VOV4.Bahnar - Hăm kon pơ lei jang chŭn mir dơ nuh hin, tơ drong đei tŏk iŏk jên vă jang xa ưh đei ƀônh kiơ, yoa đe sơ ưh đei tơ mam kiơ kăơ gĭt, ƀat lăp hnam, tĕh pơ gar tam đei hla ar kơ na vă iŏk yă kiơ pơ dơ̆ng vă tŏk iŏk jên? Dôm sơ năm âu ki, Anih mong jên yơ gŭm tơ pôl jing bơ ngai tơ gŭm,  pơ jing tơ drong ‘lơ̆ng ăn lơ unh hnam đei tŏk iŏk jên vă jang xa, dar dĕh sut pơ đĭ pơ ngot, tơ jur tơ nuh hin.  

            Ƀok Trần Đình Ý chông nhôn năm lăng pơ gar táo lơ̆m hnam kơ lư̆i sư. Ƀok Ý ‘măn 1 puăt pơ gar xă 8.000 mét vuông vă pơm hnam kơ lư̆i pơ tăm táo. Táo đei pơ tăm lơ̆m hnam kơ lư̆i ưh đei sơ drông phă kơ na ưh đei yoa pơ gang sơ drông. Tơ drong ‘nâu pơm ăn pơ gar ‘long roi đei yoa, tĕch tơ mam kŭm ƀônh hlot ƀiơ̆. Ƀok Ý ăn tơ băt, pơ yan phĕ sơ năm sơ̆ jô̆ păh lăp 1 tơm táo phĕ đei 100 kĭ plei, bơ ngai pơ dro mât răt tơ̆ pơ gar hăm kơ jă đơ̆ng 20 - 25 rơ bâu 1 kĭ. Pơ huach tôm jên jang, 1 tơm ‘long táo ƀok đei lơi 1 triu hlak jên. Đei pơ gar ‘long táo âu ‘noh gơ nơm đơ̆ng kơ sô̆ jên đei tŏk iŏk đơ̆ng Anih mong jên tơ gŭm tơ pôl apŭng Buôn Đôn. Kŭm hăm pơ gar táo, ƀok Ý oei đei dơ̆ng kon jên vă pơ tăm krô̆i, chĕh phe, tiu, iŏk yoa vă jê̆ 100 triu hlak jên 1 sơ năm, kơ na hlôi klăih đơ̆ng unh hnam tơ nuh hin. Ƀok Ý man đei hnam kơ jăp ‘lơ̆ng, răt đei kơ măy tinh ăn kon drŏ kăn oei hŏk lăm 6, hŏk trư̆k tuyê̆n. Ƀok Ý pơ đou: Mă đơ̆ng tam pơ drŏng ră, mă lei tơ drong arih xa gơ̆h đei nhen thoi âu ‘nŏh jĭ tơ drong mă ƀok adrol sơ̆ ưh pơ̆n tơ chĕng truh mưh truh oei xa tơ̆ plei Ea Mthar 3, xăh Ea Nuôl, apŭng Buôn Đôn âu.

             Đei tŏk iŏk jên đơ̆ng anih mong jên tơ gŭm tơ pôl, jĭ kơ sô̆ jên mă inh man hnam kơ lư̆i âu vă pơ tăm ‘long táo. Truh dang ei ƀôh đei yoa lơ tơ pă. Lăp 1 sơ năm inh đĭ kla tôm jên ăn anih mong jên đơ̆ng chă tŏk iŏk hloi bơih. Inh pơ tăm đei 4 sơ năm ‘nâu bơih, jô̆ păh lăp 1 tơm iŏk đei 1 triu hlak jên 1 sơ năm”

Rơ bâu unh hnam dơ nuh hin bơ ngai kon kông đei tŏk iŏk jên jang sa

            Ƀok Đào Danh Canh, Bơ ngai vei lăng grŭp tŏk iŏk jên plei M’Thar 3, xăh Ea Nuôl ăn tơ băt, grŭp tŏk iŏk jên đe ƀok đei 40 ‘nu bơ ngai. Đe sư jĭ unh hnam tơ nuh, vă jê̆ tơ nuh ngăl ưh đei tơ mam vă pơ dơ̆ng hăm dôm anih mong jên nai vă tŏk iŏk jên jang xa. Dôm sơ năm âu, gơ nơm jên tŏk iŏk đơ̆ng anih mong jên tơ gŭm tơ pôl mă dôm unh hnam âu gơ̆h đei tơ drong ‘lơ̆ng vă dar dĕh sut pơ đĭ pơ ngot, tơ jur tơ nuh hin. Lơ̆m 40 ‘nu bơ ngai lơ̆m grŭp tŏk iŏk jên, dang ei đĭ đei 4 unh hnam klăih đơ̆ng tơ nuh, đe sư đĭ kla đĭ jên hre đơ̆ng tŏk iŏk bơih.

            “ Mih ma duch nă tŏk iŏk jên vĭh tơ̆ hnam vă jang xa, pơ tăm chĕh phe, tiu, rong rơ mo păng bơ be tôch đei yoa. Mih ma duch nă đĭ klăih đơ̆ng tơ nuh bơih, 1 kơ sô̆ unh hnam kla đang jên đơ̆ng tŏk iŏk tơ̆ anih mong jên bơih”

            Mŏ H’ Ly Kbuôr, tơ̆ plei Ko Edung A, sơ năm ‘nâu 31 sơ năm. Chă klo đunh kơ âu vă jê̆ 10 sơ năm mă lei yoa ưh kơ măh tĕh choh jang xa kơ na tơ drong arih xa kơ klo tôch mơ mat lơ̆m hnam hiăh hiok. Đunh kơ âu 5  sơ năm, đei tŏk iŏk 30 triu đơ̆ng Anih mong jên tơ gŭm tơ pôl, mŏ H’Ly răt tơ đăh chĕh phe vih pơ tăm păng răt 2 tŏ rơ mo yŏng vă rong. Dang ei mă oei đei măt lơ̆m unh hnam tơ nuh ră, mă lei pơ têng hăm adrol sơ̆ tơ drong arih xa kơ unh hnam ưh pă gan mơ mat tat nhen adrol sơ̆ bơih.

“Hrei ‘nâu, hnam nhôn đei 8 tŏ ro mo, inh tĕch 3 tŏ bơih, kŭm đei 23 triu păng dang ei oei đei 5 tŏ rơ mo dơ̆ng. Inh bơ nê kơ Đảng, tĕh đak pơ jing tơ drong ‘lơ̆ng păng tơ gŭm ăn inh đei tŏk iŏk jên vă jang xa,  đei tơ drong arih xa ‘lơ̆ng ƀiơ̆”.

Yă H’Nhát Buôn yă, bơ ngai vei lăng grŭp tŏk iŏk jên plei Ko Edung A, tơ roi: grŭp đe yă đei 70 ‘nu bơ ngai. Đĭ đăng bơ ngai lơ̆m grŭp iŏk yoa jên đơ̆ng tŏk iŏk trŏ hăm tơ drong jang ngăl ‘nŏh jĭ răt phŏng săy ăn ‘long pơ tăm, răt rơ mo yŏng vă rong. Tam mă đei bơ ngai yơ kla jên kon hiơ̆ rim khei.

“Hrei ‘nâu, bơ ngai lơ̆m grŭp đei tŏk iŏk jên đơ̆ng Anih mong jên tơ gŭm tơ pôl ngăl, tĕh đak pơ jing tơ drong ‘lơ̆ng  păng pơ jao jên ăn kon pơ lei răt rơ mo, răt nhŭng, pơ tăm chĕh phe. Rim unh hnam tơ̆ âu rong tŏ sĕt hlŏh ‘nŏh đơ̆ng  3 - 4 tŏ rơ mo, đe adrin rong păng tŏk iŏk jên đơ̆ng anih mong jên tơ gŭm tơ pôl vă jang mŭk drăm hai. Hơ mĕng tơ̆ hơ năp kơnh, tĕh đak pơ jing tơ drong ‘lơ̆ng păng asong tŏk iŏk jên lơ ƀiơ̆ vă kon pơ lei đei jên jang xa, dar dĕh sut pơ đĭ pơ ngot, tơ jur tơ nuh hin.”

Lơ unh hnam klăih đơ̆ng dơ nuh hin gơ nag đơ̆ng iŏk yua jên tŏk iŏk vă vei rong kon tơ rong, pơ tăm ‘long

            Ƀok Võ Khắc Huy, Kơ dră chĕp kơ̆l Anih mong jên tơ gŭm tơ pôl apŭng Buôn Đôn ăn tơ băt: Dang ei đei 9.480 unh hnam, lơ̆m noh 4.900 unh hnam kon kông đei tŏk iŏk jên hăm kơ sô̆ jên akŏm đĭđăng truh 342 ti. Vă rim unh hnam tŏk iŏk jên yoa jên trŏ hăm tơ  drong jang ngăl, tôch đei yoa hăm tơ drong jang sut pơ đĭ pơ ngot, tơ jur tơ nuh hin, kơ na jên hre kơ nê̆, jên hre đunh hlŏh sơ năm hơ găt lăp pă 236 triu hlak jên đĕch, iŏk đei lăp 0,6 %. Vă rim bơ ngai ưh jăh kla jên hre ‘nŏh yoa đơ̆ng tŏ ‘mi kial kơ nê̆, yoa tơ drong jĭ pơ răm ngăl.

            Anih mong jên đei lơ trong jang vă pơm tơ jur ƀiơ̆ tơ drong mơ mat tat ăn bơ ngai tŏk iŏk kiơ̆ trong pơ dui sơ năm kla hre, asong tŏk iŏk thim kiơ̆ pơ yan. Tơ dăh đei tơ drong ưh pơ rơ̆ng ‘nŏh nhôn asong khei ‘năr kla jên hre ăn đe sư kiơ̆ tơ drong hơ găt đơ̆ng tĕh đak. ‘Ngoăih kơ ‘nŏh athei anih mong jên kơ pal hơ tŏk thim jên tŏk iŏk yoa tơ̆ hơ năp tơ drong mơ mat tat thoi âu ‘nŏh kon pơ lei tôch kăl đei jên vă  jang xa”.

VOV Tây Nguyên: Chih

Thuem: Tơ blơ̆