VOV4.Bahnar - Tơdrong et hơ\t ma tuy\ hlôi mơ\t hăm rim unh hnam tơ\ thôn  Giang Đông, xăh Ea Đah, apu\ng Krông Năng, dêh char Dak Lak. Ma tuy\ hlôi pơm ăn mu\k drăm kue kêp, unh hnam tơprăh tơpreng, tơpôl tơ\ tơring tơxu\l tơxa\l.

Lơ\m hnam hyah hyok, hoh hoi ưh đei yă kiơ hloi, [ok Sùng Giống Lù kơ tơdrong yoch mă Sùng A Châu pơjing.

Lăp ‘nao 18 xơnăm, Châu pơm yoch ngôi pơgo\ đe, [ơm anih xek tơlang pham 10 xơnăm oei pơnă. Gơnơm pơhrăm tơnăp noh A Châu đei tơjur oei mă 4 xơnăm. Đơ\ng ro\ng kơ le\ch đơ\ng hnam phak, ưh pơ ‘nam pơm jang, A Châu tơguăt hăm dôm bôl boăl ronh et hơ\t ma tuy\. Vă đei jên et ma tuy\, A Châu chiu chă te\ch ma tuy\ ăn dôm bơngai ronh nai. Dôm tơmam drăm lơ\m hnam hlôi te\ch pơđ^, đang kơ noh tơmam đe kueng [ôt dơ\ng: “Lơ\m hnam me\ [ă noh hăp io\k pơđ^. Jên păng dôm tơmam lơ\m hnam me\ [ă ‘măn yua noh hăp io\k pơđ^ hloi. Hnam hơ ioh Gia âu duh hiong pă le\ dôm yơ tơmam hăm Châu to”.

Oei Phàng A Là rơneh xơnăm 1981 păng hơkăn noh Cứ Thị Nô, rơneh xơnăm 1982 noh pơđ^ bre klo hơkăn ronh ma tuy\ [ơ\t đ^ tơbre yua ma tuy\ vă hơmet j^.

Kiơ\ nơ\r Là, hơkăn xư j^ đuh tơpu kon, oei xư noh j^ hlu\ng. Mơ\ng nơ\r đe lơ\m thôn akhn ma tuy\ noh pơgang tơjur j^, klo hơkăn Là te\ch rơmo vă răt ma tuy\ vih yua. Đơ\ng ro\ng 3 xơnăm hơmet j^, tơdrong j^ pă [ôh klaih, mă ‘nhui hơ\t kok hlôi tơpăr pơđ^ 3 ha teh mir, 3 sao teh na, 2 to\ rơmo păng 2 to\ kơpô kơ unh hnam. Dang ei hơkăn xư oei lơ\m hnam ako\m vă gơ\t ronh ma tuy\, oei găh Là noh oei lơ\m hnam hyah hyok: “Ăh ronh noh inh j^ pơlo\ hơnơ\ng, inh tơnap tap dêh, ‘meh le# noh ưh gơh, yuơ noh hrat dêh. Unh hnam tơprăh tơpreng, ‘meh pơdro\ng thoi xo noh pă đei bơih. ‘Meh vă hu\t le# ronh hơ\t ma tuy\, ưh vă tro\ tơ\ hăp bơih.”

Ma tuy\ duh pơm ăn unh hnam pơmai Sùng Thị Chay tơprăh tơpreng, yuơ klo ronh ma tuy\. Đơ\ng năr ronh ma tuy\, klo pơmai ưh chiu năm jang.

Hnam đei 5 sao teh đei teh đak axong ăn, duh [ơm klo te\ch io\k jên răt ma tuy\. Kon hơkăn năm jang thuê kơ đe vă chă jên răt phe noh klo kle\ phe năm te\ch đe. Lơ ‘măng to\k ronh, apinh jên hơkăn ưh axong, noh klo dui kon hơkăn chă teh dong. 4 ‘nu kon pơmai athei le# ho\k vă năm jang ăn kơ đe chă jên: “Kon hơkăn năm jang kơ đe chă jên răt phe noh xư duh io\k ‘nhăk te\ch vă răt pơgang dư. Teh đak tơgu\m ăn unh hnam hin dơnuh noh xư duh io\k pơđ^. Tơ\ng kon hơkăn ưh axong noh hăp teh dong”.

{ok Sùng A Thọ, {^ thư Chi [o# thôn Giang Đông ăn tơbăt: thôn đei 168 unh hnam noh đei 4 unh hnam đe\ch ưh đei oei lơ\m hin dơnuh. Kon pơlei mă lơ noh đơ\ng tơring găh tu năm oei hơ ‘nhăk hloi tơdrong giêng et ma tuy\ đang kơ noh tơdui bơngai nai atu\m giêng et, răk vei păng te\ch pơdro ma tuy\. Dang ei lơ\m tơring đei dôm j^t ‘nu bơngai giêng et ma tuy\ hơnơ\ng chă tơtông tơmam đe, klu\k pơm tơxu\l tơxa\l tơpôl. Lơ\m xơnăm âu, ko\ng ang xăh hlôi rôp 4 ‘măng te\ch tơtông ma tuy\ hăm 2 hlak ie\ truh 1000 hlak ie\ ma tuy\: “Tơdrong ronh ma tuy\ noh ưh kơx^ ‘nao âu ôh, mă pơtơm đơ\ng kon pơlei tơring tu, noh ăh mơ\t jang tơ\ âu, minh [ar ‘nu bơngai adoi oei klenh vih tơ\ pơlei chă răt păng yua. Dang ei lơ\m tơring hlôi tơle\ch rôp lơ ‘măng bơih, mă lei duh tam mă ke\ tơlang keh kong”.

 Ea Đah jing xăh ataih yaih kơ apu\ng Krông Năng, dêh char Dak Lak. Tơdrong pơyua đơ\ng pơm jang rim xơnăm đei 25 triu hlak jên đe\ch. Hloh 1/3 kơxo# unh hnam lơ\m xăh noh hin dơnuh. {ok Đinh Xuân Hạnh, Kơdră Anih vei lăng kon pơlei xăh Ea Đah ăn tơbăt, tơdrong giêng ma tuy\ jing tơdrong hlăm hloh tơ\ tơring, pơrăm lơ tơdrong vă hơto\k mu\k drăm – tơpôl. Jơnu\m pơgơ\r tơring păng anih jang kơpal tơ\ tơring hơnơ\ng pơtho akhan dôm bơngai te\ch tơtông, yua ma tuy\ noh tơnap tap tơpă: “Tơdrong pơm glăi lơ\m tơpôl đei truh tơdrong te\ch tơtông ôn ma tuy\ pơrăm truh jơhngơ\m jăn rim bơngai giêng et hơ\t dư păng pơrăm tih tên truh mu\k drăm unh hnam, klo hơkăn pơjăng pơjăng băl, ưh đei xơđơ\ng ăn kon hơ ioh ho\k pơhrăm. Jơnu\m pơgơ\r tơring [ôh tơdrong thoi noh nhôn duh hơto\k pơtho akhan găh kơluơ\t teh đak lơ\m tơdrong pơm glăi găh ma tuy\. Tơdrong jang hơlen, noh nhôn axong khul jang atu\m hăm chă tơroi pơtho răh, rôp vei răh dôm bơngai pơm yoch lơ\m tơpôl.”

Tơdrong răm ma tuy\ hlôi pơm ăn thôn Giang Đông, xăh Ea Đah, apu\ng Krông Năng, dêh char Dak Lak pă oei yă kiơ. Tôm unh hnam lơ\m thôn noh hin dơnuh, lơ unh hnam tơklăh păng jing he# bơngai pơm glăi kơluơ\t duh yuơ đơ\ng ma tuy\. Tơdrong chă tơroi pơtho, hơvơn nhen le\ ưh đei jơnei tơnăp. Yuơ noh, trong jang yơ vă hơmet ăn thôn răm ma tuy\ tơ\ Giang Đông?

Lan chih păng rapor