Pôa Hip krâ pơlê – Ngế djâ troăng a hdrối a Kon Chiêng
Thứ ba, 14:02, 05/12/2023 Hoàng Qui/Tơplôu: Gương/VOV Tây Nguyên Hoàng Qui/Tơplôu: Gương/VOV Tây Nguyên
VOV4.Xơ Đăng - Troh a kơpong kong ngo Kon Chiêng, tơring ‘Mang Yang, tối troh inâi pôa Hip - krâ pơlê mê bố bố xuân hâk pâ ƀă nhuô̆m kơ pôa. Ƀă hiâm mơno eăng lĕm ƀă tuăn hlê rơdâ, pôa Hip hiăng djâ kuăn pơlê tơkâ hluâ pá puât vâ ai tơdroăng rêh ối phâi hơtô, tơmiât hên troăng mơhnhôk ki tro, ƀeăn ƀĕng rơkê ‘na troăng pơkâ, troăng tơdjâ dêi Đảng, troăng prôk, luât dêi tơnêi têa tung pơtâng tối, mơhnhôk, kum kuăn pơlê pơ’lêh troăng tơmiât, troăng pêi vâ  mơ-eăm hluăn ing kơtiê. Pôa châ pơto pơtih môi tiah mơná chêm ki kân djâ troăng ahdrối tung pơlê.

Ƀă kuăn pơlê mơngế Bơhnéa ối a pơlê Klah, cheăm Kon Chiêng, tơring ‘Mang Yang, pôa Hip krâ pơlê cho “Ngế ki djâ troăng ahdrối”, mơhnhôk djâ kuăn pơlê pêi cheăng kâ mơ-eăm tơkâ luâ xơpá, mơhông tơdroăng rêh ối phâi tơtô. Hiăng 75 hơnăm, tá ai kơbố ‘nâi, pôa Hip cho ngế ki hlê troăng rơhlâ ki tro dêi Đảng, Tơnêi têa ‘măn ăm hdroâng kuăn ngo, xuân môi tiah hlê tuăn tơmiât, tơdoăng púi vâ dêi kuăn pơlê. Xua mê, pôa đi đo tô tuăn pro ti lâi vâ kuăn pơlê châ hluăn ing tơdroăng kơtiê xơpá.

Tơmiât ti lâi hlối pê ti mê, pôa Hip hnê tối kuăn pơlê thế veăng tơlo liăng tơdjuôm dêi pơlê vâ ăm mâu rơpŏng kơtiê mung liăn pêi chiâk, hlối mơjiâng túa cheăng “ăm mung ro păn vâ ai kuăn”. Ing mê, rêm rơpŏng xo păn 1 to ro kơdrâi ăm ai kuăn, drêng ro hiăng ai kuăn mê rak păn kuăn gá, ro kăn pơcháu ăm ngế ki ê nếo păn.

Ing tơdroăng pêi pro ai pơxúa, hên rơpŏng hiăng chôa ‘lâng hluăn ing kơtiê. Pôa Hip đi đo tơmiât, rêh ối kum mâu ngế ki ê pro tiô rơkong Pôa Hồ hnê.

“Tơmâng rơkong Đảng, Pôa Hồ, ki lâi ai pơxúa ăm kuăn pơlê pin pro ti mê.  Tâng hlo tơdroăng ki lâi tro ‘ló thế xúa hnê ăm kuăn pơlê pin. Thế hnê tối pro ti lâi vâ kuăn pơlê hlo ôh tá ai tơdroăng ki lâi ôh tá chiâng pêi la ai hmê kâ, thế pêi cheăng ‘nôi, hriâm tơdroăng ki nếo, ki tro mê nếo tâi kơtiê. Pin hnê tối ăm kuăn pơlê tiah mê ‘’.

Drêng nếo lo ối krê, rơpŏng hngêi ngoh Bzyich cho rơpŏng kơtiê dêi pơlê  Klah, cheăm Kon Chiêng, tơring ‘Mang Yang, châ pôa Hip - Krâ pơlê veăng kum. Krâ pơlê hiăng hôp dêi kuăn pơlê ƀă môi tuăn pêi ahdrối ăm rơpŏng hngêi ngoh Bzyich mung liăn ing kơxô̆ liăn dêi kuăn pơlê vâ rôe ro kơdrâi păn ai kuăn. Cho ngế ki hiăng hmâ, pôa Hip - Krâ pơlê hnê rơkong tơpui kong hlối pêi kum on veăng ngoh kâi mơnhông pêi kơdrum vâ tăng tơ’nôm kơxô̆ liăn pê lo. Bú kơ’nâi péa pái hơnăm, tơdroăng cheăng kâ rơpŏng Bzyich rế ton rế xông tơƀrê tâ.

“Kơnôm krâ pơlê, têa kơxô kơxâm dêi vâi krâ nhŏng o tung pơlê hiăng kum ăm a kơxô̆ liăn 10 rơtuh vâ mơjiâng túa păn ro, mơnhông păn mơnăn 4-5 hơnăm kố hiăng tơniăn. La ngiâ kô ah á kô mơ-eăm tâ nếo mơnhông pêt loăng plâi lo liăn, tơkŭm păn mơnăn’’.

Ƀă tuăn tơmiât, mơnhông cheăng kâ thế rơtê hmâ ƀă pơtối rak tua lĕm tro hdroâng kuăn ngo, pôa Hip - Krâ pơlê ki hiăng ai hên ‘noăng veăng ‘no ƀă hâi chôu po mâu lâm hnê tŏn chêng ăm mâu khu hơnăm ối nếo tung pơlê. Klêi rêm rôh tâng idrâp chêng, rêm idrâp kơ’râu xuăng tơdrá rơrêk  tro khâp ƀă túa lĕm tro tiô hmâ ton nah dêi pâ pôa:

“Nôkố a hiăng krâ, bú púi vâ tung pơlê pơtối rak vế tơdroăng ki lĕm ki tro  dêi pâ pôa pin nah, ki lâi lĕm pêi, ki lâi ‘mêi ví, tah lôi. Tung pơlê mê ôh tá chiâng tơhôu pơrah dêi rơpó thế tơrŭm, hnê ăm dêi rơpó cheăng kâ rơtế  mơnhông tơƀrê. Nôkố pơlê mê ai hên hngêi ngế pro kân lĕm, mâu vâi hdrêng ki lâi  xuân châ  lăm hriâm, á hlo hiăng tâ hơniâp ro”.

Rơkong hnê tối tơdrăng kŏng hlối cheăng pêi, pôa Hip cho môi ngế Đảng viên đi đo châ kuăn pơlê pâ nhoăm. Ôh tá xê to ti mê pôa ối châ râ ủy mâu kăn, kong pơlê pâ nhoăm. Pôa Đinh Y Rươm, Kăn hnê ngăn Vi ƀan Măt trâ̆n Tơnêi têa Việt Nam cheăm Kon Chiêng, tơring ‘Mang Yang, tối: krâ pơlê Hip cho ngế ki kuăn pơlê pâ nhoăm, ‘nâi dêi hnoăng cheăng tơná, cho môi ngế kăn ƀô̆ hnê mơhnôk rơkê, cho ngế ki xiâm djâ pêi pro tơdroăng tơrŭm môi tuăn:

“Pôa hnê tối ăm kuăn pơlê pôi tá pơkrip hmâ achê, ai pơxúa khât ƀă kuăn pơlê, mâu kuăn pơlê ki xơpá pôa đi đo veăng hnê cheăng pêi. Kuăn pơlê pâ nhoăm kơ pôa. A hlo kal thế hriâm ing pôa, kơnôm pôa vâ pơtối hnê kuăn pơlê, kum ngin tung tơdroăng cheăng veăng kum kuăn pơlê, kuăn pơlê rế ton rế mơnhông tơƀrê’’.

75 hơnăm, lối 30 hơnăm mot Đảng, pôa Hip mơhno tuăn ki mơ-eăm djâ troăng a hdrối pêi pro tơdroăng ki lĕm, xo tơdroăng cheăng kum kuăn pơlê cho tơdroăng hơniâp ro. Kuăn pơlê Bơhnéa tíu kố ngế ki lâi xuân vâ tối mơnê kơ pôa Hip - ngế ki hiăng hnê mơhno djâ troăng ki lĕm hnê kuăn pơlê mơnhông cheăng kâ, tah lôi túa tơlá ton nah ki ôh pá tro, kum kuăn pơlê ai tơdroăng rêh ối hơniâp ro phâi tơtô.

 

Hoàng Qui/Tơplôu: Gương/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC