VOV4.Sêdang - Klêi kơ’nâi 5 hơnăm mơjiâng thôn pơlê nếo, troăng kân a cheăm Ia Rtô, pơlê kong krâm Ayun Pa, kong pơlê Gia Lai châ mơ’no liăn mơjiâng pro kân rơdâ, kum cheăm pêi kêi tơdroăng pơkâ ‘na mơjiâng pro troăng kân, tung tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa ‘na mơjiâng thôn pơlê nếo. Laga troăng mơjiâng pro kêi tá hâi teăm ton, mê hiăng tơ’nhiê. Tơdroăng kố pro ăm vâi krâ-nho\ng o hlo tơdroăng ki pro troăng ôh tá dâi le\m; hnoăng cheăng dêi khu kăn pơkuâ, tung pơkuâ tơdroăng pro troăng kân, drêng troăng re\ng tơ’nhiê, laga tơdroăng tơleăng ôh tá kơtăng khât, tá tui lui mơne\n, tơpôu xôi ăm kuăn pơlê. {ai chêh dêi Nguyễn Thảo, ngế chêh hlá tơbeăng cheăng tung Rơ’jíu Việt Nam a kơpong Tây Nguyên, ai chêh tối ‘na tơdroăng kố.

Troăng pro [ă [ê-tông dêi pơlê Phu Ama Miêng, cheăm Ia Rtô, tơdjêp [ă troăng kân kơxo# 25 troh a kơpong pêi cheăng kâ dêi lối 100 rơpo\ng tung pơlê. Nếu mơjiâng pro klêi 4 hơnăm kố, la troăng ki kố hiăng tơ’nhiê tâi, ‘mêi kơtâk tung mâu hâi khế ki tô [ă hliâk kơtong a mâu hâi khế ki kong mêi. Nâ Rah Lan Chuýt, kuăn pơlê pơlê Phu Ama Miêng ăm ‘nâi: Rơpo\ng á pêi chiâk deăng, hmâ prôk đi đo, hâi ki lâi xuân prôk, chơ báu hliâk kơtong. Troăng vâi mơjiâng pro ôh tá krá, ôh tá ok hmốu, pro gá re\ng tơ’nhiê tâi tâng, chơ tơmeăm klâi xuân tro kơtong, hâi ki kong mê gá ‘mêi khât, hâi kong tô gá kơtâk kơlung kơlăng.

Troăng nếo klêi mơjiâng pro hiăng tơ’nhiê, hlo a 4 pơlê, 2 thôn dêi cheăm Ia Rtô, pơlê kong krâm Ayun Pa, [ă tơdroăng ki xiâm cho [ê-tông tro tơhneăng, lo prêi, pro ôh tá tơniăn drô troăng prôk. Tơdroăng ki rơhêng vâ tối tâ akố, drêng tơpui tối troh tơdroăng kố, môi tung mâu ngế kăn teăng mâ dêi khu ki ‘no liăn cheăng, pôa Phan Tấn Sỹ, kăn pho\ hnê ngăn Vi[an cheăm Ia Rtô, ôh tá vâ mơnhên, tối tiah kố, troăng tơ’nhiê bu tơ’nhiê iâ. Troh drêng ai khu chêh hlá tơbeăng tối tơbleăng mâu um ki vâ mơnhên, mê pôa Sỹ tối tiah kố, tơdroăng kố xua ing kuăn pơlê. Xiâm kối ki lo prêi [ă lo hmốu cho xua kuăn pơlê kơto rơxế tu tuh krâ chêng meăm mê chiâng pro ximong gá tơ’nhiê. Prôk sap ing hơnăm ki kố troh hơnăm ki tá, troăng gá chiâng tơ’nhiê yoh.

Mâu troăng ki kố, xua khu kăn pơkuâ cheăm cho khu ki ‘no liăn cheăng, hlá cho tíu ki séa ngăn mơjiâng pro hnối pro um méa thôn pơlê rế ôh tá tơniăn. Kuăn pơlê đi đo kơ-êng ‘na ki dâi le#m ki ôh tá ‘nâi hdrối dêi mâu troăng prôk ki kố. Ngoh Thon, hngêi a k^ng troăng mot tung pơlê Phu Ama Anher, tối: Troăng tro tơ’nhiê, xua vâi pro ôh tá tôh tơnêi a péa pâ, drêng kong mê gá hiu tâi, ximong péa pâ tơ’nhiê. Tâng mâu rơxế hon đa gá kơtâu a troăng ôh tá ai tơdroăng klâi, rơxế tu tuh chơ kế tơmeăm hngăm môi iâ gá xuân tơ’nhiê. Ki mê cho xua mâu ki pro, xua pro ôh tá dâi le#m.

Athế kôm troh kơ koan ki ai tơdjâk pơlê kong krâm Ayun Pa lơ kong pơlê Gia Lai lăm troh ngăn, nếo ai rơkong tiâ mơnhên tro ‘ló, troăng prôk tung thôn pơlê a cheăm Ia Rtô re#ng tơ’nhiê, kố cho xua ki ôh tá dâi le#m drêng mơjiâng pro hrá lơ ôh. Laga, xua khu ki rak ngăn, mơjiâng pro ôh tá vâ hmâng mê chiâng khoh ai tơdroăng kố. Tung tuăn tơmiât dêi kăn pơkuâ cheăm, troăng tơ’nhiê athế rơnêu. Troăng xua kuăn pơlê prôk lăm tâng lơ tơ’nhiê kuăn pơlê a thế nâp liăn. Pôa Phan Tấn Sỹ, kăn pho\ Vi[an hnê ngăn cheăm Ia Rtô tối rơdêi: Túa pơkâ ngin kô pơtối ‘mâi rơnêu. Kơxo# liăn pơtối mơhnhôk tơlo ing kuăn pơlê. Kơxo# liăn ki kố cho tơnêi têa [ă kuăn pơlê rơtế pêi, xuân mơhnhôk tơlo sap ing kuăn pơlê. Tơnêi têa ‘no môi hdroh, tơnêi têa ôh tá ‘no xếo mê mơhnhôk tơlo ing kuăn pơlê vâ ‘mâi mơnhông. Rêm thôn gá ai to lâi rơpo\ng, to lâi pơ’leăng mâ mơngế, to lâi ngế pêi cheăng, xing xoăng vâ vâi rơtế mơjiâng pro troăng ki hiăng tơ’nhiê kố. Kuăn pơlê pro tơ’nhiê pơklât thế kuăn pơlê pro ti lâi ai hnoăng pơkuâ ‘mâi rơnêu troăng ki kố vâ prôk lăm.

Vâ ‘mâi rơnêu ngiâ méa tung cheăm, pêi klêi mâu tơdroăng pơkâ pro troăng prôk tung tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa ‘na mơjiâng thôn pơlê rêh ối cheăng kâ tiô túa nếo, sap ing hơnăm 2005 nah troh nôkố, [ă kơxo# liăn dêi tơnêi têa [ă tơdroăng ki kum tơlo dêi kuăn pơlê, cheăm Ia Rtô hiăng pro lối chât km troăng [ê-tông mot tung mâu thôn, pơlê [ă kơxo# liăn chât rơtal. Troh nôkố, cheăm hiăng pêi klêi 11 tung 19 tơdroăng pơkâ ‘na mơjiâng thôn pơlê nếo, tung mê, ai tơdroăng pơkâ ‘na troăng prôk. Laga, pro troăng prôk ôh tá vâ tơmâng ngăn pơcháu ăm kuăn pơlê, ôh tá ai troăng hơlâ rak ngăn, pêi pro ôh tá châ tơ-[rê, môi tiah dế ối hlo a cheăm Ia Rtô, pơlê kong krâm Ayun Pa, kong pơlê Gia Lai mê kô ôh tá la lâi ai troăng prôk châ mơjiâng pro krá tơniăn. {ă túa tơmiât ki pơcháu ăm kuăn pơlê tiah mê, mê ôh tá ‘nâi troh drêng lâi ah nếo ai môi thôn pơlê nếo ki châ mơjiâng a cheăm ki kố.

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng