Hiăng hên hơnăm kố, ôh tá iâ pơlê, chiâk deăng a mâu kơpong hdroâng kuăn ngo hiăng chiâng tíu ôm hyô tơ’mot hên tơmối tung tơnêi têa ƀă kong têa ê troh ôm hyô. Kơpong tơnêi tơníu kong kế ki chiâng xêh lĕm mơnâ, hyôh kong prâi rơngiâp krúa lĕm, tơdroăng mơhno túa lĕm tro, mâu khôi túa tơlá ki hơniâp lĕm dêi 53 to hdroâng kuăn ngo nhŏng o, hiăng chiâng khôi túa ki lĕm krê xêh, kơnía git dêi ôm hyô Việt Nam.

Môi  tiah tơdroăng ki tối dêi pôa Tráng A Cao, pơlê Hua Tạt, tơring Vân Hồ kong pơlê Sơn La:

“Vân Hồ kố cho tíu hngíu, prá alâi, plâi mê khế ki lâi xuân ai môi tiah mận đào, kơchâi - plâi - pôm. Tơmối châ lăm ngăn ƀă krí xêh a kơdrum,vâ roê djâ ngi hngêi. Chiâng vâ tối ‘na Hà Nội vâi rơhêng vâ krếo thế mê ngin kô krí tê ƀă pơtroh a rơxế troh Hà Nội ăm tơmối ôm hyô”.

Mâu kơpong ki hmôu pơ tê xêh ki môi tiah hdrối nah, mê nôkố hiăng châ tơdjêp troăng prôk tơ’lêi hlâu chiâng mâu kơpong ki pêt kơchâi plâi pôm, pơkeăng ki kơnía. Ki pơxúa dêi kơpong peăng kong ngo, kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo rế châ mơdêk ki kơnía drêng mâu hngêi trăng, troăng klông on tơhrik, hngêi hriâm, hngêi pơkeăng pơlât, hyôh măng ƀă hên ki ê dế rế hía rế châ mơjiâng bro.

Bu riân tung pơla hơnăm 2011 – 2020, Chin phuh hiăng kơjo kum ‘no liăn sap ing liăn Tơnêi têa ăm mâu tơring kơtiê, cheăm, thôn, pơlê ki malối xơpá dêi kơpong Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam bộ vâ chê 1.700 rơtal liăn, tâng riân tá mâu kơxô̆ liăn ki tŏng kum ƀă mơhnhôk veăng tơlo tung lâp pơlê pơla, mê tâi tâng kơxô̆ liăn xing xoăng ăm pơla hneăng ki kố tâk troh lối 16 rơpâu 700 rơtal liăn.

Troh nôkố mơ’nui hơnăm 2020 hiăng ai lối chât rơpâu toăng hngêi trăng châ mơjiâng bro ƀă hiăng ăm xúa, tâi tâng mâu cheăm ai troăng prôk lĕm troh a mâ tíu xiâm cheăm, lối rơtuh km troăng lĕm hiăng ai a rêm thôn, pơlê hiăng bro klêi ƀă hên ki ê. Tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo dế rế hía rế châ mơdêk, hên kơpong hiăng chiâng tíu ki tơ’mot ‘no liăn cheăng, ôh tá iâ ngế hiăng lôi kơphô̆ vêh pêi cheăng kâ a pơlê, cheăm dêi tơná.

Troăng hơlâ ăm mung liăn kơjo kum, tŏng kum liăn laih iâ rơtế ƀă tơdroăng ki hnê hriâm kih thuât, hiăng kum hên rơpŏng hdroâng kuăn ngo ‘no liăn pêi cheăng tơƀrê tung mâu túa pơkâ pêt kế tơmeăm, hluăn ing kơtiê bro kro mơdrŏng. Môi tiah rơpŏng pôa Ngin a pơlê cheăm Đăk Yă, tơring ‘Mang Yang, Gia Lai.

“Hdrối nah rơpŏng á xuân xơpá, kơnôm châ mung liăn ing hngêi rak liăn tŏng kum rêh ối pơlê pơla, xuân ai rôh ki châ hriâm a rôh po hnê hriâm, ‘no liăn rak ngăn loăng pêt kơphế ƀă păn ro, mê rơpŏng xuân hiăng chía niân, cheăng kâ xuân tơtêk tâ”.

Hlo tơdroăng ki khât kố, ƀăng tơnêi pêi chiâk dế rế hía rế ai xếo xua mơjiâng bro mâu kơpong cheăng ƀă kơmăi kơmok, bro kơphô̆, mâu khu râ pơkuâ cheăng, kong pơlê tơmâng ngăn hnê cheăng pêi ăm kuăn ‘nĕng hdroâng kuăn ngo, tơrŭm ƀă mâu khu mơdró kâ kơjo kum tăng cheăng pêi ăm kuăn ‘nĕng hdroâng kuăn ngo a tơring, cheăm. Ing mê, kum mâu vâi o ai hên rôh châ pêi cheăng ƀă pêi lo liăn tơniăn.

Pôa Nguyễn Chí Nhân, Kăn phŏ pơkuâ hngêi trung Kao đăng Kŏng ngê̆ ƀă kinh tê̆ Kŏng ngiê̆p kong pơlê Thái Nguyên ăm ‘nâi:

“Mâu vâi o hok tro lăm troh a hngêi trung veăng hriâm tung tơdroăng hriâm tâp 9+ châ hngêi trung xoăng tíu kâ, tíu ối tê kơtê. Tung pơla hriâm tâp, hngêi tơpui ƀă mâu khu mơdró kâ vâ tơkŭm po ăm mâu vâi o hriâm tâp châ mơnúa pêi pro châ kâ liăn vâ vâi o hrê tung rêh ối rêm hâi”.

Mâu troăng hơlâ pơkâ dêi Đảng, troăng hơlâ pơkâ dêi tơnêi têa mơnhông kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo pơla hơnăm 2016 – 2018 châ 7% ƀă rế hía rế tâk tiô rêm hơnăm, hên tâ tâng vâ pơchông ƀă pơkâ tơdjuôm dêi lâp tơnêi têa. Kơxô̆ rơpŏng kơtiê tung lâp kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo kơdroh 4% tung môi hơnăm.

Ai 27 tơring ối tung kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo ối tung 31 to kong pơlê, pơlê kong kơdrâm pêi klêi hnoăng cheăng mơjiâng thôn pơlê nếo. Lâp tơnêi têa ai 316 to hngêi trung Phôh thong Hdroâng kuăn ngo ai tíu kâ koi ối pơtê ƀă lối 109 rơpâu ngế hok tro. Pơla hơnăm 2016 – 2020, ai lối 800 rơpâu ngế hdroâng kuăn ngo châ hnê ăm cheăng pêi, tăng cheăng pêi ăm lối hrĭng rơpâu ngế.

Rơtế amê, rêm hneăng, Đảng pin ai mâu troăng hơlâ tŏng kum nhên kơjo ăm rêm kơpong. Mơ’nui hơnăm 2022, Khu xiâm pơkuâ tơdroăng kal kí hiăng ai Pơkâ kơxô̆ 23 ‘na túa hnê mơhno mơnhông mơdêk cheăng kâ, rêh ối pơlê pơla ƀă rak vế gâk kring tơniăn kơpong Tây Nguyên troh hơnăm 2030, troăng ngăn troh hơnăm 2035, mơnhên, tơdroăng pơkâ xiâm troh hơnăm 2030 ah Tây Nguyên cho kơpong ki rĕng mơnhông, krá tơniăn ngăn tung tơdroăng pơkâ ‘na cheăng kâ ngiât, tâ tá; ai hên ki lĕm ‘na mơhno túa lĕm tro, hdroâng kuăn ngo, tíu troh ki hơniâp ro ăm tơmối ôm hyô tung tơnêi têa ƀă ing kong têa ê.

Mơnhông mơdêk pêi chiâk deăng tơƀrê khât. Tŏng kum ‘na tơnêi ối, tơnêi pêi chiâk ăm hdroâng kuăn ngo ƀă hên ki ê. Vâ pêi pro troăng hơlâ ki kân kố, sap ing apoăng hơnăm 2023, Pơkâ dêi Kuô̆k hô̆i ‘na pơkâ bro mâu troăng hơlâ tŏng kum tung mơnhông mơdêk Ƀuôn Ma Thuột (Dak Lak), kơphô̆ tíu xiâm kơpong Tây Nguyên bro ivá ăm tơdroăng ki mơnhông tá kơpong, châ tơbleăng pêi pro, hiăng châ tơdroăng ki môi tuăn khât ôh ti xê to kuăn pơlê Dak Lak. Pôa Trần Văn Tiến, kăn Kuô̆k hô̆i kong pơlê Vĩnh Phúc ăm ‘nâi:

“Tơdroăng pơkâ dêi Kuô̆k hô̆i ‘na tíu bro mâu troăng hơlâ tŏng kum mơnhông mơdêk pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột cho kal khât, vâ mơdêk rĕng mơjiâng Ƀuôn Ma Thuột cho kơphô̆ xiâm kơpong Tây Nguyên ƀă ivá mơnhông mơdêk cheăng kâ rêh ối dêi kơpong Tây Nguyên. Kố cho kơpong ki ai kong pơlê tung la ngiâ ki kal, tung tơdroăng rak vế gâk kring pơlê pơla cheăm bêng dêi tơnêi têa ƀă cho kơpong ki ai hên hdroâng kuăn ngo rêh ối, la cheăng kâ rêh ối pơlê pơla hrá mơnhông tơtêk mê kal athế ai mâu troăng hơlâ pơkâ ki kal vâ mơdêk cheăng kâ rêh ối pơlê pơla dêi kơpong kố kâi châ tơtêk”.

Troh nôkố mâu troăng hơlâ tŏng kum hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo hiăng châ tŏng kum tơkŭm tung Tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa mơnhông mơdêk cheăng kâ rêh ối pơlê pơla kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo pơla hơnăm 2021 – 2030  vâ mơnhông cheăng kâ kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo pơla hơnăm 2021 –

2030 vâ mơnhông tâi tâng tơdroăng cheăng kâ kơpong hdroâng kuăn ngo. Tiô tối hdrối tâi tâng kơxô̆ liăn ‘no pêi pro Tơdroăng sap ing nôkố troh hơnăm 2025 cho lối 137 rơpâu rơtal liăn. Tơdroăng tơbleăng pêi pro tơdroăng pơkâ tơnêi têa dế châ Đảng, Tơnêi têa, Kuô̆k hô̆i tŏng kum mâu tơdroăng ki xơpá, mơdêk rĕng tơdroăng pêi pro, pôa Hầu A Lềnh, ngế xiâm pơkuâ Vi ƀan Hdroâng kuăn ngo ăm ‘nâi:

“Tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa mơnhông cheăng kâ reh ối pơlê pơla kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo pơla hơnăm 2021 – 2030 châ kơchuâ chêh ƀă 10 tơdroăng tơkêa tung tâi tâng, châ tơbleăng a 51 to kong pơlê kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă kong ngo tung tơdroăng ki tơkŭm mâu troăng hơlâ tŏng kum pơla hơnăm 2016 – 2020 ƀă pơla hơnăm hdrối nah ki ối xêt khât ƀă mâu troăng hơlâ tŏng kum nếo tơtro ƀă tơdroăng ki rơhêng vâ tung tơdroăng ki ai khât vâ pêi châ mâu tơdroăng ki tơkŭm mâu troăng hơlâ tŏng kum, môi tuăn, ‘nâng ‘nâi tơdroăng ki pơkuâ ngăn, xing xoăng nhên hnoăng cheăng, rak vế tơniăn tŭm mâu kơxô̆ liăn tơkŭm, ‘no cheăng tơtro, ăm mâu kơpong ki xơpá má môi tung mâu khu hdroâng kuăn ngo ki ai tơdroăng ki xơpá ƀă kơpong hdroâng kuăn ngo”.

Sap ing mâu troăng hơlâ tŏng kum ai pơxúa kố tung hên hơnăm hdrối nah dêi Đảng, tơnêi têa hiăng ƀă dế kum mơdêk tơdroăng reh ối liăn ngân, kế tơmeăm, hiâm mơno dêi kuăn pơlê, bro ivá vâ kơpong hdroâng kuăn ngo mơnhông, veăng kum tơdjuôm ivá tung tơdroăng ki mơdêk cheăng kâ rêh ối pơlê pơla dêi lâp tơnêi têa.