VOV4.Sêdang - Vâ kum ăm nâ o kuăn ngo châ hluăn ing kơtiê, mơ-eăm pêi cheăng kâ vâ chiâng kro mơdro\ng tung mâu hơnăm hiăng hluâ, khu pơkuâ ngăn vâi kơdrâi cheăm Tân Cảnh, tơring Đak Tô, kong pơlê Kon Tum hiăng mơhnhôk tơ’noăng pêi chiâk vâ mơnhông cheăng kâ dêi rơpo\ng hngêi rế châ tơ-[rê. Ing túa pêi cheăng kố, hên rơpo\ng hngêi ôh tá xê to châ hluăn ing kơtiê mê ối chiâng ngế kro mơdro\ng kân a pơlê tơná [ă kơxo# liăn pêi lo rêm hơnăm châ hr^ng rơtuh liăn. Nâ Y Xiâ, Kăn ngăn khu vâi nâ o tung pơlê Đak Ri Yôp cho môi ngế tiah mê, pêi cheăng kơhnâ rơkê, ôh tá xê pro kro mơdro\ng ăm to dêi tơná mê nâ ối pêi hnoăng cheăng, hnê mơhnhôk vâi krâ-nho\ng o tung pơlê rơtế ‘no ivá mơno tơ’noăng dêi pó pêi cheăng kâ, tơdroăng rêh ối rế ton rế châ tơ-[rê. Hâi appoăng lo hơnăm nếo, pó vâi krâ-nho\ng o [ă pú hmâ rơtế tơmâng tơdroăng tơpui tơno pơla ngin [ă nâ Y Xiâ a kơ’nâi kố.

A Sa Ly: Ô nâ Y Xiâ! Tiô tơdroăng châ ‘nâi, nâ cho môi tung mâu rơpo\ng tung thôn ki hiăng rơkê tung mơnhông mơdêk pêt hên hdrê loăng ton hơnăm, tơru\m cheăng kâ [ă păn mơnăn mơnôa. Rêm hơnăm nâ pêi lo kế tơmeăm châ dâng hr^ng rơtuh liăn. Ing môi rơpo\ng hngêi ki trâm hên pá puât nâ hiăng pêi pro ki klâi vâ khoh kâi châ kơdôu mơ-eăm pro kro mơdro\ng ăm dêi rơpo\ng hngêi?

Nâ Y Xiâ: Hdrối nah, rêh ối pá ‘nâng, ai drêng ‘nâ pá ăm tơná pin, pêi cheăng kâ ôh tá bê kế kâ. Hdrối nah, drêng hiăng ai liăn iâ mê, hiăng châ mung liăn tơdroăng pêi cheăng kâ ga chía hôm. Rơpo\ng má hiăng ai liăn, mung ing khu pơkuâ ngăn vâi kơdrâi cheăm, mê cheăm hiăng ăm má mung 3 rơtuh liăn, mung ing tơnêi têa rôe loăng kơxu pêt. Môi khế ai 1 xôh lăm hriâm kih thuât pêt tơmeăm. Khu ki hnê cho ing kong pơlê. Hriâm pêt loăng kơxu ê, hriâm pêt báu ê há. A tơmâng vâi hnê mê a ple\ng yôh, pin tơmâng vâ ‘nâi rơkê tung pêi cheăng kâ. Mê nôkố tơdroăng cheăng hiăng chía hôm, rơkê hluâ tâ hdrối nah klêi kơ’nâi pin lăm hriâm mê. On veăng má kố ai 3 ha kơxu, 3 ha pôm loăng, loăng ‘mố ai 1 ha, á xuân păn ro há, ro ai 9 to, păn í há, í ai 20 to, pêi châ 100 rơtuh tung 1 hơnăm.

A Sa Ly: Nâ búa tối tơdroăng cheăng ki tơná rơkê tung tơdroăng vâ khoh châ chiâng kro mơdro\ng mê?

Nâ Y Xiâ: Á xuân púi vâ pin hnun rơkê ple\ng há. Pin athế hriâm [ối vâi nho\ng o Xuăn pêi ti lâi pin athế pêi trối ti mê há. Môi tiah á kố, hdrối nah á ti rơkê pêi cheăng kâ, mê nôkố, hlo Xuăn pêt lơăng kơxu á [ối pêt loăng kơxu, pêt kơphế, pêt loăng ‘mố. Á pêt kơxu xuân rơvât phon há. 1 hơnăm 2 xôh á rơvot phon, vâ loăng kơxu ai chhá hên.

A Sa Ly: A thôn pin kố, tung hên hơnăm hiăng hluâ, hiăng mơ’no mâu tơdroăng tơ’noăng vâ mơnhông mơdêk pêi cheăng kâ tung rơpo\ng hngêi, châ hên rơpo\ng ki veăng pêi pro. Cho kăn pơkuâ ngăn vâi kơdrâi Đak Ri Yôp, nâ hiăng pơkâ mâu tơdroăng cheăng tơ’noăng môi tiah lâi vâ kum vâi nâ o tung pơlê ple\ng pêi cheăng kâ thăm rế châ tơ-[rê, ô nâ?

Nâ Y Xiâ: 3 khế môi xôh á po hneăng hôp, vâ vâi nâ o i ple\ng, rơkê vâ pin kum dêi pó pêi cheăng kâ rế hía rế kro, rế hía rế rơkê tung hriâm [ối vâi nâ o ki ê hía. Pin ối tung hngêi xuân athế krúa le\m, kơpuih văng rak vế mơgrúa le\m ăm tơná pin. Á hiăng hôp, hnê vâi nâ o tung pơlê kố tiah mê. Klê mê, á ối hnê vâi nâ o pôi tá ai kuăn má 3, ah ga kô pá ăm tơná pin tung pêi cheăng kâ, che#m mơ’rêh vâi kuăn tung hriâm tâp la ngiâ, hmê kâ xuân trâm pá tâng lơ ai kuăn hên. Troh a hâi vâi kơdrâi lâp plâi tơnêi lơ 8 khế 3 ngin xuân po hâi leh, hnê mơhnhôk vâi nâ o i ro, hơniâp, tơmâng rơkong tơnêi têa hiăng hnê tối. Hnê tối ‘na túa ki kơdroh rơpo\ng kơtiê, mâu rơpo\ng ki hdrối nah kơtiê la hiăng châ hluăn kơtiê xuân athế kum hnê vâi i mơ-eăm hluâ tâ mê nếo. Mâu vâi muăn kuăn cháu akố xuân loi nguăn nôu pâ, vâi hriâm đi đo. Hên vâi o hiăng hriâm tâi lâm 12 [ă hiăng hriâm troh đăi hok.

A Sa Ly: {ă mâu rơpo\ng ki ối trâm hên xơpá nâ hiăng ai kum ki klâi ăm vâi tung túa cheăng kâ, [ă pêi pro tiô túa môi tiah lâi?

Nâ Y Xiâ: Hdrối nah, á kum vâi nâ o ai ‘nâng môi péa rơtuh liăn. Ăm vâi mung ôh tá xo liăn tơkâ. Á ối kum ăm vâi phái, báu hdrê vâ mơdâ pêt. Á hiăng kum ăm vâi nâ o, môi tiah Y Nhat, Y Khum, Y {it, Y Đăm…Nốkố vâi nâ o ki mê hiăng chía hôm há, pêi cheăng kâ, pêi lo châ 100 rơtuh liăn 1 hơnăm troh tơngi klêng.

A Sa Ly: Hơnăm nếo hiăng troh, nâ ai tơmiât ki klâi ăm dêi rơpo\ng tơná [ă vâi krâ nho\ng o tung thôn pơlê?

Nâ Y Xiâ: Hơnăm nếo kố, á vâ chiâ pro klôh păn ká, ai 2 to klôh. Á vâ păn xim kơ’nê tung klôh têa păn ká mê. Púi tơngah vâ khoh châ mơnhông mơdêk pêi cheăng kâ, châ kro mơdro\ng hên hluâ tâ hơnăm hdrối nah. Tung hơnăm nếo kố, á xuân rơkâu tâi tâng vâi nâ o mo le\m châ, pêi cheăng kâ pon mơhúa. Hên vâi nâ o rơkê ple\ng, ‘nâi hơ-ui um dêi pó pêi cheăng kâ. Púi vâ rế hía rế mơdro\ng kro, rế hía rế rơkê ple\ng.

A Sa Ly: Mơnê nâ hiăng tơpui tơno [ă ngin!