VOV4.Sêdang - Klêi kơ’nâi 5 hơnăm tối tơbleăng pêi pro troăng hơlâ ‘no mơhá liăn ăm tơdroăng rak ngăn kong, ki khât gá ăm hlo mâu ngế ki pơkuâ rak ngăn kong tơku\m pơcháu [ăng tơnêi kong ăm kuăn pơlê rak ngăn hiăng pro ai pơxúa khât, ki nhên gá cho rôh ngế ki rup khu ngế ai xôi ‘na ko ‘nhiê kong hiăng hlo kơdroh hên, kong châ rak ngăn tơ’niăn [ă xông dâi le\m tâ.

          Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó môi tung khu pêt kong Đak Tô cho tíu cheăng ki xiâm châ tơ-[rê tung tơdroăng pơcháu kong ăm thôn, pơlê kuăn pơlê rak ngăn. Hdrối nah, drêng tá hâi pơcháu kong ăm kuăn pơlê, mơhế mơ-eăm tâi ivá la pin mơdât tíu kố vâi mot tíu tá, chiâng pro ôh tá iâ [ăng tơnêi kong châ khu ki ko kếo loăng tong mot. Tơdroăng kố hiăng hơ’lêh khât drêng kăn pơkuâ Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó mơnhên, ôh ai kơbố rak ngăn kong tro tâ pơlê pơla, thôn pơlê. Châ xo kơxo# liăn ‘no mơhá ăm tơdroăng rak ngăn kong, troh nôkố Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó môi tung khu pêt kong Đak Tô hiăng pơcháu ăm 25 to pơlê, ối tung 6 to cheăm a péa tơring Đak Tô [ă Tu Mrông rak ngăn [ăng tơnêi kong dêi Ko\ng ti. Ki khât gá ăm hlo drêng kong châ rak ngăn, mâu rôh pro xôi ko ‘nhiê kong hiăng châ kơdroh, kong châ rak ngăn hlo xông rơdêi le\m tâ. Pôa Nguyễn Thành Chung, kăn hnê ngăn Ho#i đồng rak ngăn xuân cho kăn pơkuâ Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó, môi tung khu pêt kong Đak Tô ăm ‘nâi: Hlo ki tơ-[rê sap ing kong, kuăn pơlê a hên pơlê ối hbrâ kơchăng xêh veăng [ă Ko\ng ti pêt kong a [ăng tơnêi ki hdrối nah hiăng hdi xo vâ pro chiâk deăng: Tơmiât dêi Ko\ng ti, kong cho ăm kuăn pơlê. Pêt sap hơnăm má môi troh hơnăm má 4 tung pơla pêt, rak ngăn vâi krâ nho\ng o châ xo kơxo# liăn sap ing pêt, rak ngăn. Klêi kơ’nâi hơnăm má 4 vâi krâ nho\ng o châ kâ liăn pơcháu ăm rak ngăn kong. Rơpo\ng ki lâi pêt, rak ngăn tro lo hơnăm má 5 má 8 loăng hngó hiăng kân, loăng pơrá xông kân tơ’mô mê vâi krâ nho\ng o kúa xo xêh chhá châ hên tâ.

          Tơpui tối tơdroăng ki rơkê ple\ng tung hnoăng cheăng rak ngăn kong, pôa Dương Văn Trị, kăn pơkuâ khu rak ngăn loăng pơlái tơring Kon Braih tối tiah kố, túa ki pơcháu kong ăm mâu rơpo\ng kuăn pơlê ki mâu tíu cheăng pơkuâ ngăn kong a tơring dế pêi pro hiăng mơhno tối ôh tá iâ tơdroăng ki châ tơ-[rê. Apoăng hơnăm 2016, Khu ki ‘no mơhá liăn ăm tơdroăng rak ngăn kong tơring hiăng athế rak ‘măn vâ mơdrếo ăm Khu tơlo liăn rak ngăn [ă pêt mơjiâng kong dêi kong pơlê Kontum kơxo# liăn ai 100 rơtuh dêi 21 rơpo\ng. Xua mâu rơpo\ng ki kố lôi ai tơdroăng ki châ ko ‘nhiê kong ôh tá tro luât tung [ăng tơnêi kong ki châ pơcháu ăm rak ngăn. Pôa Dương Văn Trị tối rơdêi, túa pơkâ pơcháu kong ăm pơlê pơla rak ngăn tơtro tâ [ă tơdroăng ki ai khât dế nôkố: Pơcháu ăm tơ rêm rơpo\ng lăm pơtrui, gak ngăn kong xuân ôh tá ai kơbố séa ngăn la tâng pơcháu ăm pơlê pơla môi tiah kăn pơkuâ thôn, krâ pơlê kô xing xoăng hâi khế, hâi kố ăm 3 ngế ngế lăm ngăn, mê ah ngế ki chêh hâi ki 3 ngế ki mê lăm séa ngăn. Tâng ôh tá lăm ngăn ôh tá chêh. Xo ah hmôi kơxo# liăn ki mê kô kum ăm thôn, pơlê; khu ki rak ngăn kô ai roh chêh tối tơdroăng ngế ki kố hâi lăm ngăn, ngế ki tá tro, hâi kố ngế ki kố lăm pơtrui [ă hía hế… ngăn tiah mê nếo châ tơ-[rê. Ngế ki lăm, vâi tối ôh tá lăm. Ngế ki pêi pro tro vâi tối ngế pêi ôh tá tro, tu\m tơdroăng mê kô châ séa ngăn, chêh tối tu\m têk. Sap ing pơlê pơla kô chiâng ai tơdroăng ki tơbriât dêi rơpó vâ pêi thăm kơhnâ khât tâ. Tâng pơcháu ăm rơpo\ng, á hlo ôh tá tơ-[rê khât. Ai mâu ngế drêng châ pơcháu ngế ki hiăng 5 chât lơ 60 hơnăm. Klêi 10 hơnăm pơcháu ăm ngế ki mê hiăng 7 chât to lâi hơnăm, gá ôh tá ai ivá xếo ki vâ lăm ngăn kong.

          Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó môi tung khu pêt kong Kon Plong nôkố dế rak ngăn lối 56 rơpâu ha kong [ă tơnêi pêt kong, tung mê, ai vâ chê 35 rơpâu ha ai tu\m tơdroăng ki kum mơhá liăn ăm tơdroăng rak ngăn kong. Hneăng hơnăm 2011-2015, Ko\ng ti tơru\m [ă 665 rơpo\ng, mâu ngế phá [ă 7 thôn, khu pơkuâ rơpo\ng ki rak ngăn kong. Pôa Vũ Văn Bắc, kăn pơkuâ Ko\ng ti ăm ‘nâi, hlo tơdroăng ki pơcháu kong ăm rơpo\ng mâu ngế phá rak ngăn ôh tá châ tơ-[rê [ă tơdroăng ki pơcháu ăm kuăn pơlê, sap ing hơnăm 2016, Ko\ng ti hiăng hơ’lêh pơcháu ăm 41 rơpo\ng kuăn pơlê a 30 thôn, pơlê. Tiô pôa Bắc tối, vâ mơdêk hnoăng cheăng dêi pơlê pơla tung tơdroăng ki veăng rak ngăn kong, tíu cheăng kố kal ai túa pơkâ mơhnhôk krâ pơlê, mâu ngế ki châ kuăn pơlê loi nhuo#m [ă mâu ngế ki kơhnâ tung tơdroăng rak ngăn kong: {ă mâu kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo ki châ vâi loi nhuo#m tung pơlê cho kal má môi, mê athế pơcháu ăm ngế ki mê [ă tơná ngế ki mê athế mơdêk dêi tâi ivá mê nếo châ tơ-[rê, tâng ôh tá pro tiah mê, pin hmếo pơ pơcháu cheăng ăm ngế ki mê la ôh tá ăm kâ liăn ôh tá trâm achê [ă ngế ki mê gá tơpá khât. Á tơku\m po Hneăng hôp krâ pơlê, kăn pơkuâ thôn thế kuăn pơlê tung thôn tung khu ki kơhnâ lăm prôk ngăn a mơ’nui hơnăm kô diâp ăm pri mơhá’’.

     Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng