VOV4.Sêdang - Mơjiâng thôn pơlê nếo kô ti chiâng tâng ôh tá ai ivá veăng cheăng dêi khu rơxông hơnăm ối nếo. Sap ing 3 hơnăm vêh ngi kố, [ă hnoăng cheăng ‘’Khu rơxông nếo veăng ‘no ivá mơno cheăng mơjiâng thôn pơlê nếo’’, hên mâu tơmeăm khoăng, mâu hnoăng cheăng ki xiâm hiăng châ khu rơxông hơnăm ối nếo tung lâp tơnêi têa pêi pro [ă pêi rế hía rế châ tơ-[rê, malối, hiăng veăng kum hơ’lêh hên ngiâ meá dêi thôn pơlê Việt Nam. Ngế chêh hlá tơbeăng Nguyễn Hiền ai [ai chêh tối ‘na hnoăng cheăng ki ai pơxúa kố. 

Hơnăm 2012, klêi kơ’nâi châ Tíu xiâm Đoân droh rơtăm rah xo cho cheăm ki xiâm to\ng kum mơjiâng thôn pơlê nếo, Khu pơkuâ ngăn Đoân cheăm Bản Qua, tơring Bát Xát, kong pơlê Lào Cai hiăng séa ngăn rôh mơhnhôk kố troh kơ rêm chi đoân, mơhnhôk veăng dêi hên h^n mâu droh rơtăm. Hên hnoăng cheăng pêi pro ai pơxúa hiăng châ pơcháu ăm droh rơtăm, môi tiah: pêi cheăng kum mâu rơpo\ng kơtiê, rơpo\ng ki ai hnoăng, pro troăng mot tung thôn pơlê, ok [ê tông lối 1 rơpâu 200 met troăng, mơhnhôk kuăn pơlê pro 216 toăng hngêi lăm mơdrah. Rơtế amê, cho mâu tơdroăng pêi pro to\ng kum, mơnê troh mâu ngế ki ai hnoăng châ pơtối rak vế pêi pro. Nguyễn Tiến Anh, kăn pơkuâ ngăn Đoân droh rơtăm cheăm Bản Qua tối: Klêi kơ’nâi 3 hơnăm tối tơdroăng pêi pro, ngin hmâ veăng tí tăng ‘nâi ple\ng, hbrâ tơnáu xêh hnoăng cheăng tối tơbleăng mâu hnoăng dêi mâu droh rơtăm. Ing mê, ngin ai mâu hnoăng cheăng pêi kum ăm kăn [o#, vâi krâ nho\ng o ‘nâi ple\ng tơdroăng ki pơxúa dêi tơdroăng tơkêa bro mơjiâng thôn pơlê nếo. Nốkố, cheăm ngin hiăng pêi pro klêi 17 tung 19 tơdroăng pơkâ. Ối péa tơdroăng pơkâ ‘na kong prâi tơnêi tíu a mâu cheăm kơ-êng ‘na mơhnho mơjiâng túa le#m tro [ă hía hé.

Trương Hồng Trang, kăn pơkuâ ngăn Đoân droh rơtăm kong pơlê Bạc Liêu ăm ‘nâi: 3 hơnăm hiăng hluâ, tơdroăng ki ‘’Mâu hơnăm ối nếo veăng ‘no ivá mơjiâng thôn pơlê nếo’’ hiăng pêi pro ai pơxúa khât. Ôh ti xê to mâu tơdroăng, kế tơmeăm, túa pơkâ pêi pro ki nhên, ki kal tâ, tíu cheăng, mê hnoăng cheăng dêi droh rơtăm hiăng châ tối rơdêi krá tơniăn tung rôh mơnhông mơdêk rêm tơdroăng cheăng a rêm tơring, cheăm: Ngin tơmâng ngăn khât troh troăng tung thôn pơlê, troăng kân, troăng mot tung mâu pơlê, cheăm [ă to\ng kum tơ’nôm mâu tơdroăng ki xing xoăng hnoăng cheăng. Pơtih mâu hngêi mơhnho mơjiâng túa le#m tro kơtâu hiăng châ mơjiâng pro la tá hâi ai tu\m mâu kế tơmeăm Khu pơkuâ ngăn Đoân hiăng krếo thế đoân kho#i khu mơdró kâ Tơnêi têa to\ng kum ăm mâu kơtâu ki ê, tâi tâng pơrá ai môi toăng kơmăi vi t^nh. Ing mê, mơni chiâng vâ to\ng kum ăm droh rơtăm, kuăn pơlê vâ mot ngăn Internet vâ hriâm tâp mâu túa ki tro ‘ló, túa pêi ki châ tơ-[rê.

Đoân viên droh rơtăm kong pơlê Bình Định veăng pro troăng prôk

Klêi 3 hơnăm tối tơbleăng Rôh mơhnhôk ‘’Mâu hơnăm ối nếo tơdjuôm ivá mơjiâng thôn pơlê nếo’’, hơnăm ối nếo lâp tơnêi têa hiăng mơjiâng ki nếo vâ chê 11 rơpâu km troăng mot tung thôn pơlê, lối 89 rơpâu km troăng prôk, hno têa mot tung klâng, lối 2 rơpâu 820 hngêi mơhnho mơjiâng túa le#m tro rơtế [ă 5 rơpâu 255 toăng hngêi tuăn pâ, hngêi trung ai tíu hriâm koi ối pơtê la nôu pâ vâi chêm ‘rêh dêi, lối 80 rơpâu toăng hngêi lăm mơdrah [ă hên tơdroăng ki ê. Tơdroăng ‘’Mâu hơnăm ối nếo tơdjuôm ivá mơjiâng thôn pơlê nếo’’ xuân kum lối 30 rơpâu ngế droh rơtăm a thôn pơlê châ to\ng kum mung xo kơxo# liăn vâ pêi cheăng kâ, kum tiâ mơnhên, tơbleăng tối tơdroăng cheăng pêi ăm lối 2 rơtuh 600 ngế droh rơtăm, hnê cheăng pêi ăm lối 350 rơpâu ngế, tăng cheăng pêi ăm lối 420 rơpâu ngế đoân viên droh rơtăm. Nâ Phan Thị Phúc, kăn pơkuâ ngăn Đoân cheăm Kim Long, tơring Châu Đức,  kong pơlê Bà Rịa-Vũng Tàu tối tiah kố: Rơhêng vâ droh rơtăm veăng tung tơdroăng mơjiâng thôn pơlê rêh ối cheăng kâ tiô túa nếo châ tơ-[rê, kal to\ng kum ăm đoân viên, droh rơtăm mơnhông mơdêk cheăng kâ a tơring, cheăm, kum vâi po rơdâ mâu hnoăng cheăng pêi, tíu tê mơdró, pêi cheăng kâ [ă hên tơdroăng ki ê, pêi pro tiô túa pơkâ ki nhên, ai pơxúa, ôh ti xê bú pơtê a tơdroăng ki tối tơbleăng, tối tơbleăng tơdroăng ki rơkê ple\ng pêi cheăng tơniăn, tiô túa ki pêi pro môi tiah: Mâu túa pơkâ hơ’lêh khoa hok kih thuât gá kal khât ăm mâu vâi pú [ă kơpong thôn pơlê pin nốkố. {ă mâu túa pơkâ mê pin xuân rơhêng vâ Tíu xiâm, kong pơlê pơkâ mơ’no mâu túa ki nếo [ă ki rơkê ple\ng ‘na kih thuât [ă hơ’lêh khoa hok kih thuât vâ mâu vâi pú ai tơdroăng rơkê ple\ng ki nếo vâ vâi xo tơdroăng ki mê, pơkâ tơleăng, tăng cheăng pêi a mâu tơring, cheăm.

‘Na tơdroăng ki kố, Nguyễn Anh Tuấn, kăn pơkuâ ngăn Tíu xiâm Đoân tối tiah kố: tơdroăng ki vâ pêi pro dêi thôn pơlê nếo ôh ti xê cho hơ’lêh ngiâ méa thôn pơlê tê, mê ki kal tâ cho mơdêk tơdroăng rêh ối, pêi lo liăn ngân dêi kuăn pơlê. Xua mê, kal mơdêk tơdroăng ki pêi cheăng kâ, mơjiâng [ă po rơdâ mâu túa cheăng kâ, kum kuăn pơlê, tung mê ai droh rơtăm, pro kro mơdro\ng a pơlê xiâm dêi tơná. Mơnhông mơdêk cheăng kâ a thôn pơlê nôkố xuân cho môi hnoăng cheăng ki xiâm. Kố xuân cho tơdroăng ki vâ rak vế ăm tơdroăng pêi pro mâu tơdroăng pơkâ ki ê vâ mơjiâng thôn pơlê nếo châ krá tơniăn. Drêng cheăng kâ hiăng mơnhông mơdêk ah mâ ai tơdroăng vâ vêh ‘no liăn cheăng mơjiâng pro hngêi trăng, troăng klông, ăm khôi túa le#m tro, hnê hriâm, mâu tơdroăng pơkâ ki ê krá tơniăn tâ, vâ tăng cheăng pêi tơniăn a pơlê cheăm tơná. Ngin tối tiah kố kal athế mơdêk tơdroăng ki rơkê ple\ng, tơdroăng ki khoa hok kih thuât tung tơdroăng pleăng hnoăng dêi droh rơtăm tung veăng mơijâng thôn pơlê rêh ối cheăng kâ tiô túa nếo.

Drêng lâi kal droh rơtăm ai mâ, tíu lâi tơpá ai mâ droh rơtăm’’. Tơdroăng kố môi hdroh nếo châ mơhno tối hnoăng ki veăng kơhnâ khât, tơ-[rê dêi mâu hơnăm ối nếo tung lâp tơnêi têa, drêng rế hía rế ai hên kế tơmeăm khoăng ai inâi droh rơtăm châ mơjiâng pro, veăng kum kơhnâ khât tung hơ’lêh ngiâ méa pơlê, cheăm, mơdêk tơdroăng rêh ối kuăn pơlê a kơpong thôn pơlê peăng kong ngo.

Katarina Nga tơplôu [ă pơchuât