Môi tơdroăng hơ’muăn ki khéa kho, rêm roh troh rơnó pơtê hriâm vâi hdrêng ôh tá lăm a hngêi trung, vâi hdrêng vêh ối a hngêi ƀă nôu pâ kuăn pơlê mê mâu tơdroăng klâk têa a vâi hdrêng mơni kô rế hên. Tơdroăng ăm ‘nâi ing pôa Đặng Hoa Nam, Ngế xiâm pơkuâ ngăn vâi hdrêng, Khu xiâm ngăn mố đô̆i tro rong ƀă rêh ối pơlê pơla nếo ăm ‘nâi pro pin chiâng khéa kho tung hiâm mơno.
Nếo achê kố, hâi lơ 20/5, a tơring Hàm Thuận Bắc, kong pơlê Bình Thuận hiăng ai tơdroăng klâk têa, pro 4 ngế o kơdrâi hriâm râ má môi hlâ, xúa lăm kêi reăng sen klêi mê hum a long Sông Quao, pơla ki a chê dêi péa to cheăm Hàm Phú ƀă Thuận Minh, tơring Hàm Thuận Bắc. Kố cho môi tung mâu kơxô̆ ki hên ngế hlâ klâk têa a rôh pơtê hriâm.
Vâ hbrâ mơdât hlâ klâk têa, nôkố ai 3 troăng rơhlâ tơmâng pêi pro tơƀrê mê cho hnê klê têa, hnê tơdroăng vâi hdrêng vâ kring vế tơná a têa; pơtâp tơdroăng rêh ối tơniăn hbrâ, mơdât klâk têa (ai kơnâng kâng, tíu chêh tơbleăng tối ăm ‘nâi mâu tíu rơ-iô vâi hdrêng ôh tá chiâng prôk, thế ai ngế kân djâ, ai mâu tŏng xo, mâu ngế tŏng xo mơngế trâm xía vâ a ‘núa têa kơxĭ ki hum; tơmeăm khoăng mơjiâng pro thế ai kơnâng kâng, ai kơnâp dâp, ai tíu chêh tơbleăng); tơdroăng hnê tối, hnê hriâm ăm rơpŏng hngêi, nôu pâ ƀă mơngế ki păn rak mâu tơdroăng hbrâ mơdât klâk têa thế châ tơbleăng troh lâp lu.
Mâu tơdroăng chêh hnê klê têa, tơdroăng hnê rak tơniăn a têa ăm vâi hdrêng hiăng châ chêh klêi. La gá, vâ kơdroh ‘na vâi hdrêng klâk têa, pôa Đặng Hoa Nam, Ngế xiâm pơkuâ ngăn vâi hdrêng ai tối tiah kố:
‘’Ngin tối tiah kố, pin kal mơdêk tơdroăng hbrâ mơdât, ôh tá xê to hnoăng cheăng tung tơdroăng tơleăng mơnhên hnoăng cheăng hbrâ mơdât. A pơtih: Môi tơdroăng hlâ klâk têa a vâi hdrêng pakĭng lăm pôu hơlêm rơpŏng hngêi hbrâ tơmeăm vâ ’mé ngế hdrêng, mê cho túa vâ tŏng kum.
Tâng lăm pôu ngăn tiô hnoăng pro kăn, lơ tiô hnoăng cheăng tro luât mê mâu kăn ki ối a mê, kuăn pơlê a mê, rơpŏng hngêi a mê thế tơkâ luâ mâu tơdroăng pá ki pro hlâ a vâi hdrêng.
Mê thế mơdêk hnê klê têa, hnê tơdroăng vâ rak tơniăn, mơdêk séa ngăn tơniăn vâ pro ti lâi mâu tơdroăng môi tiah mê pôi tá ai xếo. A kố a vâ tối nhên troh tơdroăng hbrâ mơdât, tá tơdroăng pro pơlăm pơlối ‘nêk mơ’nêa vâi hdrêng tung veăng, mơdât xía vâ rong râ a vâi hdrêng, hbrâ, mơdât klâk têa a vâi hdrêng’’.
Pôa Đặng Hoa Nam, Ngế xiâm pơkuâ ngăn vâi hdrêng xuân tối: Ki tơƀrê dêi tơdroăng hnê tối hbrâ mơdât klâk têa a vâi hdrêng hiăng pơ’lêh tơbrê, kum mâu nôu pâ hlê nhên ki tơ’lêi klâ klâk têa vâ ai tơdroăng hbrâ mơdât ăm kuăn ‘nĕng. Kơxô̆ vâi hdrêng hlâ klâk têa a Việt Nam rế kơdroh, sap 3.300 ngế hdrêng (hơnăm 2020) chu ối 1.990 ngế hdrê (hơnăm 2021). Tâng riân sap 3-5% tung hơnăm, tơ’mô ƀă dâng 100 ngế vâi hdrêng/hơnăm.
Ki khât ăm hlo mâu kong pơlê ki lâi hbrâ xing xoăng liăn ngân ƀă mơngế pêi cheăng ki mê, a mê kơxô̆ vâi hdrêng hlâ klâk têa kơdroh hên:
“Ngin xuân pói vâ kơxô̆ liăn ‘no pêi cheăng ing kong pơlê tơtro vâ pin tŏng kum vâi hdrêng, malối cho mâu rôh vâi hdrêng klâk têa hlo hơ-ui ‘nâng. Mơhé pin hiăng kơdroh kơxô̆ vâi hdrêng klâk têa rêm hơnăm. Rêm hơnăm nôkố tâng riân pin kơdroh châ dâng 100 ngế vâi hdrêng hlâ xua klâk têa tâng vâ pơchông ƀă hdrối nah.
Laga, ngin hlo tiah kố cho kong pơlê ki lâi ki tơmâng ‘no liăn mơjiâng tơmeăm khoăng, pơtih: Krâ pro mâu tíu klê têa ki rơkê, tơkŭm po mâu lâm hriâm klê têa tơniăn a têa, tơkŭm po lâm hnê tơniăn ăm vâi hdrêng... amê kơxô̆ vâi hdrêng hlâ xua klâk têa kô châ kơdroh.
A lâi ai mâu kăn ƀă kuăn pơlê veăng pêi a tơdroăng séa ngăn hyôh kong prâi a têa tơniăn, tối tơbleăng hdrối mâu tơdroăng kô tơniăn a têa ăm vâi hdrêng ing: Kloh têa, tíu hdoăng têa, long, klêi mê mâu tíu mơjiâng pro ai tơdjâk troh hyôh kong prâi têa mê ngin hlo tiah kố tơdroăng kơdroh rĕng.
Viết bình luận