơlâ cheăng pơtối mơdêk hnoăng cheăng tối tơbleăng, mơdêk tơdroăng ki rơkê ple\ng ăm kăn [o# [ă kuăn pơlê, mơdêk ki rơkê ple\ng tung mâu roh tơ’noăng mơjiâng thôn pơlê nếo cho môi tung mâu tơdroăng ki kal pơkâ mơ’no tung pêi pro tơdroăng mơjiâng thôn pơlê nếo.

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng