VOV4.Bahnar - Khei ‘năr âu ki, lơ trong tơ gŭm đei yoa đơ̆ng ưh đei iŏk thuê̆, tơ jur thuê̆, jên thuê tĕh, kăt tơ jur hla ar vei lăng, tơ gŭm jên kon,… đei Kuô̆k hô̆i, Khul kơ dră tĕh đak, dôm anih tơm, anih jang kơ pal vă tơ gŭm ăn dôm anih tĕch mơ dro, kon pơ lei yak hlŏh mơ mat tat. Kiơ̆ dôm bơ ngai juăt jang, bơ ngai vei lăng, dôm tơ dỏng tơ gŭm athei hrơ̆ch ‘lơ̆ng vă akŏm đei jơ hngâm pran, tưk tơ iung tơ drong jang xa, tĕch mơ dro, jang tŏk mŭk drăm.

Đĭ đei hlŏh 90.000 anih tĕch mơ dro athei tang ‘măng tơ klăh hŭt păng pơ dơ̆h jang lơ̆m 9 khei sơ năm 2021. Thoi nŏh, jô̆ păh lăp 1 khei đei hlŏh 10.000 anih tĕch mơ dro pơ dơ̆h jang xa, tŏk hlŏh 24% pơ têng hăm sơ năm 2020. Um ai atŭm kơ dôm anih tĕch mơ dro dang ei jang xa oei roi jur păng roi ƀơm kơ nê̆ truh tơ̆ lơ tơ dỏng jang xa, tĕch mơ dro. Kiơ̆ ƀok Nguyễn Quang Vinh, Tổng thư ký Anih tĕch mơ dro păng jang kơ măy Việt Nam VCCI, jĭ COVID-19 gô pơm kơ nê̆ đunh đai truh tơ drong pơ gơ̆r jang mŭk drăm, vei lăng tĕh đak, vei lăng tơ pôl păng vei lăng anih tĕch mơ dro. Tơ drong jang tơ iung ming mŭk drăm đunh, lơ tĕh đak tơ lĕch lơ tơ dỏng hơ găt ‘nao, dôm tơ drong tơ gŭm gĭt kăl đei yoa truh lơ sơ năm vă tơ gŭm ăn anih tĕch mơ dro tơ iung dơ̆ng tơ drong jang xa.

“Lơ̆m tơ drong mơ mat tat atŭm bơ̆n lăng ƀôh tơ drong ‘lơ̆ng hai, lơ̆m tơ drong nol kŭm đei tơ drong gơ̆h jang ‘nao hai. Lơ tĕh đak hlôi tang găn đei jĭ hrôih, đei trong tơ gŭm ‘nao tơ klep hăm rim tơ drong đei lơ̆m khei ‘năr jĭ hơ buh ‘nŏh dôm anih tĕch mơ dro athei tơ gĕch iŏk tơ drong ‘lơ̆ng vă tơ iung ming dơ̆ng tơ drong jang xa, chă anih tĕch mơ dro lơ̆m trong jang hơ doi jơ̆p plei tĕh. Dôm anih tĕch mơ dro athei bơ̆ jang mă hơ bĕch vă tơ gĕch iŏk dôm tơ drong ‘lơ̆ng ‘nâu.”

Kiơ̆ ƀok Nguyễn Văn Phụng, Kơ dră Anih vei lăng thuê̆ hăm Anih tĕch mơ dro tih – Anih tơm iŏk thuê̆, Tơ drong hơ găt 52/NĐ-CP đơ̆ng Khul kơ dră tĕh đak tơ lĕch đei ƀơm truh xă ƀiơ̆, hrĕnh ƀiơ̆, đei pơ dui khei ‘năr kla thuê̆ lơ ƀiơ̆, lơ̆m nŏh asong pơ dui khei ‘năr kla thuê̆ hơ tŏk kơ jă tơ mam đơ̆ng khei 3 truh khei 8/2020 hăm rim anih tĕch mơ dro chih tơ roi thuê̆ rim khei păng pơ dui khei ‘năr kla thuê̆ kiơ̆ jăl khei hăm thuê̆ hơ tŏk kơ jă tơ mam jăl khei mă 1, jăl khei mă 2 tơ dăh anih tĕch mơ dro nôp thuê̆ kiơ̆ jăl khei. Truh ‘năr 31/12 truh gô jing năr mă hơ tuch ăn dôm anih tĕch mơ dro athei kla kơ sô̆ jên âu. Hăm jên thuê tĕh, 1 sơ năm nôp 2 vât, mă lei truh dang ei kŭm đei pơ dui dơ̆ng khei nôp jên lơ̆m ‘năr 31/12. Thoi nŏh lơ̆m khei ‘năr anih tĕch mơ dro tam mă nôp jên ‘nŏh gơ̆h iŏk yoa jên âu pơ ‘nhŏ ăn tơ drong jang xa, pơ vih pơ văn tơ̆ anih jang kơ dih. Tơ lĕch jang hrơ̆ch ‘lơ̆ng dôm tơ drong tơ gŭm hrei ‘nâu ‘nŏh jĭ tơ drong tôch gĭt kăl vă pơm ‘lơ̆ng mưh bơ̆ jang kiơ̆ dôm tơ drong tơ gŭm:

“Bơ̆n kăl đei dôm trong tơ gŭm hrơ̆ch ‘lơ̆ng, veh ver tơ dỏng tơ gŭm tơ jră băl, găn băl jing ưh đei yoa, dôm anih jang, anih tĕch mơ dro, tơ ring tơ rang, Anih jang kơ tĕh đak athei pơ ma nuh hăm băl vă gơ̆h drơ̆ng 1 nơ̆r, kăl hlŏh jĭ lăng năng anih tĕch mơ dro jang kiơ̆ ‘lơ̆ng thoi yơ. Đĭ đăng kơ sô̆ jên mă anih tĕch mơ dro tơ lĕch vă pơ yoa ăn tơ drong tang găn jĭ, hơ met pơ ‘lơ̆ng hiong răm đơ̆ng jĭ athei jô̆ hơ len, chih tơ mât lơ̆m trong jang xa dăh mă dôm kơ sô̆ jên tơ gŭm tang găn jĭ gô đei jô̆ akŏm vă trư thuê̆ sơ năm 2021.”

Ƀok Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Grŭp Anih mong jên ăn tơ băt, Việt Nam hlôi yak hlŏh 2 sơ năm đei ƀĕnh tơ drong mơ mat tat yoa đơ̆ng jĭ, ƀơm kơ nê̆ truh tơ drong jang xa, tĕch mơ dro đơ̆ng anih tĕch mơ dro păng truh tơ drong jang atŏk tơ iung mŭk drăm tơ pôl. Dôm anih asong tŏk iŏk jên kŭm athei hŭt lê̆ lơ tơ drong krê ăn anih tĕch mơ dro mưh đei hơ met ming jên hre. Đĭ đăng kơ sô̆ jên hre mă anih tĕch mơ dro pŭ đơ̆ng jĭ COVID-19 đei hơ met ming chih akhan, hre hơ la kơ sô̆ hơ găt kơna tơ drong set hơ len asong tŏk iŏk ‘nao jing pơm mơ mat hăm anih mong jên. Mưh lăp hăm tơ drong hơ găt ‘nŏh anih mong jên asong tŏk iŏk ưh đei tơ jur jên kon. Mă lei, hrei ‘nâu, dôm anih mong jên oei asong anih tĕch mơ dro tŏk iŏk lơ̆m khei ‘năr tôch krê mưh jên jang xa đei đơ̆ng anih tĕch mơ dro jur, tam mă băt lơi dăh mă lôh, tơ mam pơ kăp oei ưh kơ măh… kơ na kăl đei trong jang gĭt kăl vă dôm anih mong jên set hơ len, tơ gŭm ăn anih tĕch mơ dro. Ƀok Nguyễn Quốc Hùng tơ tă:

“Kăl đei trong jang găh jên hu hăm jen măt tơ pă vă tơ gŭm ăn anih tĕch mơ dro, kơ plăh âu vă akŏm đei jên thu ‘nŏh athei pơ jing đei trong thu jên ăn anih tĕch mơ dro, dôm anih jang kơ pal athei vang jang hai. Dôm anih mong jên asong tŏk iŏk, hăm anih tĕch mơ dro mơ mat tat ‘nŏh kăl đei trong tơ gŭm mă lăp nhen đei jên ƀao lanh ăn dôm anih tĕch mơ dro iĕ păng păh lăp, đơ̆ng sơ̆ truh dang ei đei pơ jing bơih mă lei bơ̆ jang tam đei yoa lơ. Tơ dăh ưh kơ măh jên, Khul kơ dră tĕh đak tŏk iŏk jên đơ̆ng Anih mong jên Trung ương, in tơ lĕch trái phiếu tơ gŭm ăn anih tĕch mơ dro kơ plăh khei ‘năr hrei ‘nâu.”

Đei đon tơ chĕng lei lăi, bơ ngai juăt jang mŭk drăm Cấn Văn Lực akhan, tơ drong tơ lĕch jang hrơ̆ch ‘lơ̆ng dôm tơ drong tơ gŭm ‘nŏh kăl tơ pă: Dôm tơ drong tơ gŭm tam mă lơ, tam mă xă, tơ gŭm hăm jên măt oei tŏ sĕt, tơ drong tơ lĕch lơ kơ sô̆ jên tơ gŭm ƀât mă jên mong ưh kơ lơ, jên hre kơ nê̆ roi tŏk, tơ drong jang mŭk drăm apŭng plenh tĕh vă tŏk ‘lơ̆ng dơ̆ng ‘nŏh jĭ tơ drong kăl vă mŭk drăm Việt Nam gơ̆h jang tŏk hrĕnh dơ̆ng. Mă lei, kiơ̆ bơ ngai juăt jang mŭk drăm Cấn Văn Lực, tơ drong tơ jur jên kon vă tơ gŭm ăn anih tĕch mơ dro dang ei ưh pă gan kăl dêh bơih:

“Lê̆ pă tơ gŭm dơ̆ng jên kon, yoa jên kon hrei ‘nâu lăp ‘lơ̆ng mơ̆n bơih, dang 4%, tơ dăh tơ gŭm dơ̆ng jên kon, kon pơ lei ưh đei gơih jên tơ̆ anih mong jên, jên tơ plih jing răt trái phiếu, chứng khoán, tĕh, hnam, ƀât lăp răt jên ki thuơưt sô̆. Dôm anih mong jên chu tơ jur jên jang, jên lơi vă tơ jur jên kon, vang yak hơ doi hăm anih tĕch mơ dro.”

Lơ bơ ngai juăt jang đei nơ̆r pơ ma, Tĕh đak athei tơ gŭm kiơ̆ trong hơ nơ̆ng pơm tơ jur jên jang, jên athei nôp ăn anih tĕch mơ dro, kiơ̆ trong hơ met tơ jur ming jên jang păng khei ‘năr asong ưh đei nôp jên truh đĭ sơ năm 2022. Mă lei, dôm anih tĕch mơ dro athei vang tơ gŭm, tơ gop hăm Khul kơ dră tĕh đak lơ̆m khei ‘năr mơ mat tat âu hai. Găh noh dơ̆ng tơ drong anih tĕch mơ dro tơ gĕch iŏk tôch ai dôm kơ sô̆ jên tơ gŭm, athei ‘mơ ‘met ƀiơ̆ jên jang hai, chă trong gơ̆t jâng bơ ngai jang păng tơ mât jên jang vă hơ tŏk tơ drong đei yoa, ‘lơ̆ng.

Dơ̆ng: Tơ blơ̆