VOV4.Bahnar - Khei ‘năr âu ki, mă đơ\ng đei Đảng păng te\h đak tôch tơ re\k, mă lei hăm dôm tơ drong pha ra găh dro\ kăn dro\ nglo păng đon tơ che\ng ưh hơ iă đơ\ng tơ pôl đei che\p vei kơ jăp đơ\ng lơ jơ hnơr, dro\ kăn păng đe hơ io\h dro\ kăn kon kông oei hơ nơ\ng tơ [âp lơ tơ drong jăm joă, ưh hơ to\ băl jo# hloi găh hơ dre\ch hơ drung păng dro\ kăn, dro\ nglo. Tơ drong ‘nâu [ơm ưh ‘lơ\ng truh tơ drong bơ\ jang, xa yoa dôm tơ drong tơ gu\m jang ato\k tơ iung mu\k drăm tơ pôl tơ\ tơ ring kon kông, tơ ring groi kông păng tơ ring oei mơ mat tat dêh hlo\h. Lei tơ drong ưh hơ to\ băl ‘no\h yă kiơ? Ưh hơ to\ băl [ơm ưh ‘lơ\ng thoi yơ truh tơ\ dro\ kăn kon kông? Hơ yơ j^ trong jang vă găn đ^ tơ drong ưh hơ to\ băl kơ plăh dro\ kăn hăm dro\ nglo  tơ\ tơ ring kon kông?

{ôh hơ dăh hlo\h lơ\m khei ‘năr âu ki, 1 lơ\m dôm tơ drong găn trong tih hlo\h kơ đe dro\ kăn kon kông ‘no\h j^ đon tơ che\ng đơ\ng tơ pôl găh tơ drong pơ jao tơ drong pơ gơ\r, tơ drong ‘lơ\ng păng trong tơ ge\ch io\k dôm tơ drong đei yoa lơ\m tơ pôl [ât mă dro\ kăn kon kông đa oei tơ nuh păng jên khei đei yoa ưh kơ sơ đơ\ng. Đe sư đei hơ chăng le# tơ\ ro\ng lơ\m tơ drong ho\k pơ hrăm, vei lăng jơ hngâm pran păng mât oei xa lơ\m tơ pôl. ‘Nâu j^ tơ drong tơm pơm ăn đe dro\ kăn kon kông jing dơ\ng tơ\ ro\ng lơ\m tơ drong jang ato\k tơ iung.

Pho\ kơ dră vei lăng kon pơ lei apu\ng Dakrong, dêh char Quảng Trị Hồ Thị Kim Cúc pơ ma găh tơ drong ‘nâu: “Dro\ kăn jang, dro\ nglo năm ho\k, ‘nâu j^ tơ drong đei [ôh hơ nơ\ng, tôch lơ tơ\ tơ ring kon kông. Yoa dro\ nglo năm ho\k mă lei mưh vih sư khan, inh ho\k đei tơ drong ‘nâu, hơ kăn athei jang thoi âu. Găh no\h dơ\ng, ưh đei trong asong ăn dro\ kăn vang pơ jing bơ\ jang kiơ\ tơ drong tơ gu\m, tam đei pơ tho tơ [ôh găh tơ drong arih găh tơ drong đei xa yoa ăn đe dro\ kăn kon kông. Mă hơ tuch dro\ kăn kon kông hui đei tơ drong ‘lơ\ng vă gơ\h xa yoa dôm tơ drong tơ gu\m đơ\ng kơ pal”.

Kiơ\ An^h tơ che\ng hơ len Unh hnam păng dro\ kăn dro\ nglo, 49 hơ dre\ch kon kông đei kơ so# bơ ngai năm ho\k hơ la kơ 50%, kơ so# bơ ngai băt chih chư, đo\k nơ\r yoăn oei to\ se\t, 6/53 hơ dre\ch kon kông đei kơ so# bơ ngai oei băl hrôih truh 50%, kơ so# dro\ kăn kon kông đei ho\k ki thuơ\t jang lăp to\ se\t đe\ch, lăp dang 6%. Yă Lương Thị Liên, bơ ngai Mường, xăh Lương Ngoại, apu\ng Bá Thước, dêh char Thanh Hóa ăn tơ băt, yoa dro\ kăn kon kông ưh gan io\k đei nơ\r roi tơ băt păng dôm tơ drong hlôh vao ‘nao, kơ na chă tơ drong jang xa ku\m tôch mơ mat:

“Đe bôl boăl mơ lôh đei tơ drong ‘lơ\ng vă chă tơ drong jang ưh kơ lơ. Đei lơ mo\ o\h oei kơ tă tơ\ tơ ring, ưh đei năm chă tơ drong jang, hơ nhăk io\k yoa ăn kơ dih, tơ drong đei xa đơ\ng choh jang xa ‘no\h ưh kơ sơ đơ\ng, ưh đei jên khei sơ đơ\ng vă ăn dro\ kăn pơm hơ to\k tơ drong arih păng jang to\k mu\k drăm.”

Mă đơ\ng Đảng păng te\h đak hlôi đei lơ tơ drong tơ gu\m ăn tơ ring kon kông, mă lei, lơ tơ drong tơ gu\m hrei ‘nâu tam đei tơ le\ch jang hơ doi găh dro\ kăn dro\ nglo, tam mă tơ re\k truh tơ drong ‘me\h vă păng tơ drong đei tơ pă tơ\ yăn âu kơ bơ ngai jang dro\ kăn păng dro\ nglo kon kông. Vă tơ drong tơ gu\m găh mât lơ\m tơ drong arih, lơ nơ\r pơ ma akhan, athei hơ met ming dôm tơ drong ưh kơ lăp đơ\ng tơ drong tơ gu\m kiơ\ trong tơ mât jang hơ doi ‘lơ\ng đei yoa, dôm tơ drong [ơm truh dro\ kăn dro\ nglo. Atu\m hăm ‘no\h, hơ to\k tơ drong tơ roi tơ băt ăn kon pơ lei kon kông găh hơ to\ băl kơ plăh dro\ kăn hăm dro\ nglo păng tơ drong gơ\h jang đơ\ng dro\ kăn lơ\m tơ drong ato\k tơ iung khul bơ ngai jang păng ato\k tơ iung mu\k drăm.

PGS-TS Đặng Thị Hoa, Pho\ Kơ dră An^h tơ che\ng hơ len Unh hnam păng tơ drong dro\ kăn, dro\ nglo akhan: “Trong jang g^t kăl kăl hlo\h ‘no\h hơ met pơ ‘lơ\ng tơ drong vang jang đơ\ng dro\ kăn bơ ngai kon kông lơ\m dôm tơ drong jang kơ tơ pôl, athei hơ met ming trong chih pơ jing tơ drong tơ gu\m, pơ jing tơ drong tơ gu\m đơ\ng tơ pôl, đơ\ng tơ drong ‘me\h vă tơ\ yăn âu kơ đe dro\ kăn, athei le# đe dro\ kăn kon kông pơ ma tơ le\ch đei nơ\r đơ\ng đe sư, đe sư kăl yă kiơ, ‘me\h yă kiơ, đơ\ng no\h chih pơ jing tơ drong tơ gu\m. Ku\m hăm tơ drong vang jang đơ\ng dôm khul tơ pôl, dôm bơ ngai đei kon pơ lei lui yom, kăn [o# xăh, khul kơ dră tơ ring mơ\ng păng pơ ma tơ le\ch nơ\r đe dro\ kăn kơ plăh do\h sư gơ\h pơm tơ plih đei đon tơ che\ng. Mưh dro\ kăn đei tơ drong ‘lơ\ng đe sư gô tơ [ôh păng pơm hơ to\k ăn kơ dih kâu.”

Mă tơ pă ăn [ôh, hlôi đei lơ dro\ kăn bơ ngai kon kông yak hlo\h đon tơ che\ng jăm joă, năng ưh ai vă adrin ho\k pơ hrăm, jang ato\k tơ iung mu\k drăm hnam tơ no\, sơ đơ\ng jơ hngâm hơ nhăk dôm tơ mam drăm đơ\ng tơ ring te\ch mơ dro truh tơ\ dôm tơ ring nai lơ\m te\h đak păng lơ\m apu\ng plenh te\h. Tơ drong ‘no\h ăn [ôh, tơ drong hlôh vao đơ\ng đe dro\ kăn pơ ma atu\m păng dro\ kăn tơ\ tơ ring kon kông pơ ma adro# ưh kơ đei jei kơ đe dro\ nglo kiơ. Yoa thoi no\h, athei pơ jing tơ drong ‘lơ\ng mă lơ [iơ\ ăn dro\ kăn kon kông sơng io\k tơ drong tơ roi vă ato\k tơ iung kơ dih kâu, tơ ge\ch, io\k yoa ‘lơ\ng khul bơ ngai jang rơ gei âu.

    Phương Thoa: Chih

Dơ\ng: Tơ blơ\