VOV4.Sêdang - {uôn Ako\ Dhông a pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak ôh tá xê to vâi ô eăng ki le\m môi tiah ton nah dêi pơlê mơngế Rơđế, mê ối tơviah xua mâu kơchâi kâ ki pơchên kâ tâ kơhriâm. Hơpiâp on a hngêi trá xŏn, tơmối troh ôm hyô châ mot ngăn kâ mâu kơchâi ki kêi ing chiâk deăng xuân cho ing kơpeăng kŏng mơngế Rơđế pế pơchên.

Tâng pó cho ngế ki hâk vâ ƀă tơdroăng ôm hyô hnối ôu kâ, mê cho tơdroăng ki tí tăng ‘nâi mâu kơchâi kâ kơhiâm dêi mơngế Rơđế a tơnêi Tây Nguyên ki ai to kong tô, kong khía kố kô kum ăm mâu rôh ki tí tăng ‘nâi kế kâ Việt Nam tơ’nôm rế ai hên. Maluâ ôh tá hâi ai troh, mê bu a tíu xiâm pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak, tơmối xuân chiâng vâ kâ mâu kơchâi ki kơhiâm dêi mâu ngế Rơđế, drêng troh a ƀuôn Akŏ Dhông.

Ƀuôn Akŏ Dhông ki lĕm hiăng chiâng tíu ôm hyô ki châ vâi ôu eăng, ƀă mâu toăng hngêi xŏn dêi mâu ngế Rơđế. Rơtế amê cho mâu tơdroăng po mơhno túa lĕm tro ki hơniâp ro. Ngoh Y Gia Ƀyă cho ngế ki cheăng hơnăm ối nếo dêi Kơpong ối pơtê ôm hyô Akŏ Ea (ối tung ƀuôn Akŏ Dhông) tơbleăng ăm tơmối:

“Á kô tơbleăng ‘na khôi túa lĕm tro dêi mâu ngế Rơđế. Drêng troh a kông pó kô hlo môi pâ kông kố ai péa to tôu vâi kơdrâi ƀă môi pâ mê ôh tá ai. Tiah hmâ tơmối êng, á kô tơbleăng ăm vâi xua ngin tiô peăng pá nôu, ngế nôu đi đo cho ngế ki kân má môi, xua mê drêng ngin tơdah tơmối, tơmối kô to tiô troăng ki ai péa to tôu dêi ngế nôu, drêng tơmối vêh mê kô chiâng vâ chu tiô troăng ki pơ’lêh lơ chu tiô troăng ki ton xuân chiâng”.

“Chu pŭn rơnó” dêi mơngế Rơđế ôh tá chiâng lôi mâm ki hơkĕm ai hlá êi ƀă hăng drêh pêi xú hŏm

Tơkôm tơmối hvêa chêng a tơrêm kơlo kông dêi hngêi xŏn, tíu ôu kâ Akŏ Ea dêi môi rơpŏng Rơđế tơdah tơmối ƀă hyôh ki xú le\m krếo thế dêi mâu kế kâ ki hơhiâm a hơpiâp on. Tung mê, ki ôh tá păng lôi cho hăng tung tâi tâng mâu kế kâ. Kâ ối drêh hơ-iu [ă po hăng, po pêi ƀă hăng, âp hơ-iu po hăng, kơchâi ki pế ai têa xuân ai po hăng. Kế kâ ki hơ-iu mê athế rah xo hăng ki ối drêh ngiât ƀă pôh ‘nôi nếo pêi gá chiâng ai hyôh xú hŏm hăng. Ngế rơtăm Y Hem Ƀkrông, rak ngăn xuân cho ngế pế pơchên kế kâ dêi tíu kâ ôu kố tơbleăng túa ki pế kế kâ kơhiâm dêi mơngế Rơđế, cho kơchâi klêa xăng ro, cho vêč:

“Klêa xăng ro pơchên gá pá, cho kế kâ ki kơhiâm dêi mơngế Rơđế. Pin roê klêa xăng ro mê xếo ƀă po pŭm, âp, mê chiê ăm gá kŭn klêi mê vât kơtĕm xâk, hăng drêh. Tiô túa pơchên dêi hdroâng kuăn ngo nah mê ôh tá chiâng kho hdrối ah tâ tung hdro, pế chên mê râm mâu po hăng, bô̆t ngot, hlá ki xú hŏm mê chiâng kơchâi klêa xăng ro “vêč”.

Kế kâ dêi Rơđế ai tơdroăng ki tơtro dêi loăng pơkeăng, kế ki râm ƀă kế ki ối drêh tung tơdroăng ki hăng, chôu ƀă xăng

Ai mâu ngế ki ‘nâ vâi hlo ôh tá ôh tá vâ ƀă tơdroăng xú dêi klêa ro tung kơchâi vêč, la troh drêng hiăng kâ ngăn ah nếo hlo kơchâi ki kố mê vât trong xăng rơtế ƀă, la ôh tá ăm gá chên luâ râ ôh, kâ gá kơhiâm tiô kơ rêm ngế ki kâ. Xua mê, kơchâi kâ ki kố ôh tá păng lôi, cho kơchâi kâ kơhiâm dêi tro\ng xăng, môi túa kơchâi gá chiâng xêh a chiâk. Vâi kâ hên tung mâu rôh kâ hmê dêi rơpŏng, tung mê ai pế ƀă ká khăng:

“Kơchâi trong xăng hmâ akố pế ƀă ká khăng ki kŭn. Tâng ôh á kô pế ƀă kơxêng ro, pế ƀă hơ’nêh ro. Ƀă kơchâi tro\ng xăng kố mê á pế tơvât ƀă prá, pế têa hdroi ăm gá tô, drêng tro\ng hiăng chên mê xo ‘măn gá phá, klêi mê pêi liê, tâ prá, pế ăm tơnăm mê râm po, bôt ngot, hăng. Râm hlá êi vâ gá xú lĕm dêi kơchâi tro\ng xăng”.

Mâu kế kâ ki kơhiâm dêi mơngế Rơđế a Ƀuôn Ma Thuột

Xuân môi túa kơchâi kâ ki ê, hăng, xăng ƀă mơ’nui cho ngeăm, Y Hem Ƀkrông pế tiô túa ki xiâm khât dêi mơngế Rơđế:

“Plâi rơpeăng kong, gá hmâ chiâng tung chiâk dêi kuăn pơlê tung pơlê. Gá xăng. Ai péa túa pế, môi cho poh, pêi ƀă ko ká khăng, mê ah khó. Ki tơviah dêi kế kâ kố cho ôh tá ai hăng gá ôh ti chiâng. Gá athế hăng khât tiah mê ga ôh tá tâ ki xăng dêi plâi rơpeăng, ƀă ai tơdroăng ki kal ôh tá chiâng lôi dêi kơtĕm xâk”.

Kế kâ dêi mâu ngế Rơđế pế pơchên gá xơpá to lâi, la kal ai tŭm mâu po hăng, bôt ngot ƀă hên ki ê. Y Hem Ƀkrông tối, krếo thế tơmối troh Tây Nguyên a mâu rơnó ki lâi, xuân ai kế kâ ki kơhiâm tiô rơnó pro tơmối ôh tá chiâng piu Tây Nguyên:

“Mâu kế kâ tiô rơnó, môi rơnó kố nah ai plâi hơpê tơrâ, plâi rơpeăng kong, goih tơpăng kong, hlá pôm loăng. Mê cho mâu kơchâi kâ tiô rơnó, xua gá troh rơnó gá nếo ai”.

Mâu kế kâ rế kơhiâm tâ châ drêng châ kâ tung tíu ki mơhno túa lĕm tro hiăng mơjiâng chiâng tơdroăng ki pơchên kơchâi tiô túa vâi krâ nah. Rơnó ki lâi ai kơchâi kâ ki mê, tơmối troh a [uôn Akŏ Dhông a pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak môi hdroh kô ôh tá kâi piu rôh kâ hmê a hơpiâp on tung hngêi ki xŏn, hnối ôu drôu xiâm, ai khía pêi ho hoi a bo péa.

VOV5

Katarina Nga tơplôu ƀă tơbleăng