VOV4.Sêdang - Pôa Hnhơt, krâ pơlê Piơm, pơlê kân Đak Đoa, kong pơlê Gia Lai, hơnăm kố hiăng lối 80 hơnăm, cho ngế ki kơhnâ, rơkê tung tơdroăng tơleăng, tơpui pro pơle\m, mê châ kuăn pơlê loi nhoăm [ă rah xo pôa pro krâ pơlê hiăng to lâi chât hơnăm kố. {ă tơdroăng tơpui kâ rơkê, ‘nai tơpui tro tung tơdroăng tơpui pro pơle\m mâu tơdroăng tung pơlê, [eăn rơkê, kơhnâ tung mơhnhôk kuăn pơlê [ă hnối rơkê tơpui hên nâl hdroâng kuăn ngo a Tây Nguyên, krâ pơlê ki kơhnâ rơkê kố hiăng veăng ‘no hên hnoăng mơhnhôk kuăn pơlê tơru\m môi tuăn [ă đi đo châ kuăn pơlê pâ nhoăm. Tơdroăng ‘’Thôn pơlê rêh ối cheăng kâ tiô túa nếo’’ hâi kố ai ‘mu\n tối ‘na krâ pơlê mê.

Tung lo lâi chât hơnăm kố, châ kuăn pơlê pôk pro krâ pơlê, pôa Hnhơt ối a pơlê Piơm, pơlê kân Đak Đoa hiăng veăng tung tơdroăng tơleăng, pro pơle#m lối hr^ng rôh tơdroăng ki kân kuăn tung pơlê, pák^ng cheăm, tơring sap ing tơdroăng ki ôh tá môi tuăn, tơhôu tung rơpo\ng hngêi troh tơdroăng ki tơxup tơbriât tơnêi tơníu, kơdê hlâ mơngế xua nhôm te#ng, ai pơkeăng kơmêt, lơ hmu\m cho kiâ pơpôa [ă hên tơdroăng ki ê, pôa pơrá pêi tro hnoăng cheăng dêi tơná cho môi ngế ‘’rak ngăn’’ tơdroăng tung pơlê.

Môi tiah môi rôh ki mê, vâi rơtăm mơngế Bơhnéa [ă Jarai a pơlê Piơm [ă pơlê Thung Dôr, cheăm An Phú, pơlê kong kơdrâm Plei Ku, kong pơlê Gia Lai xua ai tơdroăng ki tơpâm, tơxiăn dêi pó hiăng pro chiâng ai tơdroăng ki xía vâ a hơnăm 2009 nah. Mâu hâi ki apoăng ai tơdroăng xía vâ, drêng kơ koan ai tơdjâk dế ối séa ngăn, pơsăm tối, tơdroăng ki tơhôu dêi pó pơla rơtăm péa pơlê kố gá hơkăng ó khât. Xâu péa pâ hnó dêi pó, hâi măng pôa rơtế [ă kăn [o# thôn prôk đi đo vâ tăng túa ki vâ pro pơle#m drêng troh rêm tơdroăng hiăng châ pơle#m môi tiah hdrối.

Xahpá tiah mê, la ‘’liăn ngân’’ vâi mơhá ăm kơ pôa rêm roh tơleăng, pro pơle#m tơdroăng bu to lâi hr^ng rơpâu tê, lơ ‘’môi xiâm drôu, môi pu\m í’’, thăm nếo bu to tơdroăng ki têa ko\ng dêi vâi krâ nho\ng o ăm kơ pôa! La pôa xuân sôk ro xua ‘’Hiăng pro pơxúa tơdroăng ki môi tuăn tơru\m ăm kuăn pơlê’’. Pôa Hnhơt krâ pơlê tối: Tơdroăng ki pro pơle#m a mâu pơlê, cheăm á ôh tá pâ thế ăm liăn ôh. Ki kal cho kum kuăn pơlê tơru\m, to\ng kum dêi pó, pôi tá pơrah. Tâi tâng mâu tơdroăng ki tơhôu, ôh tá môi tuăn kân kuăn tung pơlê Jarai, Bơhnéa lơ Rơteăng drêng vâi krâ nho\ng o kơnôm á, á pơrá tơleăng, pro pơle#m, á ôh tá rơkê ple\ng klâi ôh, xua vâi krâ nho\ng o loi tơngah, tăng troh á, mê á thế mơ-eăm, mơhé ối tối, pơlê achê, pơlê hơngế, a ‘Mang Yang lơ Đức Cơ, kong tôu, kong mêi xuân ôh tá ai tơdroăng [ă á, pơrá lăm troh vâ pơle#m drêng vâi krâ nho\ng o kal troh á.

Mơ-eăm [ă tuăn hiâm tơmiât tơru\m tâi tâng kuăn pơlê, mê drêng khu Fulro ki rêh ối a kong têa ê tơpui ‘mêi Đảng [ă Tơnêi têa, mơhnhôk kuăn pơlê tơku\m tríu tơkêk vâ pro tơklâ khu tơru\m hdroâng kuăn ngo, pôa Hnhơt ‘’hêng hôu khât’’. A pơlê Piơm dêi pôa xuân ai mâu ngế ki tro hlôp rơkong pơlông djâ, hiăng pro tiô tơdroăng ki thế dêi khu ‘mêi, pro ôh tá tơniăn.

{ă mâu tơdroăng ki rơkê ple\ng kơnía git châ hriâm [ối ing tơdroăng ki rêh ối pôa hiăng troh rêm hngêi tối tơbleăng, hnê mơhno mâu tơdroăng ki tro ‘ló, ăm kuăn pơlê, hnê tối ăm vâi krâ nho\ng o pôi tá hmâng, pôi tá loi, pôi tá pêi pro [ối mâu rơkong khu ‘mêi pơlông djâ, pôi tá pêi mâu tơdroăng ki ôh tá tro [ă luât, ai xôi [ă Đảng, [ă Tơnêi têa. Tơdrêng amê hnối tối tơbleăng kum vâi krâ nho\ng ‘nâi nhên mâu troăng hơlâ pơkâ dêi Đảng, Tơnêi têa. Pôa Hnhơt ăm ‘nâi: Pơlê Piơm ai hên hdroâng kuăn ngo rơtế rêh ối tơdjuôm, Bơhnéa ai, Jarai ai, Xuăn ai. Vâi krâ nho\ng o xuân tiô hên tơdroăng khôp phá tơ-ê dêi pó môi tiah: Tin Lành, Pâ Xiăng [ă ôh tá khôp klâi xua mê athế rak vế tơdroăng tơru\m, ôh tá pơrah dêi pó. Hdrối kố nah, khu ‘mêi tí tăng vâ pơlông djâ vâi krâ nho\ng o tiô Ksor Kơk pro tơ’nhiê Tơnêi têa, chiâng ôh tá tơniăn, á hiăng hnê khe#n vâi krâ nho\ng o pôi tá loi ngế ki ‘mêi, athế tơru\m môi hiâm mơno tiô Đảng, Pôa Hồ [ă hiăng châ vâi krâ nho\ng o tơmâng tiô, mê nôkố hên pơlê hiăng ai rơxế hon đa, rơxế tu tuh, hngêi trăng krip, krúa le#m.

Mê nôkố hơnăm hiăng hên, ivá ôh tá ăm phêp xếo pôa Hnhơt ‘’lăm prôk’’ pơle#m a mâu tơring Đak Đoa, ‘Mang Yang, Đức Cơ [ă hên tơring ki ê, la pôa xuân ối tơmiât tiah kố ‘’pôa xuân ối pêi tiô dêi ivá kâi, athế ai tuăn hiâm [ă hnoăng cheăng [ă pơlê, cheăm’’ xua mê pôa xuân ối a mâ rêm rôh kuăn pơlê kơnôm. {ă kuăn pơlê Đak Đoa, ai ngế krâ pơlê ki pôu râng dêi hnoăng cheăng, rơkê cho môi tơdroăng ki sôk ro khât. Pôa Chưm, ối pơlê kân Đak Đoa, tơring Đak Đoa, kong pơlê Gia Lai, sôk ro tối: Pôa Hnhơt rơkê khât! ‘Nâi tơpui hên nâl há. Drêng tơleăng, pro pơle#m ăm kuăn mơngế Jarai mê pôa tơpui nâl Jarai, tơleăng ăm mơngế Bơhnéa pôa tơpui nâl Bơhnéa. Hdrối nah, rêm tơdroăng ki kân, ki kuăn tung pơlê, lơ a mâu pơlê ki ê ai tơdroăng ki ôh tá môi tuăn, tơhôu tơhêng dêi pó pơrá kơnôm ngah pôa tơleăng. Pôa tơleăng rơkê khât, bố bố xuân loi nhoa#m pôa.

{ă pôa Hnhơt, krâ pơlê ki kơhnâ rơkê a pơlê Piơm, pơlê kân Đak Đoa, tơring Đak Đoa, kong pơlê Gia Lai tơdroăng ki châ hlo kuăn pơlê rêh ối tơru\m, phâi tơtô, hơniâp ro, ôh tá pro mâu tơdroăng ki xôi cho tơdroăng ki sôk ro kân má môi. Mâu ivá veăng kum dêi pôa ăm khu tơru\m hdroâng kuăn ngo xuân môi tiah hnoăng tơleăng, pro pơle#m a mâu pơlê, cheăm hiăng châ khu kăn pơkuâ tơring, cheăm chêh xo [ă diâp hên [âng khe#n kơdeăn. Pôa Hnhơt tơxâng cho ngế ki xiâm, cho tíu ki rak vế tuăn hiâm krá tơniăn dêi vâi krâ nho\ng Bơhnéa, Jarai a tơring kố.

      Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng