VOV4.Bahnar - ‘Măng mă blu\ng, kon pơ lei jang chu\n mir xăh Ia Piơr, apu\ng Chư Prông, de#h char Gia Lai k^ hla ar pơ tăm kơ tao hăm Ko\ng ti Kơ tao s^k Dak Lak ‘no\h tơ [ơ\p mơ mat tat lơ\m tơ drong te\ch. Pơ yan to\ tru\h, lơ hơ găt kơ tao đei u\nh sa pơ go\h, mă lei tơ drong răt io\k kơ tao đơ\ng hnam kơ măy tôch kơ hiơ\ hy^n, pơm ăn kon pơ lei hiong răm kơ tang.  

Hơ ‘nhôi lăng chu\n kơ tao đ^ đei u\nh sa găm, [ok Phùng Văn Hương, oei tơ\ xăh Ia Piơr, apu\ng Chư Prông, de#h char Gia Lai, tơ roi tơ băt, ko\ng jang đơ\ng u\nh hnam lơ\m sơ năm âu ki lăng nhen hiong pơ go\h. Pơ đ^ 8hec tar kơ tao kơ u\nh hnam [ok đei u\nh sa pơ go\h lơ\m 1 ‘năr kơ sơ\ đe\ch. Đơ\ng ro\ng 1 gie\ng đei u\nh sa, 8 hec tar kơ tao kơ u\nh hnam [ok Hương oei tam mă đei bu năm răt io\k, mă đơ\ng [ok hlôi tơ chă rim trong pơ ma dơ nu\h hăm rim hnam kơ măy je# hơ tăih bơ\ih ră:

“Hnam nhôn đei 8hec tar ‘no\h u\nh sa pơ go\h pă đei ‘long yơ. Kơ tao u\nh sa thoi âu, kro thoi âu mă hnam kơ măy hư thoi yơ ‘no\h ư\h kơ răt io\k ăn kon pơ lei ‘măng j^ hu\t đe\ch, kơ tao kro đ^ bơ\ih, dang ei ve\nh ư\h kơ đei đak dơ\ng bơ\ih. Jên jang to\k io\k tơ mơ\t đ^ lơ\m chu\n kơ tao mă dang ei u\nh sa thoi âu ‘no\h u\nh hnam hiong pơ go\h hloi. ‘Me\h kơ dră kơ pal đei trong hơ yơ tơ gu\m kon pơ lei ă mư\h no\ng thoi âu ‘no\h sơ năm ‘nâu ư\h kơ đei Tết bơ\ih”.

Kơ tao u\nh sa

Đơ\ng blu\ng sơ năm 11/2017 tru\h âu, lơ\m xăh Ia Piơr, apu\ng Chư Prông tơ til đei [o#h lơ ‘măng u\nh sa kơ tao, hăm vă je# 80hec tar kơ tao đei u\nh sa đ^, pơm ăn hiong răm t^h hăm kon pơ lei jang chu\n mir. Lơ\m no\h đei 1,2 hơ găt kơ tao u\nh sa, te\ch ư\h kơ đei, kơ na kon pơ lei hiong pơ go\h. {ok Nguyễn Xuân Lộ, [ok pơ gơ\r pơ lei plei Yên Hưng, xăh Ia Piơr, tơ roi tơ băt, pơ yan to\ đ^ tru\h kơ na hơ mơt kơ u\nh hnam kơ tao tôch kơ kơ tang; mư\h đ^ u\nh sa ‘no\h ư\h kơ ke\ kơ p^t, yua kơ hla kơ tao kro tôch kơ [ônh kơ sa, hơ dai hăm kial jăng, pla u\nh khơ\ng kơ tang:

“Pơ tơm tơ roi u\nh sa ‘no\h khu\l kơ dră hơ vơn linh kon pơ lei năm mơ\t p^t u\nh mă lei ư\h kơ p^t yua kơ u\nh tôch kơ de#h. 1 pla u\nh tôch kơ t^h khơ\ng blông blang păng sa mơ mrok tơ\ na kơ tao nai ‘no\h j^ ư\h kơ ke\ găn, jo# hloi hơ vơn kơ măy cho\h, [ôm đak, tek đak săy ư\h kơ ke\ kơ p^t đei.”

Kơ tao u\nh sa

Pơ yan jang sơ năm 2017-2018, xăh Ia Piơr, apu\ng Chư Prông pơ tăm dang 350 hec tar kơ tao, to\k hlo\h 3 ‘măng pơ têng hăm pơ yan jang hơ drol ‘no\h. Tơ drong kon pơ lei pơ\n hơ to\k hơ găt thoi no\h ‘no\h j^ yua đơ\ng Ko\ng ti pơm s^k kơ tao Dak Lak ‘nao pơ tru\h hnam kơ măy pơm tơ\ apu\ng Ea Súp (tơ je# hăm apu\ng Chư Prông, de#h char Gia Lai) pơ gơ\r k^ hla ar răt io\k kơ tao ăn kon pơ lei xăh Ia Piơr. Mă lei, kiơ\ kơ yă Nguyễn Thị Trúc, plei Yên Hưng, xăh Ia Piơr, apu\ng Chư Prông, [ơ\t mơ\t lơ\m pơ yan ko\h te\ch, tơ drong răt io\k đơ\ng hnam kơ măy âu đei [o#h tôch kơ hiơ\ hy^n. Jo# hloi [ơ\t tơ drong kơ tao u\nh sa đei [o#h kơ tơ to\, tơ drong răt io\k ku\m đei [o#h tôch kơ hiơ\, pơm ăn hiong răm đơ\ng kon pơ lei roi to\k. Hơ dro# u\nh hnam yă Trúc, đei 5hec tar kơ tao đei u\nh sa mă lei hnam kơ măy hiơ\ kơ răt io\k kơ na hiong răm kơ hre\ng triệu hlak jên:

“Tơ dăh hnam kơ măy răt io\k tơ tom ăn kon pơ lei ‘no\h ^nh ke\ kla hre đei 150 triệu jên đơ\ng hnam kơ măy, ^nh hoei kơ đei gơ\t hre ma\ lăp hiong pơ go\h vă je# 200 triệu io\k yua đe\ch. Mă lei dang ei hnam kơ măy tam mă răt io\k đei ‘no\h ^nh oei hre kơ hnam kơ măy, ako\p thu io\k ư\h pă đei kiơ, lăng nhen le\ ^nh hiong pơ go\h lơ\m 1 sơ năm hloi. U|nh hnam nhôn sơ ‘ngon de#h, dôm năr âu ư\h kơ ‘me\h năm tơ\ yơ dơ\ng bơ\ih”.

Kơ tao u\nh sa le# hơ lôk ư\h kơ đei bu răt io\k

Kiơ\ kơ yă Bùi Thị Hồng Thắm, Pho\ kơ dră an^h vei lăng kon pơ lei xăh Ia Piơr, apu\ng Chư Prông, sơ\ kon pơ lei lơ\m xăh k^ hla ar jang hơ dai hăm Hnam kơ măy pơm s^k Ayun  Pa (an^h bơ\ jang tơ\ thị xăh Ayun Pa, de#h char Gia Lai) ‘no\h rim tơ drong đei [o#h tôch kơ ‘lơ\ng. Khei ‘năr âu dôm sơ năm hơ drol, hnam kơ măy hlôi jang đang tơ drong răt io\k kơ tao ăn kon pơ lei. Mă lei sơ năm ‘nâu, ‘măng mă blu\ng kon pơ lei k^ pơ kăp jang hơ dai hăm Ko\ng ti kơ tao s^k Dak Lak, ‘no\h tơ drong te\ch tơ [ơ\p lơ mơ mat tat. Ko\ng ti âu lăp k^ hla ar kơ tă hăm kon pơ lei, mă ư\h kơ pơ drơ\ng khu\l kơ dră tơ ring kơ na tôch mơ mat vă hơ met pơ ‘lơ\ng dôm tơ drong đei [o#h nai:

“Hnam kơ măy Ea Sup jang kơ tă hăm kon pơ lei hloi kơ na hiong răm đơ\ng kon pơ lei tôch kơ t^h, kơ tao u\nh sa thoi âu mă lei khu\l kơ dră tơ ring tôch kơ mơ mat bơ\ jang hăm ko\ng ti. Tơ dăh ăn bă pơ drơ\ng kiơ\ khu\l kơ dră xăh, [ơ\t k^ hla ar jang hơ dai hăm kon pơ lei mă kiơ\ khu\l kơ dră xăh ‘no\h xăh gô kơ tă bơ\ jang hăm ko\ng ti lăng tơ hlăk tơ hl^n, mơ mat tat thoi yơ vă hơ met pơ ‘lơ\ng ăn kon pơ lei. Mă lei hnam kơ măy ‘no\h ư\h kơ đei pơ drơ\ng kiơ\ khu\l kơ dră xăh”.

Tơ drong tơ tăm kơ tao u\nh sa roi t^h yua kơ hlôi mơ\t lơ\m pơ yan to\

Gle\h hrat pơ đ^ sơ năm tơ\ chu\n vă vei lăng ‘long kơ tao đei io\k yua, tơ mam ‘lơ\ng, mă lei dang ei, kon pơ lei pơ tăm kơ tao tơ\ xăh sơ lam Ia Piơr, apu\ng Chư Prông, de#h char Gia Lai to\k bo\k dơ\ng lơ\m [e\nh kơ u\nh. Ku\m hăm tơ drong kơ jă kơ tao jur tôch kơ re\h, ‘no\h tơ drong kơ tao u\nh sa ‘no\h hơ nơ\ng đei [o#h. Lơ\m kơ plăh ‘no\h, tơ drong răt io\k đơ\ng hnam kơ măy ‘no\h hiơ\ hy^n pơm ăn kon pơ lei jang chu\n mir roi bơ ngơ\t tơ tăm hlo\h dơ\ng./.

Công Bắc ch^h

Thuem tơ blơ\