VOV4.Bahnar - Gie\ng âu ki, An^h che\p kơ\l pơ gơ\r Quốc hội pơ gơ\r Hopa ko\m Bơ ngai tang măt jang kơ tă lơ\m Kuo#k ho#i vă pơ ma nuh, tơ gop nơ\r găh 3 kơ luơ\t vă tơ roi ăn Quốc hội set hơ len, pơ drơ\ng nơ\r lơ\m Hop ako\m mă 7 truh âu kơnh. Lơ\m no\h, pơ ma găh Luơ\t pơ tho pơ hrăm (oei chih hơ met), dôm bơ ngai tang măt tơ le\ch lơ nơ\r găh tơ drong io\k yoa kơ sơ\p hla ar ho\k atu\m lơ\m te\h đak, atu\m hăm ‘no\h athei hu\t le# tơ dring thi tốt nghiệp THPT, lăp pơ gơ\r hơ dro# tơ drong thi mât ho\k đăi ho\k, cao đẳng đe\ch.

Lơ\m hop ako\m, dôm bơ ngai tang măt akhan: hrei ‘nâu nơ\r hơ găt găh tơ drong pơ tho, hla ar ho\k phô tho\ng lơ\m Luơ\t oei chih hlôi tơ [ôh hơ dăh Tơ drong tơ chơ\t kơ so# 29 găh tơ plih ‘nao, hơ met pơ ‘lơ\ng pơ tho pơ hrăm, Tơ drong tơ chơ\t kơ so# 88 đơ\ng Kuo#k ho#i găh tơ plih ‘nao tơ drong pơ tho, hla ar ho\k phô tho\ng. Kiơ\ kơ ‘no\h, tơ drong pơ tho păng ho\k phô tho\ng, tơ plih đơ\ng pơ tho ‘moi kiơ\ hla ar ho\k jing pơ tho lơ găh jơ hngâm đon păng tơ drong rơ gei, tơ mât hơ dai tơ drong rơ gei, đei đon ‘lơ\ng păng tơ iung ‘lơ\ng hlo\h tơ drong rơ gei đơ\ng rim ho\k tro.

Pơ ma găh tơ drong pơ jing m^nh trong pơ tho, m^nh kơ sơ\p hla ar ho\k atu\m ăn te\h đak, bơ ngai tang măt Tô Văn Tám, khul Kon Tum, akhan: hăm dôm môn khoa học tự nhiên ‘no\h rim môn đei 1 mă ưh ‘no\h 1 kơ so# hla ar ho\k, oei dôm môn khoa học xã hội ‘no\h athei chih đei m^nh hla ar ho\k đe\ch:

“Tơ drong hơ găt rim môn đei 1 mă ưh ‘no\h 1 kơ so# hla ar ho\k. Tơ drong ‘nâu, inh [ôh thoi âu, hăm khoa học tự nhiên ‘no\h đei dôm tơ drong kăl nhen bơ\n định lý, định luật, dôm tơ drong pơ kăp mưh pơ tho ‘no\h rim te\h đak lei lăi băl. Te\h đak bơ\n thoi no\h mơ\n. Kơ na hăm môn khoa học tự nhiên ‘no\h m^nh môn ho\k thoi no\h gơ\h đei 1 kơ sơ\p dăh mă lơ kơ sơ\p hla ar ho\k. Oei hăm môn khoa học xã hội ‘no\h ‘ngoăih kơ dôm tơ drong atu\m lơ\m tơ pôl kon bơ ngai ‘no\h môn khoa học xã hội đei chih tơ băt kiơ\ jơ hngâm đon, jơ hnơr arih kơ hơ dre\ch hơ drung dơ\ng… hăm môn Khoa học xã hội athei chih pơ jing m^nh kơ sơ\p hla ar ho\k đe\ch.”

Dôm bơ ngai tang măt Trần Văn Lâm, khul Bắc Giang; bơ ngai tang măt Phạm Thị Thu Trang khul Quảng Ngãi athei chih hơ dăh dôm tơ drong hơ găt găh tơ drong vă pơ tho pơ hrăm, trong pơ tho, hla ar ho\k phô tho\ng, pơm ‘lơ\ng mưh tơ mât yoa păng huei kơ huach, brăh brư kiơ. Kiơ\ bơ ngai tang măt Trần Văn Lâm, Luơ\t athei tơ [ôh trong mă rơ đăh mưh chă rơih hla ar ho\k tơ\ rim tơ ring, rim hnam trưng pơ tho:

“Tơ drong chă rơih thoi yơ? Jăl yơ? An^h jang yơ gơ\h chă rơih vă gơ\h io\k yoa sơ đơ\ng, lăp ‘lơ\ng ‘no\h j^ tơ drong kăl đei tơ le\ch đơ\ng ro\ng dơ\ng. Kơ lih yoa mă tơ pă, tơ dăh chih hơ găt nhen luơ\t oei hơ met ‘no\h an^h pơ tho pơ hrăm (rim hnam trưng) gơ\h chă rơih hla ar ho\k ngăl sư jing tơ su\l tơ săl. Ho\k tro tơ plih hnam trưng, tơ plih tơ ring oei athei tơ plih hla hla ar ho\k kiơ\ hnam trưng păng tơ ring, lơ\m 1 apu\ng xăh đei lơ hnam trưng, rim hnam trưng đei hla ar ho\k pha ra băl ‘no\h tôch krê păng mơ mat tat. Đơ\ng ro\ng kơnh tơ dăh chih hơ găt lei, hăm đei tơ drong chă trong pơ ve\r vă kơ sơ\p hla ar đơ\ng kơ dih chih gơ\h io\k pơ tho lơ\m hnam trưng ưh?

Dôm nơ\r pơ ma đơ\ng bơ ngai tang măt tơ blang tơ drong đei chih lơ\m hla ar ho\k, ‘ngoăih kơ pơ truh tơ drong hlôh vao athei chih mă jru\, pơ tho jơ hngâm đon ‘lơ\ng, ‘mêm kơ te\h đak, tơ iung tơ drong juăt ‘lơ\ng hơ iă kơ hơ dre\ch hơ drung. Bơ ngai tang măt Phạm Thị Thu Trang khul Quảng Ngãi đei nơ\r pơ ma athei pơ jing Khul jang kơ te\h đak găh chih tơ le\ch kơ sơ\p hla ar ho\k:

“Vă ato\k tơ iung kon bơ ngai Việt Nam xã hội chủ nghĩa tro\ trong, ‘no\h ‘nâu j^ tơ drong tôch g^t kăl hăm tơ ‘ngla tơ\ hơ no# hơ năp kơnh kơ te\h đak. Yoa thoi noh, athei đei hla ar ho\k yoa Khul jang kơ te\h đak păng yoa Khul kơ dră te\h đak pơ jing vă chih tơ le\ch. Gơ\h io\k yoa lơ ‘măng păng tơ mât yoa lơ\m jơ\p te\h đak, đei trong pơih xă 1, 2 môn ăn tơ ring chih tơ le\ch, pơ tho pơ hrăm găh tơ ring kơ dih. Hơ nơ\ng mưh truh 5 sơ năm dăh mă 10 sơ năm Khul jang kơ te\h đak chă hơ len năng, chih hơ met ming mă lăp hăm rim tơ drong tơ\ yăn âu.”

Lơ\m hop ako\m âu mơ\n, 1,2 nơ\r pơ ma đơ\ng bơ ngai tang măt athei hu\t le# tơ drong thi tốt nghiệp THPT, lăp pơ gơ\r thi mât ho\k cao đẳng, đăi ho\k đe\ch. Mă lei, ku\m đei nơ\r athei vei lăng tơ drong thi tốt nghiệp THPT păng pơ jao ăn dôm tơ ring pơ gơ\r. Bơ ngai tang măt Phạm Văn Hòa khul Đồng Tháp pơ ma găh trong set tốt nghiệp THPT păng athei pơ gơ\r thi mât ho\k đăi ho\k:

“Thi tốt nghiệp Trung học phổ thông mă vă je# 100% ho\k tro đo\u ngăl ‘no\h hăm kăl dăh ưh, dăh mă bơ\n lăp set hơ len điêm đơ\ng lăm 10-12 păng set kiơ\ ho\k ki păng tơ drong ho\k pơ hrăm đe\ch. Yoa trung học phổ thông nhen vă pơih trong ăn đe o\h năm ho\k kơ jung dơ\ng mă ưh ‘no\h jang yă kiơ mă lăp. Thi mă 99,9% đo\u ngăl ‘no\h pơ gơ\r pơm kiơ pih pang huach. Kơ lih thoi noh athei hơ len năng tơ drong thi tốt nghiệp THPT păng athei thi mât ho\k đăi ho\k, athei rơih mă tơ păt vă gơ\h đei sinh viên rơ gei.”  

Kiơ\ An^h vei lăng tơ drong jo\h ayo\ kơ do\ xoang, pơ tho pơ hrăm, druh dăm păng hơ io\h ie\ kơ Kuo#k ho#i, tơ drong pơ gơ\r thi tốt nghiệp THPT ‘no\h tôch kăl vă hơ len năng tơ drong ho\k pơ hrăm đơ\ng ho\k tro, atu\m hăm ‘no\h hơ met ming trong pơ tho păng pơm [ai hơ len năng tơ drong ho\k phô tho\ng; pơ truh kơ so# chih jo# ăn te\h đak vă tơ che\ng hơ len, chih pơ jing, hơ met ming tơ drong tơ gu\m pơ tho pơ hrăm păng thi mât ho\k đăi ho\k, pơih trong vă pơ gơ\r pơ tho pơ hrăm hơ nơ\ng truh ning mônh kơnh. Luơ\t pơ tho pơ hrăm (oei chih hơ met) ‘măng mă âu lăp chih tơ le\ch tơ drong thi tốt nghiệp phô tho\ng, mă ưh đei chih hơ dăh trong pơ gơ\r thi păng thi tih lơ liơ. Tơ drong thi mât ho\k cao đẳng, đăi ho\k đơ\ng dôm an^h pơ tho pơ hră\m đei pơ gơ\r trong vei lăng kơ dih đei chih hơ găt lơ\m Luơ\t pơ tho pơ hrăm đăi ho\k păng Luơ\t pơ tho tơ drong jang.

Lại Hoa: Chih

Dơ\ng: Tơ blơ\