Mâu hâi kố, rơtế mâu kong pơlê ki ê a Tây Nguyên, kơpong tơkăng kong Thuận Hạnh, tơring Dak Song, kong pơlê Dak Nông dế phiu ro mot tung rơnó krí kơphế. Tíu tơkăng kong hơngế hơngo, mâu ngế ki lăm krí kơphế tơkŭm kơdrâm, laga a kố ôh tá ai tơdroăng tong tơmeăm.

Nâ Nguyễn Thị Trang, ối a thôn Thuận Bắc, cheăm Thuận Hạnh, tơring Dak Song, tối ăm ‘nâi:

“Drêng mot rơnó krí kơphế, tiu kal tăng mơngế pêi cheăng mê ngin thế tối tơbleăng mơngế ki troh ối krí kơphế ƀă kŏng an cheăm lơ đông mô đô̆i gâk tơkăng kong. Ƀă tâng ai mơngế ki tơvaih mê ngin kô tơbleăng ăm đông mô đô̆i gâk ngăn tơkoăng kong achê má môi’’.

Drô troăng tơkăng kong xŏn vâ chê 20 km ối tung cheăm Thuận Hạnh ai hên chiâk deăng dêi kuăn pơlê pêi pêt mơjiâng tơmeăm khoăng sap ing ton nah. Ngoh Y Quyết, hdroâng kuăn ngo M’Nông, ối a ƀon Sa Pa, cheăm Thuận An, tơring Dak Mil pêi kơphế a kơpong tơkăng kong Thuận Hạnh, tối, rêm ngế kuăn pơlê drêng pêi chiâk deăng pơrá hlê plĕng rơtế mô đô̆i gâk tơkăng kong tơdjuôm ivá rak tơniăn troăng tơkăng kong, tơneăn:

“Rơpŏng á ai chiâk deăng a kố, ƀă ai tơneăn a chiâk hlối. Rêm roh lăm chiâk á xuân po văng nhâ rơtâ tá tơneăn. Ƀă tâng châ hlo ngế ki tơviah mot tung kơpong tơkăng kong mê ngin kô tơbleăng ăm mô đô̆i gâk tơkăng kong ‘nâi. Mô đô̆i gâk tơkăng kong lăm séa ngăn đi đo mê ngin xuân hmiân tuăn pêi chiâk deăng, pêi kơdrum akố’’.

Ƀă ngoh Nguyễn Văn Tuynh mê tối, tơdroăng ki hmâ rêh ối amê dêi mô đô̆i gâk tơkăng kong, pêi lĕm tro tơdroăng pơtâng tối, mơhnhôk kuăn pơlê, kuăn pơlê a kơpong tơkăng kong thế hlê plĕng veăng gâk kring tơniăn, gâk kring hnoăng pơkuâ tơnêi tơníu tơkăng kong tơnêi têa.

“A kố cho kơpong pa kong tơkăng kong, xua mê drêng pin hlo ai tơdroăng ki tơviah, môi tiah ai mơngế tơmối mot, mê pin kô tơbleăng tơdrêng ăm tíu gâk lơ đông. Tối tơdjuôm cho tơrŭm cheăng pơla đông mô đô̆i gâk tơkăng kong ƀă kuăn pơlê akố mê cho lĕm tro ‘nâng’’.

Kơpong tơkăng kong Thuận Hạnh ai 13 hdroâng kuăn ngo nhŏng o rơtế rêh ối. Vâ mơjiâng tâi tâng kuăn pơlê gâk kring rế hía rế krá tơniăn, Đông mô đô̆i gâk tơkăng kong Dak Song hiăng tơbleăng ƀă rơtế khu râ kăn pơkuâ kong pơlê mơjiâng ƀă rak pêi cheăng 9 tôh pơkuâ troăng tơkăng kong, tơneăn ƀă 11 tôh pơkuâ gâk kring thôn. Kơnôm tơdroăng tơdjuôm ivá dêi kuăn pơlê, mê mâu hơnăm achê kố, a tíu tơkăng kong Thuận Hạnh ôh tá châ hlo ngế ki lâi mot ôh tá tro luât.

Tiô Trung tă Lương Đình Hùng, Cheăng kal kí đông gâk tơkăng kong Dak Song, kong pơlê Dak Lak, mơnhên gâk kring krá tơniăn kơpong tơkăng kong ôh tá xê to hnoăng cheăng dêi mô đô̆i gâk tơkăng kong mê ối cho hnoăng dêi tâi tâng kuăn pơlê, thế kơnôm ivá rơdêi dêi kuăn pơlê. Tơrŭm ƀă kuăn pơlê, đông lêng đi đo tŏng kum kum ăm tơdroăng rêh ối pơlê pơla, ‘’rơtế kâ rơtế ối rơtế pêi’’ môi tuăn ƀă kuăn pơlê a kơpong tơkăng kong.

Tơdrêng amê, pêi lĕm tro tơdroăng tơbleăng, rơtế khu râ kăn pơkuâ hnê ngăn cheăng Đảng, khu râ kăn pơkuâ pơlê mơdêk tơdroăng tâi tâng kuăn pơlê veăng gâk kring troăng tơkăng kong, tơniăn, ki má lối ƀă mâu rơpŏng rêh ối lơ ai tơnêi pêt mơjiâng tơmeăm achê tơkăng kong:

“Ngin mơnhên pakĭng mâu troăng pêi cheăng tơkăng kong mê đông thế kơnôm a kuăn pơlê, kuăn pơlê cho khu ki xiâm tung pơkuâ gâk ngăn tơkăng kong, mô đô̆i gâk tơkăng kong cho khu ki xiâm pơkuâ. Rêm hơnăm mê tíu cheăng tơrŭm ƀă khu râ kăn pơkuâ cheăm tơkŭm po hên tơdroăng khôi túa lĕm tro hơdruê xoâng tơ’noăng ivá, ƀă mơgêi 1 hơnăm pêi pro tơdroăng tâi tâng kuăn pơlê gâk kring hnoăng pơkuâ tơkăng kong, vâ rơtế kuăn pơlê pêi pro lĕm tro hnoăng gâk kring hnoăng pơkuâ gâk kring tơkăng kong tung pơlê pơla’’.

Khu râ kăn pơkuâ Đông mô đô̆i gâk tơkăng kong Dak Song tối ăm ‘nâi tơ’nôm, “Tâi tâng kuăn pơlê veăng gâk kring hnoăng pơkuâ tơnêi tơníu, gâk kring tơkăng kong tung rơxông nếo’’ thế châ pêi ƀă tơdroăng tơ’noăng pâ nhuô̆m tơnêi têa ƀă mơjiâng thôn pơlê nếo, mơdêk mơnhông cheăng kâ, mơdêk tơdroăng rêh ối kuăn pơlê. Tung la ngiâ tíu cheăng kô pơtối tơrŭm krá tơniăn ƀă khu râ kăn pơkuâ hnê ngăn cheăng Đảng, khu râ kăn pơkuâ pơlê, mâu khu cheăng, khu râ pơtâng tối, mơhnhôk, tŏng kum kuăn pơlê mơnhông cheăng kâ – rêh ối pơlê, xăm kơklêa, kơdroh kơtiê, kum mơjiâng tơdroăng cheăng gâk kring tâi tâng kuăn pơlê ó rơdêi.