VOV4.Bahnar - Hlo\h 800 ha tiu tơ\ apu\ng Chư Pưh, dêh char Gia Lai lôch yoa pơ rang j^ păng to\ phang lơ\m dôm sơ năm âu ki, tu\n rơ bâu u\nh hnam kon pơ lei huo\ng lơ\m tơ drong hiong pơ go\h tơ mam drăm, hlo\h 6.500 u\nh hnam nai ưh ke\ kla hre dang 1.400 ti tơ\ dôm an^h mong jên. Tơ ring pơ tăm tiu tơm kơ Tây Nguyên dang ei jing tơ ring te\h hre đom, lơ u\nh hnam chă jăk, athei năm janmg tơ\ tơ ring nai vă kla hre ăn đe:

Xăh Ia Blư\, apu\ng Chư Pưh, dêh char Gia Lai sơ\ đei kơ hre\ng bơ ngai pơ dro\ng tih gơ nơm đơ\ng tiu plei lơ, đei kơ jă lơ sơ năm hơ nơ\ng. Mă lei, đơ\ng blu\ng sơ 2016 truh dang ei, đei hlo\h 400 lơ\m 800 ha tiu tơ\ âu lôch pơ go\h, ưh ke\ arih yoa pơ rang j^ phă păng to\ phang, pơm ăn hlo\h 1.000 u\nh hnam kon pơ lei hre hlo\h 200 ti hlak jên tơ\ dôm an^h mong jên.

Ưh đei io\k yoa đơ\ng yơ, lơ hnam kon pơ lei athei te\ch hu\t bơ\n jrăng tiu, [ât lăp te\ch te\h, te\h hnam vă kla hre. Jo# hơ dro# sơ năm 2017, tơ\ Ia Blư\ đei hlo\h 1.000 ‘nu kon pơ lei tơ\ tơ ring năm jang xa tơ\ tơ ring nai păng lơ ho\k tro jăl 3 athei pơ dơ\h ho\k năm jang vă tơ gu\m ăn u\nh hnam. Tơ\ âu đei dôm j^t to\ hnam đei an^h mong jên rôp gơ\t mă ưh ‘no\h cho# krên ‘măng yoa ưh đei tơ [âp tơ ‘ngla hnam.

Năng kon te\ch hnam kla hre, sâu pơ dơ\h ho\k năm jang thuê, [ok Mai Liệu tơ\ plei Thủy Phú, xăh Ia Blư\ tôch sơ ‘ngon: “Inh đei 9 ‘nu kon, ‘no\h 1 ‘nu athei te\ch te\h, te\ch hnam kla ăn an^h mong jên. 2 ‘nu sâu ho\k lăm 12 athei pơ dơ\h ho\k năm jang, oei dôm ‘nu sâu nai dơ\ng jur tơ\ kuơ\n Tân Bình, plt Hồ Chí Minh năm jang thuê. Lơ\m xăh Ia Blư\ lăp pă pôm te\ch đe\ch, ưh pă đei hơ drơ\ng tiu bơih. Kueng nhôn năm jang prăt măng, prăt năr.”

Ku\m hăm tơ drong hre đom tơ\ hơ hre\ng u\nh hnam kon pơ lei, lơ an^h te\ch mơ dro tơ mam đơ\ng cho\h jang xa tơ\ xăh Ia Blư\ ku\m jing hre đom kiơ\ ‘năi. ‘Nho\ng Trịnh Văn Dũng, tơ ‘ngla an^h răt tiu tơ\ plei Thủy Hà, xăh Ia Blư\, apu\ng Chư Pưh tơ roi, vă kon pơ lei chu te\ch tiu ăn kơ ba, sơ năm 2016, u\nh hnam ‘nho\ng tơ le\ch hlo\h 70 ti hlak jên ăn hlo\h 200 u\nh hnam jang tiu. Mă lei, kơ hre\ng ha tiu lôch yoa j^ lôch hre\nh, pơm ăn lơ bơ ngai hiong pơ go\h ưh đei yă kiơ, dôm j^t ti hlak jên đơ\ng ‘nho\ng Dũng tơ le\ch jing jên hre p^nh pơ dreu tôch mơ mat:

“{ât vă je# phe\ tiu ‘no\h ba ăn kơ đe sư mơng, bu ê tiu lôch ‘no\h ba ku\m hiong pơ go\h hloi. Đe sư hu\t hnam năm jang ăn kơ đe. Đe sư so\ng xa ưh kơ măh ‘no\h lơ liơ gơ\h đei jên kla hre. Mih ma rông [ôt, ba ap^nh hre dêh hnag ku\m mơ nat ‘năi, io\k tơ gar bơ\n hnam, te\h đe ‘no\h ưh kơ gơ\h ôh. 1 khei jang ưh kơ đe 5 triu nôp jên kon ăn an^h mong jên. Dang ei le# đe sư jang, đe sư kla ăn ba đe\ch bơih vă băt pơm liơ dơ\ng. Adrol ki jang tiu đei ‘no\h tơ drong arih xa tơ\ âu tôch hiôk, te\h măk, bu ưh kơ đei jên răt ưh kơ ke\ ôh, 1 sao ‘no\h 70 triu, lơ tơ ring truh tơ\ âu răt te\h. Dang ei 20 triu  1 sao ku\m ưh kơ đei bu răt.”

Kiơ\ kơ so# chih jo# đơ\ng Dơ no\ an^h vei lăng kon pơ lei apu\ng Chư Pưh, đơ\ng sơ năm 2016 truh dang ei, tơ\ âu đei hlo\h 870 ha tiu lôch yoa pơ rang j^ phă păng to\ phang ưh kơ ke\ chăt arih. Tơ drong ‘no\h dui ba hlo\h 6.500 u\nh hnam kon pơ lei jing ưh kơ ke\ kla jên to\k io\k tơ\ an^h mong jên, ako\m kơ so# jên truh 1.400 ti, oei hre ngăl đe\ch. Hre so tam mă kla, kon pơ lei ưh gơ\h to\k io\k dơ\ng tơ\ an^h mong jên vă hơ met ming pơ gar ‘long.

{ok Phan Văn Linh, Kơ dră vei lăng kon pơ lei xăh Ia Blư\ ăn tơ băt, kon pơ lei đei te\h, mă lei le# ho\h đe\ch bơih, ‘no\h j^ tơ drong tôch mơ mat tơ\ tơ ring pơ tăm tiu tơm Chư Pưh pơ ma atu\m: “’Me\h to\k io\k dơ\ng tơ\ an^h mong jên ‘no\h athei ưh đei hre kơ ne#, athei năm to\k io\k jên kon lơ tơ\ ‘ngoăih. Đơ\ng ro\ng 1 sơ năm sư to\k ưh kơ băt dôm yơ. 2 sơ năm ‘nâu hre đom hlu\l hlăl thoi no\h. Kon pơ lei tơ\ âu dang ei tơ [âp lơ mơ mat tat. Đe sư ‘me\h pơ dui khei ‘năr kla hre, asong đe sư to\k io\k dơ\ng kiơ\ trong jang nai, jên nai vă jang xa. Dang ei to\k io\k 1 ti, 1 khei athei kla 10 triu bơih. Lơ\m dang 1 sơ năm ‘no\h truh 120 triu bơih, ưh đei tơ mam, ‘no\h ưh đei jên vă kla jên kon.”

Đơ\ng blu\ng sơ năm truh dang ei, Dơ no\ an^h vei lăng kon pơ lei apu\ng Chư Pưh păng Dơ no\ an^h vei lăng kon pơ lei dêh char Gia Lai đei 2 ‘măng bơ\ jang hăm An^h mong jên te\h đak tơ\ Gia Lai ku\m hăm 7 an^h mong jên te\ch mơ dro j^ tơ ‘ngla hre kơ kon pơ lei tơ\ tơ ring, athei an^h mong jên le# tim mă io\k jên hre, pơ dui khei ‘năr kla jên hre, atu\m hăm ‘no\h tơ gu\m trong to\k io\k jên ‘nao vă kon pơ lei jang xa dơ\ng. Mă lei, bơ ngai tang măt ăn an^h mong jên te\h đak tơ\ dêh char ăn tơ băt, yoa Gia Lai ưh đei roi tơ băt pơ rang j^ phă tơ\ tiu, kơ na ưh gơ\h io\k yoa tơ drong tơ gu\m ‘nâu.

{ok Phạm Đức Ngọc, Chănh Văn phong Dơ no\ an^h vei lăng kon pơ lei apu\ng Chư Pưh ăn tơ băt, khul kơ dră tơ ring păng an^h jang kơ pal kơ apu\ng Chư Pưh oei chă trong tơ gu\m ăn kon pơ lei tơ\ tơ ring tơ plih ming ‘long pơ tăm, atu\m hăm ‘no\h tơ tă ăn kon pơ lei le# pă pơih xă te\h pơ tăm tiu, krê đei tơ drong răm:

 “Tơ dăh hơ nơ\ng pơ tăm tiu kư\ kă, ưh đei kiơ\ trong tơ le\ch ‘no\h sư pơm hiong răm lơ găh mu\k drăm hnam tơ no\. Trong jang đơ\ng apu\ng tơ\ hơ năp kơnh ako\m pơ tho ăn kon pơ lei tơ plih ming ‘long pơ tăm. Pơ tih gia jang hơ doi hăm công ty Đồng Dao vă pơ tăm m^nh [ar kơ loăi ‘long tơ plih ăn kơ tiu. Tơ tă kon pơ lei le# pă pơ tăm tiu tơ\ pơ gar te\h ‘nao, jang hơ doi te\ch mơ dro jrăng tiu rơ go\h, jang to\k kiơ\ trong jang tiu kơ jăp ‘lơ\ng.”

            Nguyễn Thảo: Chih