VOV4.Bahnar - Tơdrong pơkăp 21 păng 22 Tơchơ\t Apu\ng plenh teh găh dôm Xơnong Kon pơlei păng Ch^nh tr^ tơbang găh xơnong hiôk hian pơgơ\r hop ako\m păng pơkăp khul. Lơ\m noh xơkơ\t Xơnong pơgơ\r hop ako\m rơngei athei đei pơkăp. Tơ\ Việt Nam, mă truh dang ei tam mă đei khôi luơ\t găh hiôk hian pơkăp khul mă lei lơ\m Tơdrong pơkăp 25 Khôi luơ\t teh đak bơ\n tơbang ăh xơnăm 2013 hlôi tơchơ\t: “Kon pơlei đei xơnong hiôk hian pơma xa, hiôk hian [ăo ch^, tơre\k hăm kơtơ\ng ang, hop ako\m, pơkăp khul, ako\m pơm greo. Tơdrong pơm kiơ\ tôm dôm xơnong âu yuơ khôi luơ\t tơchơ\t.”

            Vih hơlen lăng mă tơnăp, bơ\n [ôh hơdăh, hiôk hian pơgơ\r hop ako\m, pơkăp khul jing minh lơ\m dôm xơnong tơm kơ kon pơlei, đei tơchơ\t hơdăh lơ\m Khôi luơ\t teh đak xơnăm 2013. Tơdrong mă noh hlôi ăn [ôh Đảng, Kuôk ho#i păng Khul kơpal teh đak hơnơ\ng lăng tơg^t păng vei xơđơ\ng ăn rim kon pơlei gơh pơm kiơ\ tôm xơnong kơ po.

            Vei xơđơ\ng xơnong hiôk hian hop ako\m, hiôk hian pơkăp khul oei đei pơm jang hơto\ hơnơ\ng tơ\ tơpôl kon pơlei kon kông. Tơ\ Sơn La, dêh char đei hloh 70% kơso# măt kon pơlei kon kông, tơdrong hiôk hian hop ako\m păng pơkăp khul lơ\m dôm xơnăm kơ âu đei xơkơ\t noh đei pơm jang tơnăp. Tơ[ôh hơdăh lơ\m tơring đei dôm j^t khul jang đei tơ iung pơjing nhen Jơnu\m kon pơlei Thái Bình; Jơnu\m kon pơlei Hưng Yên; Khul jang 1999 dăh mă dôm jơnu\m pơgơ\r jang dơnơm, đei tơdrong tơchơ\t nhen Jơnu\m khul linh juăt jang găh linh Việt Nam tơ\ Lào dêh char  Sơn La 'nâu nai hia.

            Mă kăl, lơ\m khei năr mạng internet đei pơih xă, kơ hre\ng jơnu\m jang, khul jang đei kon pơlei pơkăp khul lơ\m mạng tơpôl nhen zalo, facebook, yotuber vă hơvơn rim bơngai vang jang hăm dôm tơdrong tơchơ\t hơdăh. Dôm khul jang âu đei truh dôm j^t rơbâu ‘nu vang jang nhen Jơnu\m kon pơlei Thái Sơn La tơ\ Hà Nội, Jơnu\m kon pơlei Dao tơguăt đơ\ng um ai joh ayo\.

            Xơkơ\t găh xơnong kon pơlei kon kông lơ\m hiôk hian pơkăp khul, kiơ\ kơ [ok  Hà Văn Quý, bơngai Thái tơ\ pơlei Hoa, xăh Tân Lập, apu\ng Mộc Châu, dêh char Sơn La xơkơ\t: [ok ưh đei [ôh rim tơdrong ưh kơ hiôk kiơ găh tơdrong pơkăp khul mưh dôm khul jang đei pơkăp tro\ hăm khôi luơ\t teh đak Việt Nam. {ok Quý duh tơblang, kơdih po bơngai Thái pơma adro#, tơpôl kon pơlei kon kông pơma atu\m hơnơ\ng erih lơ\m dôm pơlei pơla, noh jing minh khul bơngai bơih, đơ\ng kră xơ\ duh đei vei xơđơ\ng dôm xơnong pơm tơm kơdih kơ kon bơngai: “Hăm bơngai Thái tơ\ âu mă ‘meh pơkăp khul noh duh ưh đei đe chă pơgăn ôh, pơkăp khul pơkăp he# mă lei ne\ kơ pơm glăi khôi luơ\t teh đak. Duh tam mă đei tơdrong pơkăp khul yơ mă jơnu\m pơgơ\r tơring chă khă ka#m. Mă kơdih po pơkăp khul noh athei mă hơdăh, đei tơdrong xơkơ\t păng ưh đei pơm yoch khôi luơ\t teh đak”. 

            Kiơ\ đơ\ng chă hơlen, hăm dôm Khul jang đei pơkăp kơdih, đe vang jang hiôk hian đe\ch găh nơ\r pơma xa, đon kơche\ng kơdih gơnơm lơ\m tơdrong tơchơ\t kơ khul hlôi đei tôm bơngai jang hơlen păng ưh đei pơm glăi khôi luơ\t Việt Nam.  Hăm xơnong pơgơ\r hop ako\m kơ kon pơlei kon kông, gơh io\k tơdrong pơtih đơ\ng [ok Sồng A Tủa – bơngai Mông tơ\ pơlei Pha Luông, xăh Chiềng Sơn, apu\ng Mộc Châu, dêh char Sơn La. {ok Tủa xơkơ\t, kơdih po [ok ưh đei [ôh rim tơdrong pơgăn yơ ôh đơ\ng jơnu\m pơgơ\r tơring mưh kon pơlei chă kơdih pơkăp khul pơgơ\r hop ako\m. Pơlei Pha Luông hăm 88 unh hnam, hloh 550 măt bơngai hăm 2 kơtum kơto\ng tơm noh kơto\ng Sồng, păng kơto\ng Giàng. Tôm bơngai lơ\m kơtum kơto\ng tơtă hiôk hian lơ\m tơdrong hop ako\m, pơtruh nơ\r pơma: “Kơtum kơto\ng inh noh 1 khei, 2 khei ako\m minh ‘măng. Ako\m dơdo\ lơ\m kơto\ng đe\ch, đei tơdrong kiơ tơnap noh hiôk hian chă pơma tơle\ch, dăh mă jang tơnăp noh le#. Ba pơkăp khul kơtum kơto\ng noh ưh đei kiơ tơnap ôh. Lai yơ kăl noh hop ako\m krao tôm bơngai lơ\m kơtum kơto\ng, rim unh hnam đơ\ng [ar truh pêng ‘nu truh ako\m đe\ch. Mă noh hiôk hian, ‘meh ako\m lai yơ ‘năr yơ noh ako\m đe\ch yơh”. 

            Kiơ\ đơ\ng dôm nơ\r tơroi đơ\ng [ok Sồng A Tủa, bơ\n [ôh hơdăh minh tơdrong, rim jơnu\m jang pơkăp kiơ\ khul tơ\ pơlei pơla bơngai kon kông duh hơnơ\ng đei păng hiôk hian lơ\m pơgơ\r hop ako\m. Đe xư ưh đei [ơm chă khă ka#m âu to đơ\ng jơnu\m pơgơ\r tơring. {ok Tủa oei tơroi, [ok hơnơ\ng vang tơgop nơ\r lơ\m dôm tơdrong hop ako\m tơ\ xăh, apu\ng pơgơ\r. Kơdih po [ok Tủa ưh kơ băt chư noh dôm hla bar chih răk ‘măn ăn bơngai pơma ưh đei yua kiơ ôh truh tơ\ nơ\r tơgop tơle\ch đơ\ng [ok Tủa. Thoi noh, [ok pơma kiơ, kơche\ng yă kiơ noh ưh đei bơngai yơ gơh chă ming. Thoi noh, xơnong hiôk hian pơtruh nơ\r pơma po lơ\m dôm tơdrong hop ako\m đơ\ng kơdih po [ok Tủa hơnơ\ng đei vei xơđơ\ng.

            Teh đak bơ\n mă tam tơbang io\k yua khôi luơ\t găh hiôk hian pơgơ\r hop ako\m, pơkăp khul mă lei lơ\m tơchơ\t ch^nh tr^ kơ Việt Nam dang ei đei dôm jơnu\m jang nhen: Măt tra#n tôh kuôk, đei Ho#i đo\ng kon pơlei, đei jơnu\m pơgơ\r tơring păng Khôi luơ\t apinh hơlen pă ‘măng, khôi luơ\t tơkêng tơhlâu. ‘Nâu jing tơdrong tơm kăp g^t vă kon pơlei tơbang tơdrong hơpơi ‘meh đơ\ng kơdih po; tơroi kơ dôm tơdrong kơne#, tơdrong pơngơ\t đơ\ng kon pơlei lơ\m tơpôl, atu\m hăm noh duh jing tơdrong pơtơ\ng kăp g^t vă kon pơlei vang tơgop nơ\r keh đang tơnăp tơdrong pơkăp jang ăn teh đak.

Lan chih păng rapor