Tung rôh kong mê a rơnó hơngui, ngoh Phạm Văn Hát, thôn Kim Đôi, cheăm Ngọc Kỳ, tơring Tứ Kỳ, kong pơlê Hải Dương tơbleăng ‘na dêi plông ki rơdâ – tíu ki mơđah hên hĭn kơmăi kơmok. Ƀă kơpeăng kŏng ki rơkê, ngoâ hlê plĕng dêi ngế ki pro rơkê, mâu kơlêa meăm hngíu ki ôh ti chiâng klâi mê hiăng chiâng kế tơmeăm ki xúa tŭm tung tơdroăng rơhêng vâ xúa ki lâi cho kơmăi xôh pơkeăng kơdê oâ hdrong, kơmăi ki lêa kơtôu kloăng sen, kơmăi ki tah kơxái on tơhrik, kơmăi ki pro kơƀăn đa ƀă hên ki ê. Ngế ki bro mâu kơmăi kố bu pơxiâm mot cheăng tung kơvâ tơmiât bro tơmeăm khoăng lối 10 hơnăm.

“Hơnăm 2007-2010, á cho ngế ki apoăng a kơpong peăng Kơnhŏng pro tíu ki pêt kơchâi krúa, xuân rơhêng vâ pêi hdrối, la á pêi rĕng luâ râ tâng vâ pơchông ƀă tơdroăng ki vâ, mê lŭp vâ chê 4 rơtal liăn. Klêi kơ’nâi tro lŭp mê, á khŏm mơ-eăm lăm troh a Israel vâ tăng ‘nâi xua ki klâi ki á pêi chiâng ôh tá rơhéa. Má môi cho xo liăn mơdrếo chĕn, má 2 cho ngăn tơdroăng ki hriâm ƀối ing vâi vâ ai klâi ‘lo ki tơná tá hâi hlê”.

Lăm ngi Israel, ngoh Phạm Văn Hát châ ngế ki pơkuâ ngăn pơcháu ăm pêi cheăng rơvât phon ăm loăng pêt. Kong tô khăng khoăng dêi tơnêi ai to prê Trung Đông hên hâi pro ngoh chiâng ôh tá ai ivá.

“Êak í ki vâi pro lo ing kơmăi gá tôu ó khât, ngôi kơtâk môi tiah vâi moê tơxông. Ai hâi ki ‘nâ tôu troh 49 – 50 đô̆ C, ai hâi ki ‘nâ á ôu châ 8 kung kếo têa coca ki môi kung kếo ai 1 lit tơdế. Tơbrêi mê khĕn ngế ki pơkuâ lo, tối rơhêng vâ bro kơmăi. Á hdrối mê xuân pro ngế ki hâng pơklĕp meăm. Má 3 mơnúa ngăn chiâng. Mê á ôh ti ‘nâi nâl Ănglê, gá hmôu pơ tơgôu a ko á, ko á tối same same. Hâi apoăng ôh ti ‘nâi same same cho ki klâi, êng mâu kăn teăng mâ vâi tối, mê cho vâi khĕn vâi ƀă êh  rơkê môi tiah dêi rơpó”.

Châ trâm mâu tơdroăng ki pêi chiâk deăng chal nếo nôkố dêi kong têa pú, drêng tơmiât troh hdrối nah, athế mung troh 40 ngế pêi cheăng ki ôh ti ‘nâi xúa kơmăi kơmok, ngoh Phạm Văn Hát tăng hlo xiâm kối ki tơná pêi ôh ti rơhéa dêi tơná. Tiah mê, ngoh khŏm mơeăm vêh dêi ngi pơlê xiâm bu klêi kơ’nâi môi hơnăm, po tíu ki hân pơklĕp mơ-eăm ƀă kơxô̆ liăn chĕn cho hên. Ôh tá vâ hmâng mâu tơdroăng tơpui tối ‘na môi ngế kuăn pơlê pêi chiâk hriâm tâi lâm 7, ôh tá kâi mơdrếo liăn chĕn, vêh a pơlê pơxiâm pêi cheăng, hâi măng hriăn tơmiât vâ bro kơmăi poê nhâ, kơmăi hâng pơklê̆p meăm, ngoh Hát xo mâu tơdroăng ki rơkê plĕng ki ai khât a klâng chiâk vâ thiê̆n ăm mâu tơdroăng ki ôh tá châ hriâm lâm kân.

Tui lui rơtế ƀă tơmeăm bro klêi ki apoăng klêi kơ’nâi 2 hơnăm tơmiât bro hiăng châ bro klêi “Robot ‘măn kloăng” ki ôh tá xúa on tơhrik mê bu ai to 1 motor, 1 quạt gió, ki têi cho 200W la ki têi ‘na ki mơdâ kloăng rĕng tâk péa xôh tâng pơchông ƀă kơmăi ki môi tiah mê.

“Robot ‘măn kloăng, motor bu tơ’mô ƀă mŏng kâ hmê xo. La ai mâu hâi ki ‘nâ á lăm Hà Nội 2 – 3 xôh. Tâng roê ôh tá chiâng xúa bu chiâng pơhlêh tung môi hâi xo. Mê á to rơxế hon đa lăm a kơchơ. Gá kŭn tiah kố la troh 3 rơtuh liăn. Vêh troh a hngêi mơnúa krâ ‘măn ôh ti chiâng, mê kơto rơxế vâ rĕng mơdrếo pơhlêh, á xuân lăm pơhlêh. Mê hâi ki apoăng kơdrâi kuăn xuân tối tiah kố tiah mê, châ to lâi liăn xuân hrê tâi a kơmăi ki ‘măn kloăng. Xuân athế môi tuăn gá ôh ti chiâng, chiâng pơtê lôi. Laga troh chôu phut kố gá hiăng pêi pro tiô ivá tơná ‘no”.

Klêi kơ’nâi ƀlêi chiâng dêi tơmeăm bro ki apoăng, hên kơmăi xúa tung pêi chiâk “inâi” “Hát bro” hiăng châ mơhno mâ. Tung mê, kơmăi pâk vaccine ăm í peâp châ grup pơkuâ dêi Alơmăng kok roê ƀă rơhêng vâ bro chiâng kơmăi ki kŭn hiâ, yă tê krâ kơvâ, rơpâ tâ tâng pơchông ƀă kơmăi dêi Alơmăng ai yă tê 35 rơtuh liăn tung môi toăng. Laga drêng ngoh Hat hiăng bro klêi túa kơmăi ki môi tiah mê bu tê rơpâ tâ 1 rơtuh liăn pro ăm grup pơkuâ kơdrâ.

Tơdroăng ki ô eăng troh a hngế, nôkố mâu kơmăi kơmok dêi ngoh Hát hiăng châ tê a 15 to kong têa tung lâp plâi tơnêi, ƀă 63 to kong pơlê, pơlê kong kân tung lâp tơnêi têa. Cho tơmối ki hmâ dêi tíu tê, pôa Nguyễn Văn Bạo, cheăm Ngọc Kỳ, tơring Tứ Kỳ, kong pơlê Hải Dương tối: Mâu kơmăi kơmok xúa tung pêi chiâk xua ngoh Phạm Văn Hát bro chiâng vâ xúa tơdrêng xua tơdroăng ki tơtro ƀă ai khât tung pêi chiâk deăng.

“Rơhêng vâ ai kơmăi kơmok tơ’lêi hlâu tung pêi chiâk deăng mê athế lăm troh a ngoh Hát nếo kok roê. Ing tơmiât mê ngoh pêi pro hơ’lêh tro khât. Mê ngin hmâ troh akố”.

Tơdế khế hdrối Têt, tíu bro kơmăi dêi ngoh Hát hiăng pơtê xo đơn bro kơmăi ki nếo xua hên luâ râ. Tung idrâp pong, idrâp hâng ôh tá tâng pơtê, Ngoh Phạm Quang Hưng, kŏng nhân dêi tíu bro kơmăi kố phiu ro xua tơmối roê rế hía rế hên:

“Tơdroăng ki hâk vâ tơmiât bro kơmăi kơmok xúa tung pêi chiâk mê a tíu bro dêi ngoh Hát hơ’lêh tơtro ƀă rêm tơdroăng ki rơhêng vâ pêi chiâk, dêi kuăn pơlê pêi chiâk deăng”.

Ngăn mâu kơmăi kơmok dêi tơná chiâng bro, ngoh Phạm Văn Hát ối ai hên tơdroăng tơmiât tung hơnăm Giáp Thìn vâ bro. Ivá tơmiât bro, tơdroăng ki hâk vâ bro mê hên hĭn khât ƀă hnoăng cheăng ki tơmiât bro kơmăi xúa tung pêi chiâk dế vâ pro hơ’lêh ăm mâu tơdroăng tơmiât ki vâ troh a hơngế.